Dychaŭ u słuchaŭku, dasyłaŭ paštoŭki sa svaim pacham. Biełaruski raspaviali pra pieraśled stałkieraŭ
U Biełarusi stałkinh nie rehulujecca zakonam, pa im niama aficyjnaj statystyki. Niadaŭna, naprykład, pra nazojlivaha prychilnika, jaki dziažuryŭ pad voknami, raskazvała ŭ sacsietkach Hanna Bond. Pry hetym tolki ŭ ZŠA štohod ad sačeńnia, pieraśledu, naviaźlivaj uvahi pakutuje bolš za 13 miljonaŭ čałaviek. 78% achviaraŭ — heta žančyny. Apošnim časam u źjavie asobna vyłučajuć kibierstałkinh, kali ŭsie padziei razvaročvajucca ŭ internecie — u sacyjalnych sietkach i miesiendžarach.
My pahutaryli ź dźviuma biełaruskami*, jakija paciarpieli ad stałkieraŭ (adna z hieraiń navat pierajechała ŭ inšuju krainu, i tolki tam pačała adčuvać siabie ŭ biaśpiecy), a taksama paprasili psichołaha raspavieści pra pryrodu takich pavodzin.
*Imiony hieraiń źmienienyja pa ich prośbie
«Pieršyja tryvožnyja sihnały pajšli, kali ja pačała zaŭvažać jaho ledź nie na ŭsich mierapryjemstvach, kudy prychodziła»
Viera raskazvaje, što pry pieršaj sustrečy chłopiec, jaki pa vyniku staŭ kašmaram jaje žyćcia na niekalki hadoŭ, nijak nie byŭ padobny da niejkaha «nie takoha».
«My paznajomilisia ŭ bary. Ja pryjšła tudy ź siabroŭkaj, a jon prosta padyšoŭ paznajomicca. Mianie tady vielmi padkupiła, što ŭ čas anłajnavych kamunikacyj i dadatkaŭ kštałtu «Tyndara» niechta jašče ŭmieje znajomicca žyŭcom».
Dziaŭčyna schadziła z chłopcam na dva spatkańni — u kino i kafe na kavu. Ale pryznajecca, što ŭžo na druhoj sumiesnaj vyłazcy ŭ horad razumieła, što ŭsio ž heta nie jaje para.
«U nas byli zanadta roznyja intaresy i pohlady na mnohija pryncypovyja dla mianie rečy: u tym ža palityčnym kirunku. Tamu paśla druhoha spatkańnia ja napisała jamu: sory, ale, vidać, u nas ničoha nie atrymajecca, raśpisaŭšy, čamu na moj pohlad tak».
Pa słovach Viery chłopiec adreahavaŭ spakojna i navat z parazumieńniem.
«Jon adkazaŭ: byvaje, usio narmalna. I što jon zyčyć mnie pośpiechaŭ. My zastalisia padpisanyja adno na adnaho ŭ sacsietkach. Jon časam dasyłaŭ mnie ŭ dyrekt miemy, śmiešnyja ryłsy. Ja łajkała — tak vyhladała naša kamunikacyja paśla toj razmovy».
Viera kaža, što praź niejki momant ich čat uvohule zacich. Jana žyła svajo žyćcio, paznajomiłasia ź inšym maładym čałaviekam, u jakoha zakachałasia. Viera była ŭpeŭnienaja, što stary znajomy taksama sustreŭ kahości novaha.
«Pieršyja tryvožnyja sihnały pajšli, kali ja pačała zaŭvažać jaho ledź nie na ŭsich mierapryjemstvach, kudy prychodziła. Kancert lubimaj hrupy, vystava ŭ muziei — jon taksama nibyta vypadkova źjaŭlaŭsia ŭ tych samych miescach, chacia raniej kazaŭ mnie, što jaho nie cikavić mastactva i taja muzyka, jakuju słuchała ja. Spačatku ja dumała, što heta supadzieńnie, pakul na abiedzie ŭ stałovaj kala pracy, kudy ja vyjšła, ja nie pabačyła jaho za susiednim stałom.
Kali my sustrelisia pozirkami, pieršaja dumka była kinuć ježu i źbiehčy. Mnie čamuści stała strašna, chacia vakoł było šmat ludziej. Ja ŭžo chacieła vychodzić, ale jon schapiŭ mianie za ruku, paprasiŭ pahutaryć. Pačaŭ kazać niešta pra toje, što nie moža bieź mianie, što šmat dumaŭ pra našy spatkańni, pra toje, što ja jamu kazała, što my roznyja, i što vyrašyŭ źmianicca dla mianie — kinuć kuryć i bolš cikavicca kulturaj, što my tady budziem idealnaj paraj…»
Viera kaža, što na emocyjach adrazu skazała chłopcu, što jamu b varta było palačycca i pajšła.
Jana dumała, što na hetym usio skončycca, bo jana jaho, na jaje dumku, mocna abraziła. Ale na nastupny ž dzień da jaje dadomu pryjšoŭ kurjer z kvietkami. Pa vyniku chłopiec staŭ dasyłać padarunki kožny tydzień. U niejki momant kurjery prosta pakidali ich pad dźviaryma, bo Viera nie adčyniała.
«Ja napisała jamu ŭ instahramie, što ŭ mianie jość chłopiec, i paprasiła, kab jon spyniŭsia. Ale jon nibyta nie čuŭ, dakazvajučy mnie, što ja zrabiła niapravilny vybar. Ja zabłakavała jaho va ŭsich miesiendžarach. Pry hetym mnie było strašna viartacca dadomu: ja bajałasia, što kali jon viedaje moj adras, usio adnojčy moža skončycca dramatyčna».
U milicyju dziaŭčyna nie źviartałasia, bo nie vieryła, što jany dapamohuć u jaje spravie. Tym bolš padziei razhortvalisia ŭ 2020 hodzie, i jana bajałasia lubych lišnich kantaktaŭ ź siłavikami.
«Pa vyniku my z chłopcam emihravali. I tolki ŭ novaj krainie ja zmahła vydychnuć, bo viedała, što tut niama ni jaho, ni našych ahulnych znajomych, jakija b mahli niešta pra mianie «źlivać». I choć emihracyja — heta niaprosta, jakraz u pazbaŭleńni ad hetaha prychilnika dla mianie dadatkovy vializny plus.
Pry hetym navat siońnia ja časam łaŭlu siabie na dumcy, što bajusia sustreć jaho ŭ natoŭpie, sutyknucca niedzie i znoŭ pieražyć tyja ž samyja strachi napoŭnicu», — dzielicca pieražyvańniami Viera.
«Kali nie chočaš prablem, adčapisia, inakš novaja razmova budzie balučaj»
Darja sutyknułasia z tym, što vyznačajecca jak kibierstałkinh — pieraśled u siecivie.
«Usio pačałosia biaskryŭdna — z kamientaroŭ-kamplimientaŭ jak pad pastami, tak i ŭ pryvacie. Ja pisała ŭ adkaz «dziakuj» ci prosta łajkała heta, pakidajučy reakcyi. Ale z kožnym tydniem aktyŭnaść chłopca rabiłasia ŭsio bolš intensiŭnaj: u niejki momant jon pisaŭ mnie ledź nie kožnyja paŭhadziny, davodziačy, jakaja ja kłasnaja, paralelna raskazvajučy pra svajo žyćcio i prapanoŭvajučy sustrecca».
Dziaŭčyna tłumačyć, što sustrakacca ź im u jaje płany zusim nie ŭvachodziła. Jana adrazu heta abaznačyła anłajn-prychilniku. Na što chłopiec pačaŭ jaje ŭhavorvać.
«Jon prasiŭ dać jamu šaniec. A paśla ja ŭvohule afihieła: praz maich znajomych jon pačaŭ pieradavać mnie «kamplimienciki» — to paštoŭku ź jaho pacham, to niejkaje ŭpryhožvańnie, to siertyfikat na masaž ci ŭ sałon. U adnoj z paštovak napisaŭ, što ja — jaho los, jon heta viedaje, i mnie treba z hetym źmirycca. Ja paprasiła ŭsich siabroŭ nie kantaktavać z hetym čałaviekam i paŭsiul jaho zabłakavała. Napisała śpiecyjalny post: kali łaska, kali vam piša niechta, chto reprezientuje siabie jak moj prychilnik ci siabar, prosić raspavieści pra mianie niešta, błakujcie hetaha čałavieka i nie idzicie ź im na kantakt».
Praz paru tydniaŭ joj pačali pisać kamplimienty ź nieznajomaha akaŭnta.
«Ja amal adrazu zrazumieła, što heta jon ža. Pa styli viadzieńnia razmovy. Najbolšy kryndž adbyŭsia, kali ŭ hetym adrezku času mnie pazvaniŭ nieznajomy numar, a tam — prosta dychańnie, ni słova. Ja ŭpeŭnienaja, što heta byŭ jon, nie viedaju, chto źliŭ jamu numar».
Dziaŭčyna kaža, što ŭ vyniku paprasiła źviazacca z hetym chłopcam svajho siabra, jaki zajmajecca boksam.
«Siabra pazvaniŭ na numar, ź jakoha prychilnik telefanavaŭ mnie, a taksama pradublavaŭ svaju pazicyju sa svajho akaŭnta ŭ inście: maŭlaŭ, kali nie chočaš prablem, to adčapisia ad Dašy, inakš novaja razmova budzie balučaj. Tak, ja razumieju, što heta moža być radykalna… Ale hety truk spracavaŭ. Ad mianie adčapilisia».
Psichołah: «Tut jość kulturny čyńnik: dahetul na našaj prastory pavodziny, kali za vami niechta sočyć i ŭparta pieraśleduje, mohuć traktavacca jak flirt»
Źbierahčy siabie ŭ Biełarusi ad takich pavodzinaŭ možna, tolki kali stałkier piarojdzie miažu i parušyć zakon (naprykład, kali vas abraziać, dašluć nieprystojnyja zdymki ci ŭžyvuć siłu).
Psichołah Natalla Skibskaja kaža, što stałkinh moža mieć pad saboj rozny hrunt.
«Heta moža być peŭnaja psichičnaja patałohija ci razład asoby (naprykład, pamiežnaje rasstrojstva asoby ci narcystyčny razład). Taksama možna kazać pra ludziej, schilnych da zvyškantralavańnia inšych. Ale tut jość i kulturny čyńnik: dahetul na našaj prastory pavodziny, kali za vami niechta sočyć i ŭparta pieraśleduje, traktujucca jak flirt, zakachanaść, prajaŭleńnie zacikaŭlenaści. Časam zvyčajnamu čałavieku składana pravieści miažu, dzie ŭžo tut stałkinh».
Vielmi časta stałkiery — heta niadaŭna adrynutyja partniory, jakija nie mohuć pieražyć rasstańnie. Ci prosta zakachanyja nastolki, što hatovyja na ŭsio, kab zavajavać abjekt žadańnia. Ale jość i bolš radykalnyja piersanažy: tyja, chto prahnie pomsty za niejkuju kryŭdu, ci tak zvanyja mańjaki, jakija imknucca zadavolić svaje patreby.
«Varta padkreślić, što stałkinh — heta historyja nie pra luboŭnyja stasunki, a pra ŭładu i ahresiju: aŭtary stałkinhu prahnuć nie kachańnia, a mienavita adčuvańnia ŭłasnaj ułady nad achviaraj, jakaja moža dla ich prajaŭlacca ŭ vyhladzie ŭvahi, a časam i strachu», — akcentuje psichołah.
U adnoj ź pieršych hrup ryzyki — miedyjnyja asoby. Siarod achviar stałkinhu šmat akcioraŭ, artystaŭ, błohieraŭ — słovam, tych, chto navidavoku i maje vialikuju aŭdytoryju z naziralnikaŭ za ich žyćciom.
Śpiecyjalistka padkreślivaje, što da stałkinhu schilnyja jak mužčyny, tak i žančyny.
«Ale kali žančyn stałkierać byłyja partniory, to byłyja partniorki palujuć na novych pasij eks-bojfrenda ci muža».
U situacyi, kali vy sutyknulisia sa stałkieram, Natalla raić dakładna nie sprabavać jaho pierahulać. Lepš u pryncypie nie ŭklučacca ŭ jaho hulniu.
«Dla pačatku treba pasprabavać akreślić miažu, skazać: stop, mnie nie cikava, prašu spynicca. Być dakładnym u farmuloŭkach i źbirać dokazy na toj vypadak, kali pryjdziecca źviartacca ŭ pravaachoŭnyja orhany. Kali heta stałkinh u internecie, to błakavać čałavieka. Pry hetym, na žal, nie vyklučana, što jon (ci jana) pryjdzie paśla ź inšych akaŭntaŭ. I vy navat možacie nie viedać, što heta jany».
Natalla adznačaje, što mnohija stałkiery — bajaźliŭcy pa natury.
«Niekatoryja dziaŭčaty navat chutčej zavodziać novaha chłopca, kab adčapiŭsia były. Kali apošni bačyć pobač macniejšuju asobu, jakaja moža abaranić patencyjnuju achviaru, heta moža jaho astudzić».
Ale ŭniviersalnaj schiemy pavodzin sa stałkierami niama, adznačaje śpiecyjalistka, bo siarod ich vielmi roznyja ludzi z roznym uzroŭniem psichałahičnych parušeńniaŭ.
«U psichałohii pracavać sa stałkierami ŭ niekalki razoŭ składaniej, čym z achviarami. I jość vialikaja niebiaśpieka, što novaj ich achviaraj stanie ŭžo sam psichaterapieŭt», — raskazvaje Natalla.
«Lažaŭ raździety ŭ mašynie i pilnavaŭ mianie». Hannu Bond pieraśleduje mańjak
Kryk dušy biełaruski: Chłopcy hadami dasyłajuć ahieńčyki na storyz. Dzie inicyjatyva i rycarstva?
Dačka pamierłaha kalinoŭca praciahvaje jaho spravu
Ci vyklikajuć antydepresanty zaležnaść? I ci byvajuć u dziaciej depresii? Adkazvaje śpiecyjalist
Kamientary
Pry hetym ja i sam sutykaŭsia sa stałkinham prychilnika da majoj žonki. Vyrašyłasia zajavaj u milicyju.
Padychod da dziaŭčyny ŭsio ž nie toj vypadak, kali meta apraŭdvaje srodki. Da taho ž stałkinh ci prosta nazojlivaść vam punktaŭ pryvabnaści nikoli nie dadaść.