Hod tamu nie stała adnaho z najlepšych biełaruskich historykaŭ.
Vital Skałaban adyšoŭ 20 žniŭnia 2011 hoda, paśla ciažkoj chvaroby. Jamu było 64 hady.
Skałaban byŭ unikalnym znaŭcam historyi biełaruskaha nacyjanalnaha ruchu. Mienavita jon vyjaviŭ, chto byŭ aŭtaram paemy «Taras na Parnasie». Jon stajaŭ u vytokach stvareńnia najlepšych encykłapiedyj na biełaruskaj movie,u tym liku 6-tamovaj «Encykłapiedyi historyi Biełarusi». Pry hetym jon byŭ vydatnym piśmieńnikam: jon aŭtar dziasiatkaŭ publikacyj u hazietach i časopisach, pisaŭ pra postaci i epichody historyi.
Vital Skałaban naradziŭsia ŭ 1947 hodzie ŭ vioscy Šyłavičy Słonimskaha rajona.Jon skončyŭ Leninhradski ŭniviersitet u 1970 hodzie. 3 1972-ha pracavaŭ u vydaviectvie «Biełaruskaja Encykłapiedyja» redaktaram, paśla zahadčykam redakcyi.
Kandydackuju jon abaraniŭ davoli pozna — u 1987 hodzie. Doktaram navuk tak i nie staŭ: choć viedaŭ i adkryŭ bolš za mnohich daktaroŭ.
Svaje navukovyja zacikaŭleńni paznačaŭ jak: Doŭnar-Zapolski, Ułaščyk, Janka Kupała, Harecki, Ihnatoŭski, Płatonaŭ, KPB; historyja biełaruskaha nacyjanalnaha ruchu, kultura XIX-XX st., pytańni histaryjahrafii, archivaznaŭstva, krajaznaŭstva i biblijahrafii.
U 1995–2000 byŭ namieśnikam dyrektara Biełaruskaha navukova-daśledčaha instytuta dakumientaznaŭstva i archiŭnaj spravy.
Zaŭždy viasioły, jon byŭ dušoju asiarodkaŭ, u jakich pracavaŭ.
U pamiać pra Vitala Skałabana kalehi rychtujuć pryśviečany jamu zbornik.Jak paviedamiŭ adzin z układalnikaŭ knihi Alaksandr Fiaduta, vyjści jana maje ŭ listapadzie.
U zborniku, aproč uspaminaŭ pra Skałabana, buduć artykuły pa temach, jakija jon raspracoŭvaŭ i poŭnaja biblijahrafija.U knihu ŭvojduć teksty najlepšych biełaruskich historykaŭ i archivistaŭ - Anatola Sidareviča, Valancina Hołubieva, Lavona Jureviča, Michaiła Šumiejki, mnohich inšych.
Nazvany zbornik budzie radkom ź vierša, pryśviečanaha Vitalu Skałabanu.Jakim? Stanie jasna paśla apošnich uzhadnieńniaŭ z rodnymi historyka. Moža być, adnym z hetych. Vierš skłała paśla śmierci Vitala Skałabana jaho suaŭtarka, piśmieńnica Ludmiła Rubleŭskaja:
Iści na śviatło łabiryntami daŭnich padziej.
Iści na śviatło – dziela źnikłych u ciemry ludziej.
Skroź ciemru iści – i rabicca drabnicaj śviatła,
Kab praŭda zdabytaja
serca žyvym apiakła,
Kab kroki dziadoŭ nie rastali, jak son u travie,
Kab ludzi spaznali adnojčy –
Ajčyna žyvie!
U žoŭtych papierach
pamierłyja losy maŭčać,
Epocha maŭčyć,
niby skošanaja sienažać.
Tut cieni błukajuć,
dy hinuć źniamiełyja dni.
I treba iści na schavanyja ŭ ciemry ahni,
Nie zdradzić, nie kinuć zabytymi prodkaŭ svaich,
Niachaj ty zharaješ i sam pa darozie da ich.
Prajści łabirynt svoj apošni,
i ŭ śviecie śviatła
Lubić Biełaruś,
što ciabie cieraź ciemru viała.
24.08.2011
Kamientary