Zabylisia, jak majtki pa kuponach kuplali?
...I voś zaraz, kali Rasieja ŭziała za harlak, zatoje Eŭropa hatovaja navodzić masty, — ci jość u kiroŭnych viarchoch ludzi, zdolnyja pierasiahnuć praz zvykłuju mentalnaść? Razvažaje ŭ svaim błohu Alaksandar Kłaskoŭski.
Kali pisaŭ učora pra "Tutejšych", zalez u svoj archiŭ hazetnych vyrazak, kab udychnuć hłytok pavietra 16-hadovaj daŭniny.
Premjera spektakla adbyłasia 17 kastryčnika 1990 hodu.
Nibyta i nia tak užo daŭno. Ale padzabytyja rysy taho času dajuć adčuć, što za paŭtara dziesiacihodździ my pieražyli navat nie adnu, a niekalki epochaŭ. U tym liku i žachlivy adkat.
Dyk jakimi jany byli, vosieńskija dni 90-ha?
12 kastryčnika hazeta "Znamia junosti", jakuju ja tady redahavaŭ, paviedamiła, što ad hetaha dnia vychodzić biaź lozunhu "Praletary ŭsich krainaŭ, jadnajciesia!".
Ciaham niekalkich dziesiacihodździaŭ vyłučany Marksam dy Enhielsam klasavy słohan byŭ atrybutam usich savieckich drukavanych medyjaŭ. My ci nia pieršyja ŭ Sajuzie ryzyknuli zamachnucca na śviatoje. U vysokich kabinetach paburčeli, ale na publičny skandał nie advažylisia.
Tymi ž dniami partyjnaja presa nadrukavała zajavu CK KPB da čarhovaj hadaviny revalucyjnaha śviata — zamšeły tekst z zaklikami "zachoŭvać addanaść ideałam".
U hazecie "Źviazda" atrymałasia anekdatyčnaje susiedztva. Pobač z zajavaj, što mieła šapku "Vialiki Kastryčnik — naš los", niadoŭha dumajučy zaviarstali natatku "Trusy — 1 štuka". U joj išła havorka pra kvartalnyja normy prodažu bializny. Starejšyja pamiatajuć: tady, na skonie SSSR, ŭsio hetaje dabro možna było prydbać vyklučna pa kuponach u vielmi abmiežavanaj kolkaści.
Heta była prynižalnaja epocha tatalnaha cyravańnia škarpetak.
I susiedstva zhadanych zahałoŭkaŭ na pałasie vyhladała ździeklivym silahizmam: dziakuj Vialikamu Kastryčniku, što, ličy, raspranuŭ dahała!
Na hetym horka-iraničnym prykładzie ja i pabudavaŭ svoj kamentar u "Znamieni junosti". Nazyvaŭsia jon "Zahrymim pad fanfary?".
Tolki zaviarstali — telefanuje kabieta z Hałoŭlitu. Tady hetaja cenzurnaja instancyja čytała adbitki pałosaŭ usich vydańniaŭ da podpisu ŭ śviet. Biez dazvolnaha štampu Hałoŭlitu drukarnia nia mieła prava pradukavać nakład.
Hroznaja kabieta dała pračuchancu za napadki na partyju, ale zdymać kamentar usio ž nie advažyłasia.
Čas byŭ tryvožny. Systema kalapsavała, i funkcyjanery adčuvali: za peŭnyja rečy nieŭzabavie, mažliva, daviadziecca trymać adkaz...
Aktyŭnaja ž častka hramadztva ŭvachodziła ŭ smak sapraŭdnaj palityčnaj baraćby. Šali vahalisia. Systema, što jašče niadaŭna zdavałasia nieparušnaj, na vačoch zachistałasia. Pjaniła pačućcio, što siońnia stvarajecca historyja, i ty možaš zrabić svoj uniosak.
Dziakujučy naŭprostavym tranślacyjam z Avalnaje zali imhnienna stanavilisia zorkami charyzmatyki kštałtu Zianona Paźniaka. Chacia kamunistyčnaja partyja i prapichnuła ŭ Viarchoŭny Saviet 12-ha sklikańnia pasłuchmianuju balšyniu, hetuju niaŭkludnuju masu raz-poraz abhulvała małalikaja, ale dziorzkaja apazycyja BNF. A tolki što paŭstałaja "Narodnaja hazeta" — farmalna parlamencki orhan — adrazu sčapiłasia z kiraŭnictvam KPB.
Dy i partyjnaja "Źviazda" na vačoch evalucyjanavała z "orhana" ŭ sapraŭdy nacyjanalnaje vydańnie. U kamentary "Zahrymim pad fanfary?" kamień byŭ, jak vy razumiejecie, zusim nie ŭ harod kalehaŭ. Jany ŭsio zaviarstali sumlenna:) Karykaturna ž vyhladali dahmatyki z CK.
A kalektyŭ "Źviazdy" nieŭzabavie stanie kuźniaj kadraŭ dla biełaruskaj słužby radyjo "Svaboda": Alaksandar Łukašuk, Valancin Ždanko, Alaksandar Ulicionak, Alena Cichanovič...
Savieckaja systema była sapraŭdy tatalnaj. Tamu intehravała i mnostva talenavitych ludziej z krytyčnym myśleńniem. I mižvoli padrychtavała svaich dałakopaŭ.
Zhadajma: u aparacie CK pracavaŭ paet Siarhiej Zakońnikaŭ. Dziaržteleradyjo ŭznačalvaŭ Hienadź Buraŭkin. Narešcie, pierabudovu, što pachavała Saviecki Sajuz, pačaŭ nia chto-niebudź, a sam hieneralny sakratar CK KPSS.
Siońnia ž takoje ŭražańnie, što našaja dziaržaŭnaja systema zaprahramavanaja na kadravy antyadbor.
I voś zaraz, kali Rasieja ŭziała za harlak, zatoje Eŭropa hatovaja navodzić masty (sp. van der Linden — dyk mo' navat i zanadta:), — ci jość u kiroŭnych viarchoch ludzi, zdolnyja pierasiahnuć praz zvykłuju mentalnaść?
Našto klikać u ziamlanki (to bok znoŭ cyravać škarpetki dy kuplać majtki pa kuponach?), kali možna zaniać — tut klasyka ŭ samuju kropku! — "svoj pačesny pasad miž narodami"?
Niaŭžo tak i buduć čaplacca za "biełaruskuju madel", hety rymejk saŭkovaje systemy, pokul i jon nie zahrymić pad fanfary?
Fota z archivu aŭtara.
Ciapier čytajuć
Hałoŭny ideołah Biełarusi znajšoŭ u krainie «psieŭdapatryjatyčnyja jačejki» i zaklikaŭ da zmahańnia ź imi «adzinym bajavym kułakom»23
Kamientary