Prezident Kazachstana daŭ vialikaje intervju haziecie «Ana tili» («Rodnaja mova», anałah biełaruskaj haziety «Naša słova»). U im jon siarod inšaha daŭ taksama acenku minułamu prezidentu Kazachstana.
Prezident Kazachstana pryznaŭ «śvietłyja i ciomnyja baki» kiravańnia Nursułtana Nazarbajeva, padkreśliŭšy, što ŭ «našaj najnoŭšaj historyi stanoŭčych momantaŭ usio ž było značna bolš». Pry hetym Kasym-Žamart Takajeŭ raskrytykavaŭ Nazarbajeva za imknieńnie zachavać u svaich rukach ryčahi ŭłady paśla adstaŭki. Takajeŭ taksama daje svajmu papiaredniku krasamoŭnuju charaktarystyku — «maralna i palityčna ciesna źviazany z Kramlom».
«Paśla vychadu ŭ adstaŭku, ale zastajučysia kiraŭnikom Rady biaśpieki, jon, treba adkryta skazać, nie adroźnivaŭsia palityčnaj dalikatnaściu, rehularna pravodziačy ŭ siabie narady z udziełam premjer-ministra, staršyni Nacyjanalnaha banka, ministraŭ, akimaŭ, — adznačyŭ Takajeŭ. — Na heta sa ździŭleńniem hladzieli navat zamiežnyja kiraŭniki i dypłamaty, nie kažučy ŭžo pra našu hramadskaść. Źjaviŭsia navat žart: «Nazarbajeŭ paśla adstaŭki pajšoŭ na pavyšeńnie, atrymaŭ u padparadkavańnie prezidenta». Ale ŭ žyćci było nie da žartaŭ.
Takaja situacyja vyklikała chvalu čutak pra dvojeŭładździe. Dy i čynoŭnicki kłas upaŭ u zamiašańnie, naviedvajučy to adzin, to druhi kabiniety i błytajučysia ŭ daručeńniach. Šerah čynoŭnikaŭ sprabavaŭ navat jurydyčna abhruntavać hetuju nienarmalnuju situacyju: maŭlaŭ, instytut jełbasy («lidar nacyi» pa-kazachsku — NN) maje stajać vyšej za prezidenckuju ŭładu.
Pavarotnymi padziejami, jakija abumovili realny kryzis ułady, stali zajava Nursułtana Nazarbajeva na pasiadžeńni Astana Club u listapadzie 2021 hoda pra mahčymaść viartańnia ŭ Akordu sa spasyłkaj na 92-hadovaha Machatchira Machamada, a taksama ŭdzieł eks-prezidenta ŭ samicie SND u Sankt-Pieciarburhu ŭ śniežni taho ž hoda.
Napiaredadni jamu było pieradadziena pravakacyjnaje pa źmieście piśmo miascovaha palitołaha z abhruntavańniem rašučych mier pa adnaŭleńni «Załatoha vieku Jełbasy», — raskazaŭ pra padziei 2021 — 2022 hoda prezident Kazachstana.
Niahledziačy na niaŭdałuju sprobu Nazarbajeva viarnucca da ŭłady, Takajeŭ abyšoŭsia z papiarednikam vielmi humanna. Jon prosta pazbaviŭ jaho ŭsiakich uładnych paŭnamoctvaŭ, ale pakinuŭ u žyvych i na svabodzie. «Ciapier my razmaŭlajem pa telefonie prykładna raz na miesiac», — skazaŭ Takajeŭ.
«Ciapier treba prajavić zdarovy sens i pa zasłuhach acanić histaryčnyja zasłuhi Nursułtana Nazarbajeva pierad Kazachstanam, — vielikadušna zajaŭlaje Takajeŭ. — Jak prezident, ja abaviazany kiravacca dziaržaŭnymi intaresami, dumać pra adzinstva našaha naroda».
«Niadaŭniaja sustreča pieršaha prezidenta z Uładzimiram Pucinym u Maskvie vyklikała roznyja interpretacyi i acenki. Uźnikła taksama nieŭrazumieńnie z nahody metazhodnaści takoj sustrečy praź piać hadoŭ paśla aficyjnaj adstaŭki, byli raspaŭsiudžany i kanśpirałahičnyja viersii, źviazanyja z nastupnymi prezidenckimi vybarami ŭ Kazachstanie. Vaša mierkavańnie: navošta i kamu patrebnyja takija sustrečy, chto ich inicyjatar?» — zadali pytańnie Takajevu.
«Śniežańskaja sustreča Nursułtana Nazarbajeva z Uładzimiram Pucinym, zdajecca, druhaja ŭ minułym hodzie. Pra pieršuju sustreču ŭ pačatku vosieni ŭ ŚMI nie paviedamlałasia. Jany, vidavočna, sustrakajucca jak daŭnija siabry i kalehi, im jość što ŭzhadać.
Inicyjataram takich sustreč vystupaje Nursułtan Abišavič, dla jaho jany nadzvyčaj važnyja. Nielha zabyvać, što, jak były staršynia Savieta ministraŭ Kazachskaj SSR, partyjny kiraŭnik i zatym prezident suvierennaha Kazachstana, jon maralna i palityčna ciesna źviazany z Kramlom.
Bo stolki času było praviedziena ŭ kamandziroŭkach u Maskvie, na źjezdach i plenumach, padčas rabočych i aficyjnych vizitaŭ», — tonka i krasamoŭna zaŭvažyŭ Takajeŭ.
«Los Nazarbajeva — adna z pryčyn niežadańnia Łukašenki pieradać uładu, — miarkuje historyk i palityčny analityk Alaksandr Frydman. — I heta pry tym, što Takajeŭ abyšoŭsia sa svaim papiarednikam adnosna miakka. Łukašenka baicca, što mahčymy pierajemnik stanie «minskim Takajevym», bo sam zusim nie choča pieratvarycca ŭ dekaratyŭnuju fihuru.
Prezident Kazachstana ŭ intervju taksama raskazaŭ, što abrany prezident ZŠA Donald Tramp padčas telefonnaj razmovy cikaviŭsia jaho bačańniem spynieńnia bajavych dziejańniaŭ va Ukrainie.
«Hetaja tema nie źjaŭlajecca novaj dla mianie, bo takoje ž pytańnie zadavali mnohija kiraŭniki dziaržaŭ i mižnarodnych arhanizacyj na praciahu 2024 hoda.
Situacyja ŭnikalnaja: Rasija ŭ vajennym płanie niepieramožnaja, a Ukraina spadziajecca z dapamohaj zachodnich sajuźnikaŭ vystajać u vajnie, chacia b nie prajhrać jaje».
Jon dadaŭ pra składanaść prablemy, rašeńnie jakoj zaležyć ad voli i žadańnia kiraŭnikoŭ kanfliktujučych krain i, viadoma, samoha Trampa jak lidara suśvietnaj dziaržavy.
«Ja padkreśliŭ, što Kazachstan z samaha pačatku vajennych dziejańniaŭ va Ukrainie vystupaje za pačatak pieramoŭ dla dasiahnieńnia miru, — skazaŭ Takajeŭ. — Treba padkreślić, što my nidzie nie prapanujem siabie ŭ jakaści pasiarednikaŭ, na mižnarodnaj arenie pavodzim siabie zhodna z patencyjałam i mahčymaściami Kazachstana, ale zaŭsiody hatovyja pryjści na dapamohu ŭ vyrašeńni mižnarodnych prablem».
Niahledziačy na toje, što Kazachstan uvachodzić u rasijacentryčnyja Jeŭraazijacki sajuz i Arhanizacyju damovy ab kalektyŭnaj biaśpiecy, Astana ad pačatku zaniała padkreślena niejtralnuju pazicyju pa ŭkrainskim pytańni. Takajeŭ nie raz publična vykazvaŭ padtrymku zachavańniu niezaležnaści i terytaryjalnaj cełasnaści Ukrainy, choć takaja pazicyja vyklikała vidavočnaje niezadavalnieńnie Maskvy. U Astanie razumiejuć, što nastupnym za Ukrainaj moža być Kazachstan.
U intervju Takajeŭ adkazaŭ taksama na pytańnie, ci moža jon pakinuć pasadu prezidenta krainy i stać hienieralnym sakratarom Arhanizacyi Abjadnanych Nacyj. Jon dypłamatyčna zajaviŭ, što maje jašče šmat čaho realizavać u jakaści prezidenta krainy.
Kamientary