Biełaruskamu Sakratu - 70 hod

Siońnia spaŭniajecca 70 hadoŭ viadomamu biełaruskamu piśmieńniku ź Biełastoččyny Sakratu Janoviču. Za časami PNR Sakrata Janoviča pieraśledavali «za biełaruski nacyjanalizm», a ŭžo ŭ svabodnaj Polščy ŭhanaravali šeraham prestyžnych uznaharodaŭ, chacia jahonyja vykazvańni – naprykład, ab sytuacyi biełaruskaj mienšaści ŭ Polščy, niaredka byli «nie palitkarektnymi».

Žurnalisty lubiać brać kamentary ŭ Sakrata Janoviča ci «dziadźki Sakrata», jak jaho čaściej nazyvajuć kalehi ź Biełastoku: piśmieńnik amal zaŭsiody daje vielmi razhornutyja adkazy, hruntoŭna vykładajučy svoj pohlad na tuju ci inšuju prablemu.

Časam potym składana vybrać frahment razmovy, jaki možna było b ustavić u zvyčajna karotkija radyjomatarjały. Ź inšaha boku – paśla kožnaj takoj razmovy ŭzbahačajecca archiŭ, pry dapamozie jakoha ŭ nieabchodny momant možna padmacavać dumku słovami sapraŭdnaha aŭtaryteta.

Hetak było i niekalki dzion tamu, kali ja pazvaniŭ Sakratu Janoviču ŭ Krynki paprasić padzialicca ŭspaminami pra dzień 25 žniŭnia 1991 hodu, kali Deklaracyja ab dziaržaŭnym suverenitecie Biełarusi nabyła kanstytucyjny status. «Dziadźka Sakrat» doŭha nie padychodziŭ da słuchaŭki – byŭ nia ŭ chacie i zajmaŭsia, jak jon skazaŭ «samaj biełaruskaj spravaj».

(Janovič:) «Kapaŭ bulbu, vielmi biełaruski zaniatak. Nakapaŭ pałovu viadra. Dyk na zaŭtra voś chopić: i ŭnučka voźmie i nam starym budzie»

Naprykancy razmovy, pačuŭšy pažadańnie «trymacca» Sakrat Janovič z ułaścivaj jamu manieraj uvieś čas žartavać, pryčym vielmi trapna z samoha siabie, adkazaŭ.

(Janovič:) «Ja trymajusia za płot – maju dobry płot. Jak idu ŭ horad za pakupkami dyk jość za što trymacca».

Niahledziačy na nialohkaje žyćcio – pieraśled kamunistyčnych uładaŭ, zvalnieńni z pracy, apošnim časam kłopaty sa zdaroŭjem, jon pilna sočyć za biełaruskim žyćciom, nie zastajecca abyjakavym da padziejaŭ u Biełarusi i taho, što źviazanaje z žyćciom biełarusaŭ u Polščy.

Janovič rašuča krytykuje biełaruskija ŭłady, ale davoli žorstka vykazvajecca i na adras samich biełarusaŭ, zajaŭlajučy, što biełarusam, kab stać nacyjaj, «patrebna jašče hadoŭ dvaccać».

(Janovič:) «Biełaruskaja nacyja ŭsio jašče śpieje, farmujecca. Jaje ŭsio jašče niama – u Biełarusi pieravažajuć savieckija ludzi, nie biełaruskija. My nadalej majem dačynieńnie ź minułym, tam niama budučaha času, niama nacyi, bo savieckija ludzi – heta nia nacyja, a niešta sacyjalnaje».

Niahledziačy na davoli pesymistyčny pohlad na sytuacyju ŭ Biełarusi, u jahonych słovach zaŭsiody jość nadzieja, niejkaja nieparušnaja ŭpeŭnienaść u tym, što treba vieryć, praciahvać rabić svaju spravu, nie adstupać.

Sakrat Janovič naradziŭsia 4 vieraśnia 1936 hodu ŭ miastečku Krynki, dzie žyvie i ciapier. Skončyŭ adździaleńnie polskaj filalohii Varšaŭskaha ŭniversytetu, debiutavaŭ jak litaratar u 1956 hodzie na staronkach tydniovika biełarusaŭ Polščy «Niva». Piša na biełaruskaj i polskaj movach. Aŭtar zbornika apaviadańniaŭ i minijatur «Zahony» (Biełastok, 1969), «Nie pašancavała» (Biełastok, 1978). Nastupnyja knihi vyjšli ŭ pierakładzie na polskuju movu: «Vialiki horad Biełastok» (Varšava, 1973), «Zabyćci» («Urocłaŭ, 1978), «Ściana» (Olštyn, 1979), «Samasiej» (Varšava, 1981), «Małyja dni» (Varšava, 1981), «Treciaja para» (Varšava - Biełastok, 1983), «Siarebrany jazdok» (Varšava, 1984), «Biełaruś, Biełaruś» (Varšava, 1987). U Miensku vyjšła kniha prozy «Siarebrany jazdok» (1978), u Londanie - bilinhualnaje vydańnie (pa biełarusku i pa-anhielsku) «Minijaciury» (1984). Pierakłaŭ na polskuju movu «Vitražy» Ja.Bryla (Varšava, 1979), pjesu Ja.Šabana «Šramy» (dla Dramatyčnaha teatra imia Ja.Vianhierki ŭ Biełastoku).

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0