Rasijski apazicyjanier Jašyn raskazaŭ, čamu nie choča raspadu Rasii i jak dumaje pracavać ź biełaruskimi palitykami — repartaž
Rasijski apazicyjny palityk Illa Jašyn sustreŭsia ŭ Vilni sa svaimi prychilnikami. Havaryć płanavali pra budučyniu Rasii, ale zhadali i Maryju Kaleśnikavu, i biełaruskuju apazicyju. «Naša Niva» pryvodzić samaje cikavaje.
Kab zadać pytańni Jašynu, jaki paŭtara miesiaca tamu byŭ vymieniany z kałonii, na sustreču 21 vieraśnia ŭ vialikuju aŭdytoryju sabrałasia 250 čałaviek. Aproč rasijskich emihrantaŭ, byli biełarusy, litoŭcy i ŭkraincy. Šmat moładzi — 20—30-ci hadovych.
Na sustrečy Illa Jašyn raskazaŭ, što svajoj misijaj bačyć tłumačyć rasiejcam, što vajna bje nie tolki pa Ukrainie, ale i nanosić škodu nacyjanalnym intaresam Rasii. Źjazdžajuć ludzi, cierpić ekanomika, a aholeny ŭschod krainy moža być zachopleny Kitajem. Z takim pasyłam jon spadziajecca dahrukacca da ludziej unutry Rasii.
Čamu rasiejcy iduć na vajnu
Jašyn zhadaŭ, što ŭ kałonii sustreŭ kala 30 čałaviek, jakija viarnulisia z vajny abo źbiralisia tudy jechać. Jon pytaŭ ich: što jany zabyli na froncie?
«I dziŭna, što nivodzin ź ich nie paŭtaraŭ toje, što kaža Pucin. Nichto, naturalna, nie kaža ni pra jakuju demilitaryzacyju Ukrainy, nichto nie kaža pra denacyfikacyju, nichto nie kaža ni pra jakich banderaŭcaŭ, ni pra jakuju chuntu ŭ Kijevie, ni pra ruski śviet. Nichto nie ŭsprymaje hetuju vajnu jak abaronu Radzimy».
Matyvacyi było dźvie — hrošy i toje, što ludzi znachodziać u hetym niby sens žyćcia.
«Čałaviek žyvie ŭ svaim maleńkim horadzie, u svaim maleńkim pasiołku, i ŭ jaho žyćci ničoha nie adbyvajecca. Jon chodzić na niejkuju sumnuju pracu, u jaho jość siamja ci niama siamji, u jaho niejkija sumnieŭnyja siabry, i kožny dzień padobny da inšaha. Kali jon akazvajecca na vajnie, jon atrymlivaje ŭładu, tamu što jamu dajuć u ruki zbroju i dajuć prava vyrašać, kamu žyć, a kamu pamirać. U jaho źjaŭlajecca adčuvańnie bajavoha braterstva, bo tyja ludzi, jakija siadziać razam ź im u akopach, usprymajucca jak sapraŭdnyja siabry, i vaša siabroŭstva zmacavanaje nie ałkaholem ci pachodam u łaźniu, jano zmacavanaja kryvioju».
Jašyn padzialiŭsia, što źbirajecca praź mižnarodnuju supolnaść dabivacca palityčnaj amnistyi ŭ Rasii da 9 Maja — dla tych, chto vystupaŭ suprać vajny, u pryvatnaści, asudžanych pa artykułach pra fejki ab armii i dyskredytacyi ŭzbrojenych sił.
«Naša biada ź biełarusami vielmi padobnaja»
Palityk kazaŭ taksama, što adčuvaje salidarnaść ź biełarusami.
«Tamu što naša biada ź biełarusami vielmi padobnaja. I tam, i tut zvarjacieły dzied, jaki hvałtuje svaju krainu, hvałtuje svoj narod i biare svoj narod u zakładniki. I tam, i tut palitviaźni, vialikaja kolkaść. U nas 1300 palitzekaŭ. I ŭ Biełarusi bolš za tysiaču palitviaźniaŭ dahetul (1324 čałavieki ŭ śpisie «Viasny» — NN). Ale tam ludzi jašče horš siadziać».
Kali ŭ Rasii da palitviaźniaŭ puskajuć advakataŭ, zaŭvažyŭ Jašyn, to ŭ Biełarusi — nie. Nichto nie bačyŭ daŭno Maryju Kaleśnikavu, Siarhieja Cichanoŭskaha, Viktara Babaryku.
«Ja absalutna pierakanany, što my pavinny dziejničać kansalidavana ź biełaruskaj apazicyjaj, jakaja damahajecca vyzvaleńnia palitviaźniaŭ. Heta voś taja kropka sudakranańnia, u jakoj my pavinny pracavać razam. Heta pravilna, heta razumna. I heta pavinna abaviazkova prynieści vynik».
Pra ŭkrainskich sałdat u Kurskaj vobłaści i što rabić z prychilnikami vajny
Achvotnych zadać pytańni było šmat. Chłopiec z Kijeva pacikaviŭsia, ci ŭchvalaje Jašyn pastaŭki niamieckich rakiet Taurus Ukrainie, jakija dapamahajuć źniščać vajskovyja składy ŭ Rasii. Jašyn adkazaŭ, što Ukraina całkam maje prava atrymlivać vajennuju dapamohu, kab abaraniać siabie ad ahresara.
«Viadoma, mnie baluča i ciažka ŭśviedamlać, što nanosiacca ŭdary pa terytoryi majoj krainy. Viadoma, mnie baluča ad taho, što ŭ Kurskaj vobłaści ludzi vymušanyja pakidać svaje damy, biehčy, hublać svaju majomaść, hinuć. Mnie baluča heta ŭśviedamlać, tamu što heta maja kraina, i jana haryć.
Ale ja vydatna razumieju, čamu heta adbyvajecca. Ja vydatna razumieju, što kali b 24 lutaha Pucin nie pačaŭ vajennuju ahresiju, ničoha b hetaha nie było.
Bolš za toje, kali zaŭtra Pucin ci niejki inšy prezident, jaki jaho źmienić, padpiša zahad ab vyvadzie rasijskich vojskaŭ z terytoryi Ukrainy, usio skončycca ŭ adzin dzień».
A što rabić z rasiejcami, jakija za vajnu — prahučała jašče adno pytańnie. Jašyn zaŭvažyŭ: jon hutaryŭ z takimi ludźmi za kratami i heta nie abaviazkova prychilniki ŭłady.
«Heta ludzi, jakija sami sabie naŭmie, jakija jeduć na vajnu pa svaich pryčynach, (…) a nie tamu, što ich paklikaŭ Pucin.
Heta ludzi, jakija da ŭłady staviacca vielmi skieptyčna. Kali vy, naprykład, pačytajecie navat ideałahičnych prychilnikaŭ ułady, voś hetyja ŭsie Z-kanały, (…) navat tam nazyvajuć hienierałaŭ karupcyjanierami, navat tam krytykujuć uładu za toje, što jana kradzie, biare chabary. I nasamreč vialikaje pytańnie, kudy paviernuć hetyja ludzi svaju zbroju, kali ŭ krainie pačnucca niejkija pieramieny».
«Ja sprabavaŭ teściravać, jak ź imi možna vybudoŭvać dyjałoh, — praciahnuŭ Jašyn. — Hałoŭnaje majo nazirańnie zaklučajecca ŭ tym, što jany nasamreč hatovyja čuć. Kali ty nie padychodziš da ich sa słovami, što ty vajenny złačyniec, ciabie treba sudzić, pakarać śmierciu i hetak dalej. Kali ty pačynaješ čałavieku zadavać pytańni, u vas vybudoŭvajecca dyjałoh. I ty možaš pasprabavać chacia b zrazumieć, što ŭ hałavie ŭ hetaha čałavieka. (…) I zrazumieć, jak ty možaš ź im suisnavać».
Abjadnać rasijskuju apazicyju? «Biessensoŭnaja ideja»
Małady čałaviek ź Ivanava spytaŭ, chto moža abjadnać rasijskuju apazicyju. Jašyn adkazaŭ, što stvaryć niejkuju abjadnanuju palityčnuju strukturu niemahčyma — zanadta vialikija kanflikty, u tym liku asabistyja, siarod apazicyi.
«Prosta navat nie treba marnavać na hety čas.
Z majho punktu hledžańnia, adziny momant, kali treba strukturna abjadnoŭvać apazicyju, heta momant prezidenckich vybaraŭ. Voś kali źjaŭlajecca šaniec na vyłučeńnie kandydataŭ u prezidenckija vybary, tady treba siadać za stoł, niejak adsoŭvać u bok usie supiarečnaści i damaŭlacca pra toje, chto moža być takoj fihuraj, vakoł jakoj my možam kansalidavacca.
I, darečy, heta moža być niejkaja niečakanaja fihura. Jość prykłady našych kaleh ź Biełarusi, jakija kansalidavalisia vakoł Śviatłany Cichanoŭskaj, jakuju nichto navat padčas vybaraŭ i nie viedaŭ. Skłalisia abstaviny takim čynam, što jana była vyłučanaja na pieršy płan, jana stała kampramisnaj fihuraj, vakoł jakoj abjadnałasia, pa sutnaści, usio biełaruskaje hramadstva».
Palityk adznačyŭ, to rasijski apazicyjaniery zhodnyja ŭ dźviuch rečach — što rasijskija vojski pavinny pakinuć Ukrainu i što Pucin pavinien pierasieści z Kramla ŭ Haahu. I hetaha pakul dastatkova. A ideju abjadnać luboj canoj apazicyju jon nazvaŭ biessensoŭnaj.
«Tamu što ŭsie hetyja dyskusii, sproby zadušyć adno adnaho ŭ abdymkach, jany skončacca jašče bolšaj bitvaj».
Pra pamiłavańnie biełaruskich palitviaźniaŭ, Kaleśnikavu i Łukašenku
Jašče adno pytańnie, jakoje prahučała — što biełaruskaja apazicyja moža zrabić, kab uklučyć u abmien svaich palitviaźniaŭ. Jašyn adkazaŭ, što ź jaho dośviedu treba pravodzić vialikija hramadzianskija palityčnyja kampanii i nahadvać pra losy palitviaźniaŭ. Jon zhadaŭ Maryju Kaleśnikavu, jakuju mučać za kratami, i nazvaŭ jaje vobrazam sučasnaj Biełarusi.
«Usie kampanii ŭ padtrymku palitviaźniaŭ, jakija inicyjuje biełaruskaja apazicyja, buduć nami padtrymanyja. My zrobim usio mahčymaje, kab pryciahnuć da hetaha ŭvahu.
Bolš za toje, ciapier ja i maje kalehi sustrakajemsia z roznymi pradstaŭnikami zachodnich krain, u tym liku na samym vysokim uzroŭni. Vy viedajecie, što Julija Navalnaja i Uładzimir Kara-Murza ŭ apošnija tydni praviali sustrečy z prezidentam Bajdenam, z prezidentam Makronam i z kancleram Šolcam. Julija niadaŭna sustrakałasia ŭ Kanadzie, jaje prymali na samym vysokim uzroŭni. Ja vas zapeŭnivaju, na kožnaj hetaj sustrečy havorka idzie ŭ pieršuju čarhu pra palitviaźniaŭ. I ŭ tym liku hučać proźviščy palitviaźniaŭ ź Biełarusi.
My sa svajho boku robim usio dla taho, kab u śpisy nastupnaha abmienu byli ŭklučanyja biełaruskija palitviaźni naroŭni z rasijskimi. Zrazumieła, što heta nie tak prosta zrabić, tamu što nie vielmi zrazumieła, što, ułasna, Zachad moža prapanavać Łukašenku ŭ abmien».
Jašyn zhadaŭ niadaŭnija pamiłavańni, kali Łukašenka adpuskaŭ ludziej partyjami pa 30 čałaviek.
«Jak mnie patłumačyli, jon litaralna abmieńvaje ludziej na detali dla samalotaŭ. U jaho prablema z «Biełavija», i jamu treba ramantavać samalot, jamu patrebnyja niejkija detali, jakija jon nie moža atrymać praz sankcyi.
I jon litaralna abmieńvaje žyvych ludziej na detali dla samalotaŭ. Ale zrazumiełaja sprava, što ni Maryju Kaleśnikavu, ni Cichanoŭskaha, ni Babaryku ni na jakija detali jon nie abmianiaje. Nu, značyć, Pucin chaj na jaho naciśnie. Jany tam potym raźbiarucca».
A jaki scenaryj źmieny ŭłady?
Mužčyna z Sankt-Pieciarburha pacikaviŭsia — jaki scenaryj źmieny ŭłady jość? Jašyn scenaryja nie mieŭ: patłumačyŭ, što nie palitołah, kab ich raspracoŭvać. A svaju rolu bačyć u tym, kab sfarmavać umovy, u jakich źmiena ŭłady moža adbycca, zajmacca palityčnaj aśvietaj.
«Jakija scenary? Ja nie viedaju. Ja mahu skazać, jakija ja chacieŭ by scenary. Ja b chacieŭ, kab usio prajšło mirna, nakolki heta mahčyma. Ja chaču, kab nie było kryvi ŭ majoj krainie. Ja chaču, kab maja kraina nie skaciłasia da hramadzianskaj vajny. (…) Ci mahčyma heta? Dy čort jaho viedaje. Vielmi spadziajusia, što mahčyma».
Raspadu Rasii Jašyn nie žadaje.
«Ja dumaju, što raspad Rasii staŭ by vielizarnaj katastrofaj i dla hramadzian, jakija žyvuć u Rasii, tamu što nanios by vielizarnuju psichałahičnuju traŭmu našamu narodu i sparadziŭ by vielmi šmat psichałahičnych kompleksaŭ, ź jakimi b potym pryjšłosia b jašče raźbiracca. Pa-pieršaje.
Pa-druhoje, heta pastavić pad pahrozu ŭsiu sistemu mižnarodnaj biaśpieki. Bo raspad Rasii pryvioŭ by da vielizarnaj kolkaści łakalnych krovapralitnych kanfliktaŭ. A voś dzie pavinna prachodzić miaža pamiž adnym rehijonam i inšym, pamiž adnoj respublikaj i inšaj? «A voś hety voś kavałačak ziamli — heta histaryčna naša, a nie vaša. I my budziem vajavać i pralivać kroŭ za hety kavałačak ziamli». A jadziernaja zbroja niezrazumieła kudy syšła. (…)
Ja dumaju, što dabrom i dla rasijskaha naroda, i dla śvietu byŭ by nie raspad Rasii, a narmalnaja, cyvilizavanaja fiederalizacyja našaj krainy, decentralizacyja. Mahčyma, pieranos stalicy z Maskvy ŭ niejki inšy rehijon, nie vyklučana. Uzajemapavaha da nacyjanalnych kultur, da nacyjanalnych zvyčajaŭ, da nacyjanalnych moŭ».
Paźniej litoŭski juryst paspračaŭsia ź Jašynym — maŭlaŭ, kali vy pahladzicie na rasijskuju historyju, to pabačycie, što źmieny mirna nie prachodzili.
U Jašyna ŭdakładnili z zały — ci pravilna razumieć, što jon nie vitaje źjaŭleńnie novych dziaržaŭ na terytoryi Rasii? Palityk adkazaŭ, što sieparatysckich ruchaŭ jon nie bačyŭ — tolki zapyt na fiederalizacyju. I tamu ličyć ideju pra žadańnie narodaŭ adździalicca nadumanaj prablemaj.
Litoŭski aktyvist Žylvinas Śvitojus (biełarusy mahli bačyć jaho na sustrečach z Paźniakom i Arłovym, dzie jon pytaŭsia pra lićvinizm) spytaŭ, ci vieryć Jašyn u kalektyŭnuju adkaznaść i ci pavinna Rasija paśla vypłacić reparacyi Ukrainie. Z reparacyjami, adznačyŭ Jašyn, vidavočna — Rasija pavinna ich budzie vypłacić. Što da kalektyŭnaj adkaznaści, to, kazaŭ jon, Pucin abvieściŭ vajnu, nie spytaŭšy volu naroda: «Nas padmanuli, nas uviazali ŭ hetu vajnu».
«Razumiejučy tuju adkaznaść, jakuju pryjdziecca nieści našaj krainie, u tym liku ekanamičnuju, palityčnuju, kulturnuju adkaznaść, ja ŭsio ž chaču nahadać, što hałoŭny ahresar u hetaj vajnie maje imia i proźvišča. I zvać jaho Uładzimir Pucin».
Ci stanuć Jašyna słuchać unutry Rasii? Adzin z chłopcaŭ na sustrečy zaŭvažyŭ, što jaho rytoryka hučyć adrozna ad toj bolš radykalnaj, jakaja ŭ niekatorych rasijskich palitykaŭ za miažoj. «Heta možna pradać». Chtości, sychodziačy, burčeŭ, što Jašyn zachras niedzie ŭ 2021 hodzie.
Sam ža palityk płanuje tur z bolš čym 40 haradoŭ, kab sustrecca z rasiejcami za miažoj dla dyjałohu.
Kamientary