Aleś Arkuš
Adzin rady nie dasi
Vybary šmat čamu vučać. Lubyja — demakratyčnyja i niedemakratyčnyja. Usio paŭstaje ŭ svaich realnych abrysach i maštabach. Źnikajuć mity. Uziać tuju ž partyju liberalnych demakrataŭ. Možna stvaryć rehijanalnyja partyjnyja struktury, možna vystavić pa ŭsich vybarčych akruhach svaich kandydataŭ. Ale ci zavajuješ hetym realnuju palityčnuju vahu? Na Połaččynie pad štandary liberalnaj demakratyi stali mechaniki budaŭničaha trestu. Zrazumieła, tutejšyja “ełdeki” nia mieli nijakich šancaŭ na pośpiech. I mit upłyvovaści ŁDPB abrynuŭsia, jak padsochłaja piasočnaja vieža.
Palityka marhinałaŭ
Va ŭsim śviecie palityku ŭ krainie robiać bankiry, biznesoŭcy, pramysłovaja elita, kiraŭniki roznych halinaŭ ułady. U Biełarusi stvarajecca ŭražańnie, što palitykaj zajmajecca tolki adzin čałaviek plus mechaniki. Ci nie tamu nie atrymlivajecca ŭ Biełarusi sapraŭdnaje, ułasnaje palityčnaje žyćcio?
Hetkija ž prablemy, jak u ŁDPB, majuć usie astatnija biełaruskija partyi. Sproba załučyć u Abjadnanuju Hramadzianskuju Partyju prahresyŭnych kiraŭnikoŭ pradpryjemstvaŭ skončyłasia niaŭdačaj. Tamu śmiešna vyhladaje, kali kiraŭnik apazycyjnaj partyi ŭ pravincyi sustrakajecca pa zavuholli sa svaimi adnapartyjcami-marhinałami, jakija nia majuć nijakaha ŭpłyvu ŭ svaim horadzie. U toj samy čas pra hetaha kiraŭnika apazycyjnaja presa piša jak pra realnaha kandydata na prezydenta.
A stvareńnie palityčnych mitaŭ — niebiaśpiečnaja reč. Svojeasablivy narkotyk, jaki da niepaznavalnaści skažaje rečaisnaść. Što zastajecca rabić? Prynamsi, treba być realistami. Šukać raskoliny ŭ siońniašniaj kiraŭničaj elicie. Jany daŭno jość.
Kłopat pra dziaciej
Rasiejskaja palityčnaja elita peryjadyčna źbirajecca razam, kab uźniać kielichi z šampanskim, — abo ŭ Astankinie, napiaredadni Novaha hodu, abo ŭ Kramli, z nahody dziaržaŭnych śviataŭ. Tut možna pabačyć usich — ad Ziuhanava da Čubajsa ź Niamcovym, uvieś palityčny spektar za vyniatkam zusim užo marhinałaŭ. Ułada ŭ Rasiei naležyć elicie. Navat Ampiłaŭ maje kaliva ŭłady. Vybary, parlamenckija j prezydenckija, tolki niaznačna pieraraźmiarkoŭvajuć hetuju ŭładu. Vybary — jak vialiki paśjans, karty z palityčnymi liderami kalektyŭna paradkujucca na novy palityčny sezon. Ale, jakija b vyniki ni prynieśli vybary, usio adno z rasiejskaha palityčnaha Alimpu nie prapadzie nivodzin Pačynok abo Šochin. Usim im znojdziecca miesca.
Zusim inšaja sprava ź Biełarusiaj. Ułada tut nie naležyć usioj tutejšaj elicie. I heta jaskrava śviedčyć ab zaležnaści krainy. Palityka Biełarusi nie farmujecca vyklučna z ułasnych intaresaŭ. Ułasnyja intaresy moža adstojvać tolki ŭsia elita razam. U siońniašnich umovach kraina musić prystasoŭvacca da čužych hieapalityčnych stratehijaŭ. Biełaruś siońnia nia maje ahulnaha kiraŭnictva. Łukašenka tolki imituje, što ŭ jaho ŭsio pad kantrolem. Kantrol milicejskaha humovaha dručka nie źjaŭlajecca ekanamičnym abo palityčnym faktaram. Adzin čałaviek nia moža zamianić saboj usiu elitu. Tamu Biełaruś nia jość paŭnavartasnaj niezaležnaj krainaj. Niemahčyma ŭjavić, kab niedzie sabralisia razam chacia b samyja viadomyja biełaruskija palityki: ad Łukašenki, Miaśnikoviča, Šejmana i Jarmošyna — da Paźniaka, Šuškieviča, Čyhira i Viačorki.
Hetkaja ž historyja adbyvajecca ź biełaruskimi rehijanalnymi elitami. Na Połaččynie, badaj, jość usiaho try-čatyry čałavieki, jakija razumiejuć i adstojvajuć ułasnyja rehijanalnyja intaresy. Hetyja ludzi publična kažuć pra patrebu abjadnańnia dvuch haradoŭ — Połacku j Navapołacku, pra źmianšeńnie doli škodnaj chimičnaj pramysłovaści, pra pierahlad palityki raźmierkavańnia dachodaŭ rehijanalnych pradpryjemstvaŭ i h.d. Ale ni pra jakija vyniki ich dziejnaści pakul nia moža być i movy, bo bolšaść miascovych kiraŭnikoŭ nahadvaje kalanijalnych namieśnikaŭ.
U Połacku, adnak, jość miesca, dzie ŭsia tutejšaja elita źbirajecca razam — Połackaja nacyjanalnaja himnazija. Tut vučacca dzieci i kiraŭnikoŭ supołak apazycyjnych partyjaŭ, i harvykankamaŭskich rabotnikaŭ. Na baćkoŭskich schodach ujaŭnyja vorahi siadziać za adnymi partami. Kłopat pra dziaciej, napeŭna, i jość toje ahulnaje, što zdatna abjadnać krainu.
Kamientary