Скандал з «Чорнай кнігай Беларусі» і агентам абмяркоўваецца ўжо некалькі тыдняў. Чаму адразу, як пра «крата» стала вядома, не папярэджвалі інфарматараў пра небяспеку — галоўнае пытанне, якое гучыць. Год таму ЧКБ і «Байпол» згадвалі губазікаўца ў сваіх выпусках і інтэрв'ю. «Правал ГУБАЗіКа» і «цэнім супрацоўніка» — вось як падавалася гісторыя.
У выпуску «Байпола» за 30 ліпеня 2021 года расказваецца, што ў верасні Гайко ўкараніўся ў суполку адмінаў тэлеграм-каналаў пад выглядам супрацоўніка банка, які можа прабіваць даныя сілавікоў. У сакавіку 2021-га сілавіку датэрмінова далі званне капітана міліцыі.
У відэа гаворыцца, што губазікавец, каб заваяваць давер, прабіваў сваіх саслужыўцаў, пасля чаго іх даныя з'яўляліся на ЧКБ, а таксама зліваў даныя даішнікаў, амапаўцаў, суддзяў.
«Як жа быў выкрыты гэты гора-канспіратар? Усяму віной банальная чалавечая лянота. Прабіваючы ў чарговы раз для актывістаў прыналежнасць аднаго з тэлефонаў, капітан Гайко пераслаў звесткі проста з усталяванай на яго камп'ютары базы МІАС без іх рэдагавання. Апроч таго, ім перасылаліся і фотаздымкі з вобшукаў, якія праводзіліся ў актывістаў, чаго, відавочна, не мог зрабіць супрацоўнік бяспекі банка», — распавядаў «Байпол».
«Вы будзеце смяяцца, але гэты гора-агент засвяціў свой твар, калі прадстаўляўся сваім сапраўдным імем. Вось так бяздарна правалілася чарговая распрацоўка стагоддзя ад сучаснага гестапа Беларусі — ГУБАЗіКа», — падсумоўвалі ў выпуску.
Па тое, што агент атрымаў доступ да чатаў і даных інфарматараў, нічога сказана не было. Пра тое, што кіраўніцтва ЧКБ не звярнула своечасова ўвагу на гэтыя падазроныя сігналы, — таксама. Гісторыя прагучала як паспяховы кейс выкрыцця агента.
У «Байпол» не сталі падрабязна каментаваць леташняе відэа і тое, што ў ім прагучала і не прагучала. «Мы ўсё сказалі год таму».
Летам 2021-га (дакладней 26 ліпеня) выходзіла таксама інтэрв'ю на той момант рэдактаркі ЧКБ Яніны Сазановіч. У ім яна згадвала прымусовую пасадку самалёта з Пратасевічам і Сапегай на борце.
«Падчас затрымання ў аднаго з іх сапраўды магло знаходзіцца нешта на кампе, мог быць доступ да «предложкі». Мы не ведаем, што з імі рабілі, але пасля іх затрымання, хутчэй за ўсё, у спецслужбаў з'явіўся доступ да нейкай часткі інфармацыі. Таму калі вы дасылалі нам інфармацыю, вам трэба засцерагчы сябе ў любым разе», — казала Яніна.
Пра тое, што інфарматары аказаліся пад пагрозай праз укаранёнага агента, у інтэрв'ю не згадвалася. Хаця пра самога агента гаварылася. Праўда, як пра каштоўнага супрацоўніка.
«У нашай камандзе ёсць супрацоўнік спецслужбаў, які падзяліўся з намі вялікім аб'ёмам інфармацыі <…> Калі чалавек прыносіць такую карысць і наганяе страх на сваіх жа — гэта, я лічу, вельмі крута», — расказвала Яніна.
«Мы яго вельмі цэнім як супрацоўніка. На момант рэлізу гэтага відэа ён ужо ў бяспецы», — дадавала яна.
Былая рэдактарка ЧКБ разважала ў інтэрв'ю, што сілавік так дзейнічае, бо падсцілае сабе саломку на будучыню.
Але ж на той момант ужо было вядома, што Гайко — укаранёны агент?
Як Яніна адказала «Нашай Ніве», яна дакладна даведалася, што Гайко — «крот», у пачатку ліпеня, недзе 5-7 чысла. Інтэрв'ю выйшла 26 ліпеня. Чаму пра небяспеку ад агента не сказалі?
«Мы параіліся з «Байполам» і разам вырашалі паступіць такім чынам. На той момант яшчэ ніхто не разумеў, наколькі ўсё сур'ёзна», — тлумачыць Сазановіч.
«Нікога з інфарматараў (тых, хто даваў інфармацыю на сталай аснове), па нашых уяўленнях, у чат-боце не было (былі толькі тыя, хто скідваў пратаколы, фота і г.д.), і таму на той момант нам падавалася, што людзі былі па-за рызыкай.
«Байпол» сказаў, што іх відэа будзе дастатковым інфармаваннем у бягучай сітуацыі, — мы пагадзіліся. Калі пачалі затрымліваць людзей, то спачатку мы не звязалі гэта з ЧКБ і думалі, што гэта такая ў сілавікоў рыторыка», — дадае яна.
Шырокую агалоску сапраўдная сітуацыя з агентам атрымала толькі ў пачатку кастрычніка, пасля расследавання «Белсата».
«Агент мог бачыць асабістыя даныя людзей, якія дасылалі інфармацыю ў бот». Вячорка і «Інфапойнт» пракаментавалі сітуацыю з ЧКБ
Губазікавец дзевяць месяцаў быў у камандзе Чорнай кнігі Беларусі. І ўрэшце ўзначаліў яе
Што такое Infopoint, доступ да якога атрымаў агент ГУБАЗіКа?
«Казаў, што ў яго маці ў закладніках і мы нічога не разумеем». Былая рэдактарка ЧКБ пра сітуацыю з агентам у камандзе
«Цябе б бацька пракляў»: Маці фігуранта «малочнай справы» прабілася на спатканне з ім, каб слёзна папрасіць не супрацоўнічаць са следствам3
Каментары
И какие выводы сделаны? Например, если человек прошел всё проверки по базам но его перевербовали и он начинает работать в другую сторону. Если отдать все на откуп одному, то он также сольет информаторов а другие даже не будут знать кого, чтобы предупредить.
А байполу тоже жирный неуд за продолжающееся бездействие. Люди не понимают, как находят через телегу и это нужно им разъяснять по нескольку раз, а не думать, что сами разберутся, мол об этом уже говорили.