«Мадура застаўся зусім адзін». Ці прыйдуць на дапамогу Венесуэле яе шматгадовыя саюзнікі?

На працягу многіх гадоў абедзве краіны аказвалі сацыялістычнаму ўраду Венесуэлы падтрымку ў палітычнай, фінансавай і вайсковай галінах. Гэтыя адносіны пачаліся пры былым прэзідэнце Уга Чавесе, настаўніку і папярэдніку Мадура.

Але эксперты лічаць, што цяпер гэтая падтрымка носіць у асноўным сімвалічны характар і праяўляецца ў заявах, а не ў канкрэтнай вайсковай або фінансавай дапамозе.

Гэты зрух адбыўся пасля таго, як ЗША разгарнулі ў Карыбскім басейне вайскова-паветраныя і вайскова-марскія сілы, уключаючы атамную падводную лодку, разведвальныя самалёты і амаль 15 000 вайскоўцаў, а прэзідэнт ЗША Дональд Трамп у аднабаковым парадку абвясціў паветраную прастору Венесуэлы «цалкам закрытай». Трамп настойвае, што гэта аперацыя супраць наркатрафіку, але многія эксперты, як і сам Мадура, лічаць, што сапраўдная мэта Вашынгтона — змена рэжыму.

Што змянілася ў гэты цяжкі час для прэзідэнта Венесуэлы?

Моцныя саюзнікі

Калі Чавес прыйшоў да ўлады ў 1999 годзе, ён пачаў выбудоўваць стратэгічныя альянсы з Кітаем і Расіяй у рамках сваіх намаганняў па стварэнні шматпалярнага свету і супрацьдзеянні ўплыву ЗША.

Гэтыя сувязі аказаліся вырашальнымі ў 2019 годзе, калі пасля выбараў, адзначаных абвінавачваннямі ў фальсіфікацыях, легітымнасць Мадура апынулася пад пагрозай. І Пекін, і Масква адмовіліся прызнаць лідара апазіцыі Хуана Гуайдо, які абвясціў сябе часовым прэзідэнтам, і працягнулі аказваць эканамічную і вайсковую падтрымку рэжыму.

Цяпер, калі Мадура сутыкнуўся з новым і яшчэ больш сур'ёзным крызісам, ні Кітай, ні Расія якой-небудзь канкрэтнай падтрымкі не прадэманстравалі. Аднак, паводле звестак Washington Post, у канцы кастрычніка венесуэльскі лідар сапраўды звярнуўся да абедзвюх краін з просьбай аб вайсковай дапамозе.

Унутраныя дакументы ўрада ЗША, якія трапілі ў рукі журналістаў, кажуць пра тое, што Венесуэла папрасіла ў Расіі дапамогу ў рамонце знішчальнікаў, мадэрнізацыі радыёлакацыйных сістэм і набыцці ракет. Але дагэтуль Масква не дала ніякай матэрыяльнай дапамогі, абмежаваўшыся толькі заявамі.

Паводле інфармацыі расійскага дзяржаўнага агенцтва ТАСС, у пачатку лістапада прэс-сакратар Крамля Дзмітрый Пяскоў заявіў, што Расія падтрымлівае «пастаянныя працоўныя кантакты» з Венесуэлай, але адмовіўся ад далейшых каментароў. Прыкладна ў той жа час афіцыйная прадстаўніца МЗС Расіі Марыя Захарава заявіла на прэс-брыфінгу, што «любая эскалацыя прыводзіць толькі да яшчэ большых праблем».

Пазней ТАСС працытаваў намесніка міністра замежных спраў Расіі Сяргея Рабкова, які заявіў, што Расія стаіць «плячом да пляча» з Венесуэлай. «Мы падтрымліваем Венесуэлу, як яна падтрымлівае нас, у многіх галінах», — сказаў ён, заклікаўшы адміністрацыю Трампа не дапускаць эскалацыі крызісу.

Гэтыя заявы кантрастуюць з дзеяннямі Масквы ў 2018 годзе: пасля таго, як ЗША не прызналі вынікі выбараў, абвешчаныя кантраляваным урадам Мадура Нацыянальнай выбарчай радай, Расія, каб прадэманстраваць сілу, накіравала ў Венесуэлу больш за 100 пілотаў і вайскоўцаў, а таксама два бамбавікі Ту-160, здольных несці ядзерную зброю.

А што Кітай?

Washington Post таксама паведаміла, што Мадура накіраваў ліст старшыні КНР Сі Цзіньпіну з просьбай «пашырыць вайсковае супрацоўніцтва» для супрацьдзеяння «эскалацыі паміж ЗША і Венесуэлай». Ён папрасіў Пекін паскорыць вытворчасць і пастаўку ў Венесуэлу кітайскіх радыёлакацыйных сістэм.

Кітайскае фінансаванне калісьці адыгрывала цэнтральную ролю ў развіцці Венесуэлы: паводле даных Кітайска-лацінаамерыканскай фінансавай базы даных, з 2005 па 2022 год краіна была найбуйнейшым у Лацінскай Амерыцы атрымальнікам кітайскіх крэдытаў.

Амерыканская Рада па міжнародных адносінах ацэньвае, што за гэты перыяд Каракас атрымаў да 60 мільярдаў даляраў — больш за 40% ад агульнага аб'ёму крэдытаў, выдадзеных Кітаем рэгіёну. Кітай таксама стаў асноўным рынкам збыту венесуэльскай нафты.

Але, як і Масква, Пекін не прадэманстраваў ніякіх прыкмет таго, што гатовы абараняць Венесуэлу вайсковымі сродкамі, замест гэтага асудзіўшы «вонкавае ўмяшанне» і заклікаўшы да стрыманасці, робячы акцэнт на тым, што Лацінская Амерыка павінна заставацца «зонай міру».

Зрух у прыярытэтах

Дырэктар Цэнтра кітайскіх даследаванняў Універсітэта Андрэса Белья ў Чылі прафесар Фернанда Рэес Мата сцвярджае, што Венесуэла апусцілася ў спісе прыярытэтаў Пекіна і Масквы, асабліва пасля вяртання Трампа ў Белы дом.

«Сёння ні ў Расіі, ні ў Кітая няма прычын ісці ва-банк у абарону Венесуэлы, улічваючы іншыя іх праблемы, такія як вайна Расіі ва Украіне і спробы Кітая суіснаваць на міжнароднай арэне з прэзідэнтам Трампам», — кажа ён.

З моманту поўнамаштабнага ўварвання Расіі ва Украіну ў 2022 годзе Масква ўклала велізарныя рэсурсы ў гэты канфлікт, што выклікала значнае напружанне як у фінансавай, так і ў вайсковай сферах. Акрамя таго, краіна абкладзеная заходнімі санкцыямі.

У выніку ў саюзнікаў, якія раней карысталіся падтрымкай Крамля, засталося менш рэсурсаў, кажа прафесар Уладзімір Рувінскі, дырэктар лабараторыі палітыкі і міжнародных адносін універсітэта Ісесі ў Калумбіі.

Сірыя і Іран, даўнія саюзнікі Масквы на Блізкім Усходзе, сутыкнуліся з падобнай праблемай.

«Расія не рызыкне падвергнуцца яшчэ большым санкцыям, чым ужо падвяргаецца, а Кітай не рызыкне трапіць пад новыя тарыфы за абарону Мадура», — дадае ён.

Эксперты таксама кажуць, што для Кітая абарона Мадура нясе дадатковыя рызыкі, якія могуць паставіць пад пагрозу нядаўнія дыпламатычныя дасягненні ў адносінах Пекіна з Вашынгтонам, не несучы пры гэтым ніякай выгады, акрамя ідэалагічнага збліжэння.

Адносіны паміж ЗША і Кітаем застаюцца напружанымі, паколькі Трамп увёў тарыфы на тавары з некалькіх краін. Аднак сустрэча Трампа і Сі ў Паўднёвай Карэі ў канцы кастрычніка, якую абодва бакі ахарактарызавалі як пазітыўную, адкрыла шлях да новых пагадненняў.

Пазней ЗША пагадзіліся знізіць пошліны на некаторыя кітайскія прадукты з 20% да 10%, хоць большасць іншых пошлін па-ранейшаму застаецца ў сіле.

На думку экспертаў, эканамічны калапс Венесуэлы і развал яе нафтавай прамысловасці яшчэ больш аслабілі падтрымку з боку Кітая. У апошнія гады Пекін скараціў аб'ём новых крэдытаў і ў цяперашні час заняты ў асноўным спагнаннем платы за мінулыя.

«Я думаю, што Кітай гатовы весці перамовы з любым урадам, які ў выніку зменіць Мадура, і мяркуе, што занадта моцная падтрымка Мадура цяпер можа прывесці да негатыўных наступстваў, калі рэжым рухне», — сказаў прафесар Рувінскі.

«Мадура застаўся адзін»

Абодва эксперты звяртаюць увагу яшчэ на адзін фактар — унутраную сітуацыю ў Венесуэле.

«Я не думаю, што якая-небудзь з гэтых дзвюх краін гатовая падтрымліваць рэжым, які мае такую нязначную ўнутраную падтрымку. Больш за тое, і Расія, і Кітай ведаюць, што апошнія прэзідэнцкія выбары мелі відавочныя прыкметы фальсіфікацыі», — сказаў прафесар Рэес Мата.

Выбары ў ліпені 2024 года суправаджаліся сур'ёзнымі абвінавачваннямі ў фальсіфікацыях. Нацыянальная выбарчая рада, у якой дамінуюць саюзнікі ўрада, абвясціла Мадура пераможцам, але, у адрозненне ад папярэдніх выбараў, не апублікавала іх падрабязных вынікаў.

Апазыцыя, якую ўзначальвае сёлетняя лаўрэатка Нобелеўскай прэміі Марыя Карына Мачада, якой даводзіцца хавацца, апублікавала выбарчыя пратаколы, якія сведчаць пра тое, што насамрэч перамог кандыдат ад апазіцыі Эдмунда Гансалес.

«Гэтым разам Мадура застаўся зусім адзін», — кажа прафесар Рувінскі.

Ён мяркуе, што час Мадура мінае:

«Расія і Кітай могуць працягваць крытыкаваць умяшанне ЗША, але яны не гатовыя пайсці далей. Падтрымка, якой ён карыстаўся ў мінулым, больш не існуе ў рэальнасці, за выключэннем некаторых рытарычных заяў».

• 8
• 0
• 3
• 0
• 0
• 1
• 0
• 0