Čysty žanr
Hetym razam čytačam «Šuflady» prapanujucca natatki adnaho savieckaha dyplamata, jaki pracavaŭ u Polskaj Narodnaj Respublicy ŭ 1979-1982 h. Hetyja natatki nasyčanyja kulturnymi realijami i ŭnutranymi dyskusijami taje epochi — i jany značna adroźnivajucca ad vobrazu taje epochi, jaki stvarajuć siońniašnija «savietyzatary» ŭ Biełarusi. Praz imiony tady zabaronienych aŭtaraŭ i prychavanyja dumki pra systemu my možam bačyć, jak usia systemy pastupova pasoŭvałasia ŭ niabyt. I hetyja natatki stvoranyja mienavita tady — u kancy 70-ch — pačatku 80-ch. Jany nie pierapisanyja j nie padpraŭlenyja paźniej — tamu ŭjaŭlajuć saboju žanrava čysty dakument dla archiŭnaje pałasy.
Ale, aproč usiaho, aŭtar hetych natatak — biełaruski nacyjanalist. Za try hady da adjezdu ŭ Polšču Alaksiej Kaŭka ŭžo napisaŭ svoj «List da rasiejskaha siabra». Jak uzhadvaje sam aŭtar, uvosieni 1976 hodu ŭ adnoj z čarhovych «zastolnych» hutarak z rasiejskim siabram, kolišnim kaleham pa mižnarodnaj dziejnaści ŭ CK VŁKSM («jon ź Piciera, filolah, bałkanist, vostry intelektuał, ź liku radziecielaŭ i pakutnikaŭ za Ruś, tvorca i nośbit rasiejskaje idei ŭ jaje «jedinoniedielimoj sobiratielnoj» sutnaści»), surazmoŭca sp. Alaksieja ŭ kantekście razvahaŭ pra biełarusaŭ pabłažliva zaŭvažyŭ, nie bieź bluźnierstva: «Nu, vy nie chachły. Našyja, kreŭnyja. Na vas možna pakłaścisia. A kali tak daražycie svajoj movaj, dyk pakińcie sabie svajo «ŭ».
Voś tady pačałasia praca Alaksieja Kaŭki nad «Listom da rasiejskaha siabra». Džym Dynhli pierakłaŭ jaho na anhielskuju movu; tekst vychodziŭ pa-polsku, pa-ŭkrainsku, naturalna, pa-rasiejsku.
I voś paśla hetych padziejaŭ aŭtar stanovicca savieckim dyplamatam. Razdvojenaść narastaje.
Zatoje najaŭnaść dyplamatyčnaha pašpartu spryjaje pierasyłcy na Zachad paštovak Jaŭhiena Kulika da 1000-hodździa Biełarusi (nadrukavanyja tam ŭ 1980), rukapisu aleha Biembiela «Rodnaja mova j maralna-estetyčny prahres» (kniha vyjšła ŭ Londanie ŭ 1985).
Kožny vykarystoŭvaje svaju karjeru pa-svojmu.
Aleh Dziarnovič
Ciapier čytajuć
«Heta ryzykoŭna dla Biełarusi». Zialenski zajaviŭ, što Rasija raźmiaščaje abstalavańnie dla naviadzieńnia šachiedaŭ na dachach biełaruskich šmatpaviarchovikaŭ2121
Kamientary