Redki staražytny dakumient raskryvaje, jak Rymskaja impieryja sudziła apanientaŭ ułady pad vyhladam pieraśledu za karupcyju
Zdabyty ŭ Iŭdziejskaj pustyni dakumient ujaŭlaje saboj vielmi doŭhi papirus z prakurorskimi zapisami ab ekanamičnaj sudovaj spravie suprać dvuch hramadzian Staražytnaha Ryma, jakaja raspačałasia letam 132 hoda našaj ery napiaredadni vialikaha paŭstańnia suprać impieryi. Jak adznačajuć daśledčyki, heta najbolš dakumientalna zafiksavany rymski sudovy praces u Iŭdziei, kali nie ŭličvać sud nad Isusam».
Daśledčyki z Aŭstryi i Izraila pierakłali najdaŭžejšy z kali-niebudź znojdzienych u Iŭdziejskaj pustyni hreckich papirusaŭ, piša navukovy časopis Live Science sa spasyłkaj na Aŭstryjskuju akademiju navuk i Jaŭrejski ŭniviersitet u Jerusalimie.
Artefakt uklučaje bolš za 133 radki tekstu i daje ŭnikalnaje ŭjaŭleńnie pra sudovy praces z udziełam staražytnarymskich prakuroraŭ na pačatku II stahodździa našaj ery, jaki tyčyŭsia padatkovaha machlarstva i karupcyi z palityčnym padtekstam u pieryjad asablivaj napružanaści ŭ rymskaj pravincyi Iŭdzieja.
Hałoŭnymi fihurantami byli dva mužčyny — Saułas i Hadalijas, abodva aficyjna abvinavačvalisia ŭ ekanamičnych złačynstvach. Saułasa, pavodle dakumienta, abvinavacili ŭ «padrobcy dakumientaŭ, arhanizacyi fiktyŭnaha prodažu raboŭ i ich vyzvaleńnia biez vypłaty padatkaŭ».
A jaho saŭdzielnik Hadalijas, jak adznačajuć prakurory, byŭ synam nataryusa, «viadomaha svajoj schilnaściu da hvałtu, padrobki hrošaj, vymahańniaŭ i padbuchtorvańnia da miaciažu». Z-za hetaha Hadalijas taksama trapiŭ pad padazreńni rymskich uładaŭ i abvinavačvaŭsia «ŭ padrobcy dakumientaŭ i hrošaj». Pry hetym prakurory pisali, što Hadalijasa možna «tanna pierakupić», choć toj «nieadnarazova parušaŭ zakon», paźbiahajučy adkaznaści dziakujučy suviaziam siamji i karumpavanaści miascovych uładaŭ.
Usie vyšejpieraličanyja abvinavačvańni ŭ ekanamičnych złačynstvach, pavodle staražytnarymskich zakonaŭ, pryvodzili albo da katarhi, albo da śmiarotnaha pakarańnia, padkreślivajuć daśledčyki. Adnak kančatak hetaj historyi tak i nie byŭ nidzie apisany, bo apošniaje sudovaje pasiadžeńnie, jak vynikaje z prakurorskich zapisaŭ, adbyłosia za dzień da pačatku bujnoha paŭstańnia jaŭrejaŭ pa ŭsioj Iŭdziei suprać rymskaj ułady, jakoje pačałosia letam 132 hoda našaj ery i skončyłasia pravałam praz čatyry hady.
Ale cikava inšaje. U apisańni apošniaha pasiadžeńnia nad dvuma mužčynami byŭ zrobleny namiok, što ich dziejnaść pa vyzvaleńni raboŭ mahła być častkaj padrychtoŭki da mahčymaha jaŭrejskaha paŭstańnia. Hety namiok z-za adsutnaści niekatorych frahmientaŭ papirusu nie atrymlivaje dalejšaha raskryćcia i paćvierdžańnia, ale, jak miarkujuć navukoŭcy, heta mahło stać pryčynaj viadzieńnia sudovaha pracesu vyklučna ŭ ekanamičnaj płoskaści, kab nie dadavać mocy pratesnym nastrojam u Iudziei.
Na dumku daśledčykaŭ, padstaŭlać siabie na pieraśled z boku rymskich uładaŭ za nielehalny prodaž i vyzvaleńnie raboŭ u toj niestabilny čas i ŭ takim niestabilnym miescy — zanadta nieprybytkovaja i nie vartaja ryzyki dziejnaść, kali b havorka išła pra sapraŭdnych karupcyjanieraŭ i machlaroŭ sa ščyraj prahaj nažyvy.
Kamientary
Piať słov pośle pośledniej zapiatoj pokazyvajut,čto tiekst pisał briediaŝij christianin.