Аляксей Талай з Оршы мае сваю справу, сям'ю, шырокае кола знаёмых, шмат захапленняў. Але прызнаецца, што навучыцца жыць без рук і ног было няпроста. Цяпер ён ужо дапамагае адолець цяжкія сітуацыі іншым людзям — сіротам, інвалідам і г.д. TUT.BY пабываў у гасцях у Аляксея і яго жонкі Насці.
Аляксей Талай і яго жонка Насця (фота: Ігар Мацвееў)
Аляксею 32 гады. 16 гадоў таму — 8 мая, перад Днём Перамогі — з ім адбылася трагедыя. Хлопец прыехаў павіншаваць са святам любага дзядулю — ветэрана вайны. Хлопчыка, дарэчы, назвалі ў гонар дзеда-пераможца. Каля яго дома незнаёмыя хлапчукі расклалі вогнішча. Унук пайшоў яго тушыць. Раптам пачуўся страшны выбух. Лёша стаў ахвярай міны, якая, столькі гадоў праляжаўшы ў зямлі, разарвалася ў гэты перадсвяточны дзень і падзяліла яго жыццё на «да» і «пасля».
Дарэчы, за ўвесь час нашай размовы Аляксей ні разу не вымавіў слоў тыпу «трагедыя», «бяда», «недарэчная выпадковасць».
Хлопец не апусціў рукі, якіх амаль не засталося. Прызвычаіўся ў гэтым стане апранацца, есці, мыцца і г.д. З нуля вывучыў нямецкую, каб разумець дактароў у замежнай клініцы. Стварыў бізнэс, заняўся дабрачыннасцю. Талай вядомы таксама як лектар-матыватар — яго часта запрашаюць на розныя публічныя сустрэчы, канферэнцыі.
У першым шлюбе ў Аляксея нарадзіліся двое сыноў — Марк і Уладзіслаў. Чатыры гады таму склалася новая сям'я — з Насцяй, у іх падрастае дачка Даша.
Ва ўтульнай кухні за сямейным сталом Лёшы і Насці мы гутарым пра каханне, веру, сілу духу і невыпадковыя выпадковасці.
«Калі б ныў, даўно б памёр»
«З першых хвілін я нікога не вінаваціў у тым, што здарылася: ні вайну, ні немцаў, ні лёс. Мама спачатку сябе дакарала, што адпусціла мяне да дзядулі. Не магла зразумець: «Як жа так?! Хоць бы адна ручка, хоць бы адна ножка засталіся». Я ж адразу прыняў усё як ёсць. Навошта гэтай зямлі ныцік? А калі б стаў кагосьці вінаваціць, то даўно б памёр.
Фота: Ігар Мацвееў
Калі мяне везлі ў бальніцу, з ран фантанам біла кроў. То бок я мог загінуць яшчэ па дарозе. І раптам кроў чароўным чынам ўзяла і запяклася. Не біла, а ўжо проста булькала.
Потым пачалася страшная інфекцыя — газавая гангрэна. Дактары глядзелі на мяне як на труп. І рыхтаваліся да таго, што мяне не будзе. Але я і маці былі абсалютна ўпэўненыя, што я выжыву. Наша любоў запусціла нейкія схаваныя механізмы ў арганізме і адолелі інфекцыю. Сіла думкі, імкненне наперад і любоў робяць цуды.
Пазней была доўгая рэабілітацыя. З пратэзамі ў мяне нічога не атрымалася: ногі занадта маленькія, няма каленяў, няма за што зачапіцца.
Добра памятаю, як мне падарылі першы вазок на электрапрывадзе. Гэта каласальна змяніла маё жыццё. Да гэтага мяне вазілі родныя і сябры. А тут я мог сам перасоўвацца. І паляцеў па гэтым парку! «О, можна скіраваць на гэтую сцежку, а потым на тую — паглядзець вунь на той прыгожы куст». Разумееце, гэтыя эмоцыі не перадаць! Здавалася б, ты страціў усё і пачынаеш з гэтым звыкацца. І тут зноў атрымліваеш свабоду. Гэта змяніла і маё жыццё, і псіхалогію.
Я бачыў страшныя рэчы: як у клініках паміралі дзеці. Гэта быў пераломны момант. Тады я абсалютна перастаў шкадаваць сябе. Стаў задумвацца: а як я магу быць карысны грамадству? Паставіў задачу — не проста выжыць, але яшчэ дапамагаць людзям.
Прайшлі гады. У мяне з'явіліся сям'я, бізнэс. Гэта былі розныя сферы: гандаль, транспартныя перавозкі, будаўніцтва. Пенсія па інваліднасці мізэрная, а дзяцей трэба карміць, прыйшлося шмат працаваць. З'явіліся сродкі на дабрачыннасць. Стаў дапамагаць дзецям-сіротам і інвалідам.
Я не лічу, што раблю нешта незвычайнае, як пра мяне пішуць у СМІ. Гэта проста маё жыццё, а не нейкі подзвіг. І Насця не думае, што здзяйсняе нешта гераічнае.
Проста жыву і стараюся радавацца. Для гэтага ў мяне ёсць усё: мама, тата, брат, любімая жанчына, дзеці. І ёсць маса планаў і задач, каб зрабіць людзей больш шчаслівымі».
Ваня, пацярпелы ад выбуху на Данбасе
«Пачуў ў тэленавінах, што 10-гадоваму хлопчыку падчас ваенных дзеянняў на Данбасе выбухам адарвала ножкі і правую руку. Акрамя таго, у яго сур'ёзна пацярпелі і вочы — нічога не бачаць.
Аляксей Талай і Яна Паплаўская (справа) у гасцях у Вані. Фота з сацсетак
Успомніў сябе… І пастараўся гэтую гісторыю адсунуць, адхіліцца. Але сталі прыходзіць паведамленні ў сацсетках ад знаёмых і родных Лесі Воранавай — Ваневай мамы. Яны прасілі, каб я прыехаў у Маскву і падтрымаў хлопчыка і Лесю.
Сабраліся з маім братам Артурам і паехалі. З намі была яшчэ мой сябар Яна Паплаўская — актрыса, грамадскі дзеяч.
Калі ўбачыў Ваню, уявіў, што ў такім жа стане быў і я. І як на гэта глядзелі мама, тата, сваякі. Спатрэбіўся час, каб узяць сябе ў рукі, знайсці правільныя словы.
Кажу Вані: «Памацай, якія ў мяне ножкі маленькія. А ў цябе яны ніжэй за калена, у тваёй сітуацыі пратэзы падыдуць добра». Ён кранаў і плячо маё, і адну маю руку, і другую.
Перадаў хлопчыку падарункі, якія сабралі прадпрымальнікі і дабрачынцы з Віцебскай вобласці.
Вельмі цяжка, што хлопчык страціў не толькі канцавіны, але і зрок. Будзем шукаць для яго найлепшыя клінікі, найлепшых спецыялістаў, каб аднавіць зрок. Усім светам будзем дапамагаць і маральна, і матэрыяльна. Яна Паплаўская таксама абяцала ўдзельнічаць у лёсе Вані».
Сярожа і яго самаадданая мама
Зараз Аляксей бярэ ўдзел у лёсе маленькага земляка Сярожы Лушчына. У хлопчыка ДЦП. Калі ён нарадзіўся, лекары прапанавалі адмовіцца ад яго маме Марыне. Але яна самааддана змагаецца за свайго сыночка, возіць яго па клініках, займаецца рэабілітацыяй дома.
Марына з Сярожам у гасцях у Аляксея (фота: Ігар Мацвееў)
Раней TUT.BY пісаў пра гэтае дзіця і яго праблему.
Але зараз дзіцяці патрабуецца другая паездка ў Кітай — для больш поўнага аднаўлення. Лекары не выключаюць, што хлопчык нават загаворыць. Калі ў вас ёсць жаданне дапамагчы Сярожы і Марыне, усе рэквізіты для грашовай дапамогі засталіся ранейшымі.
Гісторыя кахання
Лёша:
«Насця — гэта падарунак лёсу, нечаканы і неймаверны! Пазнаёміліся мы выпадкова. Ведаеце, як бывае: калі не шукаеш, само знаходзіцца. Пасля разводу я не думаў ствараць сям'ю. Быў увесь у працы і дабрачынных праектах.
Фота: Ігар Мацвееў
Аднойчы ўбачыў у стужцы сацсетак у кагосьці з сяброў фота — дзяўчына і фартэпіяна. Падумаў: «Напэўна, настаўніца музыкі. А што калі спытаю ў гэтай аршанкі, як можна дзіця аддаць у музычную школу». Яна адказала: «Не, я не ў гэтай сферы працую, я стаматолаг».
Але сталі кантактаваць. Потым я з'ехаў на 4 месяцы ў Амерыку. Перапісваліся. У пэўны момант адчуў, што ўжо не магу без гэтага чалавека».
Насця:
«На 8 Сакавіка мне прынеслі ад Лёшы кветкі. Хоць сам ён знаходзіўся тады ў Амерыцы. Прыслаў адтуль і паштоўку — не віртуальную, а сапраўдную, па пошце. Было так прыемна!
Фота: Ігар Мацвееў
Пра тое, што ў Лёшы праблемы са здароўем, даведалася не ад яго, а ад сяброўкі. Я ведала, што ў Оршы ёсць хлопец, які падарваўся на міне, пра гэта ў горадзе ўсе чулі. Але не чакала, што маю зносіны менавіта з ім. Неяк не задумвалася, чаму на яго старонцы няма фота ў поўны рост.
А праз тыдзень размову на гэтую тэму завёў сам Аляксей. Распавёў мне сваю гісторыю. Два дні не размаўлялі. Я пераварвала інфармацыю, а ён чакаў маёй рэакцыі. А я ўжо адчуваю: мне не хапае яго. Парушаю маўчанне: «Як справы? Чаму не пішаш?». І так мы перапісваліся чатыры месяцы — са снежня па май. Потым Аляксей прапанаваў: «Я прылятаю, давай сустрэнемся».
Чакала яго прыезду, хвалявалася перад першай сустрэчай. У той жа дзень, як вярнуўся дадому, Лёша патэлефанаваў, прапанаваў падвезці мяне дадому з працы.
Села ў машыну назад — а там букет руж! Аляксей знаходзіўся наперадзе. Думала, буду сядзець у здранцвенні. Але ніякага шоку не было. Мы паглядзелі адзін аднаму ў вочы. Я нічога ў сабе не зразумела з таго, што хацела зразумець, але адчула адно: гэты чалавек мне не агідны і ў мяне няма ні адварочвання, ні пачуцця жалю.
Мой першы шлюб на гэты момант распаўся. І мы з Лёшам даволі хутка сталі жыць разам. Нас сталі бачыць у горадзе. Сваякі і знаёмыя думалі, што я падзарабляю сядзелкай. А для маёй мамы гэта было ўзрушэнне. Па-першае, што развялася з былым мужам. І тут яшчэ: «З кім ты звязалася?» Зараз, бачу, мама змірылася, але не прыняла Лёшу, думае, што я рана ці позна адумаюся».
Лёша:
«Да пазіцыі цешчы стаўлюся спакойна. Невядома, як бы я сябе паводзіў у такой сітуацыі. Калі ўявіць, што мая дачка сустрэне падобнага на мяне, можа, і я быў бы катэгарычна супраць. Таму на Марыю Васілеўну не крыўджуся, абсалютна яе разумею і дзесьці падтрымліваю.
Для мяне галоўнае — як да ўсяго ставіцца Насця. І мая задача — зрабіць яе шчаслівай».
Даша любіць тату, а ён — дачку (фота: Ігар Мацвееў)
«Светлыя адносіны з былой жонкай»
«Магчыма, я мала надаваў увагі ранейшай сям'і. Рэдка бываў дома, бо трэба было працаваць, станавіцца на ногі. Стараўся ўсім дапамагчы, але забываў пра блізкіх.
Я вырас у поўнай сям'і. І ўявіць сабе не мог, што мае дзеці будуць жыць асобна. Гэта была асабістая трагедыя, з якой я доўга выходзіў.
Цяпер усё дзякуй Богу. У былой жонкі — новая сям'я, у іх таксама нарадзілася дзіця. Яна выдатная маці і чалавек. У нас светлыя адносіны. Мы маем зносіны, сумесна клапоцімся аб дзетках, абмяркоўваем усе пытанні іх выхавання. Сыны пастаянна бываюць у нас з Насцяй у гасцях «.
«Вывучыў нямецкую, каб супакоіць маму»
«Цяпер вучуся завочна ў БДУ на гістфаку. Адна з прычын, чаму паступіў, — прыклад дзецям. Хачу, каб сыны бачылі, як важна атрымаць адукацыю. Калі ўжо я вучуся, то ў іх тым больш не павінна быць адгаворак.
Пасля таго, што са мной адбылося, я вывучыў нямецкую. Перакладчык даволі дрэнна выконваў сваю працу, а мне было шкада маму, якая не разумела, што кажуць лекары, і нервавалася.
І што я прыдумаў? Выпісваў раніцай на аркуш 7 слоў, прыляпляў яго да пульта на калясцы. І цэлы дзень гэтыя 7 слоў круцяцца ў галаве. Забыўся — падгледзеў. Перад сном паўтарыў. У канцы тыдня збіраў усе аркушы. Словы, якія дрэнна замацаваліся, выпісваў асобна. У нядзелю правяраў усю гэтую лексіку. Яшчэ ўважліва слухаў немцаў: як яны будуюць сказы і прамаўляюць словы.
Аднойчы ў нашай групе не было перакладчыка. Кажу: «Давайце я паспрабую». Гляджу: мяне разумеюць абодва бакі. Нашы ўсе здзівіліся, а я такі шчаслівы!»
«Мая гісторыя дапамагае іншым»
«Першае публічнае выступленне ў мяне было ў Амерыцы. Па запрашэнні вядомага бізнэс-трэнера Боба Харыса вывучаў там безбар'ернае асяроддзе. Наведаў дзесьці 30 штатаў і быў, напэўна, як пасол добрай волі.
У ЗША мала ведаюць аб нашай рэспубліцы, і мне прапанавалі распавядаць пра яе. Апошні такі спіч быў у штаце Тэхас, сабралася каля 300 бізнэсменаў, прадстаўнікоў гандлёвых палат з розных гарадоў. Я разумеў сваю адказнасць і хацеў прэзентаваць Беларусь прыгожа і годна. І бачыў па рэакцыі залы, што выканаў сваю місію добра.
Цяпер мяне сталі часта запрашаць як прамоўцу-матыватара. Гэта свабодныя зносіны. Спачатку распавядаю пра сябе, пра тое, што здарылася, як згуртавалася мая сям'я. А потым ідзе жывы вясёлы кантакт. Стаіць скрыня для пытанняў. Бо многія людзі саромеюцца спытаць пра пэўныя рэчы, думаюць, я пакрыўджуся. Адказваю шчыра на любыя пытанні.
З асабістага архіва Аляксея Талая
Вядома, жыць так нялёгка — увесь час на людзях, пастаянна паездкі, пастаянна вяртаешся ў той дзень, 8 мая. Наогул, публічнасць — гэта не маё.
Але ў мяне ёсць матывацыя. Я зразумеў, што мая гісторыя, мой досвед дапамагаюць. Гэта адбылося пасля ўдзелу ў праграме «Пусть говорят» Андрэя Малахава. Мне прыйшлі сотні паведамленняў у сацсетках.
У людзей жыццё мянялася! Адна жанчына распавяла, што муж кінуў піць, заняўся спортам. Другая прызналася: «Я хацела засіліцца і ўжо рыхтавалася зрабіць гэта. У мяне сур'ёзна хварэе дачка, муж нас кінуў, няма сіл бачыць пакуты дзіцяці. І тут я выпадкова ўбачыла вас. І зразумела, што ўсё ў нас з дачушкай атрымаецца, мы выстаім! Аляксей, дзякуй вам».
Я дастаткова ўраўнаважаны чалавек, але плакаў, калі чытаў гэтыя паведамленні. Насця — таксама. Пасля гэтага ў мяне з'явіліся сілы на ўсе гэтыя выступы. Не магу адмаўляцца, калі клічуць — езджу, адказваю на пытанні, нешта падказваю людзям».
«Не саромеюся і ем сам у рэстаранах»
«У бытавым плане я раблю ўсё, хіба што есці не магу сам прыгатаваць. Але паесці самастойна магу. Калі Насці няма побач, бяру прадукты, якія не патрабуюць гатавання.
Сям'я Аляксея жыве ў звычайным доме на першым паверсе. Але ўваход у кватэру асобны і абсталяваны пандусам (фота: Ігар Мацвееў)
Апранаюся, распранаюся, мыюся, раблю ўсё астатняе ў плане гігіены. Працую за камп'ютарам без праблем — і з мышкай, і з клавіятурай. Павольней, чым іншы чалавек, але тым не менш. Магу прыбраць у кватэры. Узяў венік — падмёў, рэчы па месцах разнёс.
Раней я быў як цвічок, прыбіты да вазка. Маці мяне мыла, чысціла зубы, карміла з лыжачкі, дапамагала з вазка патрапіць на ложак і наадварот. А зараз я ў лепшых рэстаранах свету ем сам як магу. Талерку падсоўваю, прыборы прыбіраю, ем і не саромеюся. А што тут саромецца? Кожны жыве, як можа, у межах такту, вядома».
«Качаю прэс і, бывае, бегаю…»
«Раніцай раблю тры асноўныя практыкаванні. Адцісканні на адной руцэ ад падлогі. Потым трэнірую спіну: кладуся на жывот і паднімаю тулава, з упорам ног пад ложак. І ў канцы — прэс. Часам правую руку, якой практычна няма, качаю — каб была сіметрыя цягліц. Падстаўляю яе пад стол і плячом яго прыўздымаю.
Калі знаходжуся на дачы, бывае, і бегаю».
Як Аляксей падтрымлівае фізічную форму, можна ўбачыць у гэтым роліку.
«Ведаю Бога»
«Я веру ў Бога. Нават не веру, а ведаю Бога. Верыць і ведаць — розныя рэчы. Можна верыць чыімсьці словам, што недзе за акіянам ёсць іншы кантынент. А можна ведаць, што ён існуе, пабываўшы там. Так вось я ведаю, што Бог ёсць — на сваім прыкладзе.
Тое, што я застаўся жывы, што мая сям'я з гэтым справілася, — гэта ўсё Бог. Насця — таксама яго падарунак.
Фота: Ігар Мацвееў
Ёсць людзі, якім лепш прайсці свой шлях удваіх. Некаторым, можа, трэба ісці па ім у самоце. Хтосьці стаў мільянерам, а хтосьці — жабраком. Хтосьці нарадзіўся першапачаткова ў інвалідным вазку… І ўсё гэта механізмы Бога — каб мы вынеслі пэўныя ўрокі. Лёс кожнага з нас складваецца найлепшым чынам, каб мы вынеслі з сваёй сітуацыі нейкую мудрасць.
Жыццё — школа. І чым лепш мы праходзім яе ўрокі, тым лепш будзе ў будучыні. Ідзе чорная паласа, потым — прасвет, потым зноў чорны перыяд. Значыць, дрэнна засвоілі белую паласу. Не ўзрадаваліся, напрыклад, таму, што мелі. І тады — на табе, сынок або дачушка, яшчэ разок паспрабуй дрэннае і ўспомні добрае. І так вось мы ў гэтым чароўным і цікавым свеце вучымся».
«Падаць духам мне грэшна»
«Кожны дзень ўспрымаю як бонус. Першых 16 гадоў я жыў паўнавартасна, у двукоссі, вядома, бо ва ўсіх ёсць свае прусакі. І 16 гадоў, як я ў новым целе.
Але ж я мог бы тады, 8 мая, на тым полі і застацца! Сцячы крывёй. Ці асколак трапіў бы ў жыццёва важныя органы. Але аскепкі абляцелі мяне бокам, паадрывалі што-нішто з непатрэбнага. Аднак я чую і бачу. Таму ўспрымаю гэта як падарунак, як яшчэ адзін шанец. І ўдзячны за гэта.
Маркоціцца мне грэшна. Не дзяліцца сваёй гісторыяй — таксама эгаізм. Калі яна дапамагае выбрацца тым, каму цяжка».
