Ноч расстраляных паэтаў другі год запар праходзіць у Курапатах увечары 29 кастрычніка. У гэтую ноч у 1937 годзе быў пік расстрэлаў саветамі нацыянальнай эліты Беларусі. Ілюстрацыйнае фота Вольгі Афіцэравай.
Лаўрэатка Нобелеўскай прэміі Святлана Алексіевіч звярнулася да ўдзельнікаў Ночы расстраляных паэтаў. Яна перадала тэкст свайго звароту, у Курапатах яго зачытаў Эдуард Пальчыс.
Некалькі стагоддзяў наш нацыянальны дух знішчалі самым варварскім спосабам, асабліва ў сталінскі час — вынішчалі эліту: літаратараў, навукоўцаў, сельскую інтэлігенцыю. Чорныя разамкнутыя дзіркі павінны былі б паглынуць нас. Але насуперак ім у нас свая краіна, свая мова. Мы жывыя! У пустэчах, якія ўтварыліся, кожны з нас павінен узяць на сябе частку працы зніклых. Прыйдзе час, і мы пройдзем па слядах сталінскіх злачынстваў і паставім там помнікі.
Курапаты — гэта сімвал нашай памяці. Сёння нам патрэбныя гэтыя апоры, каб выстаяць у глухія цёмныя часы, калі матэрыяльнасць і страх перамаглі дух. Хлусня перамагла праўду. Здрада перамагла пачуццё нацыянальнага шляху.
У гэтую ноч на гэтым месцы павінны былі б быць тысячы і тысячы людзей, але нас не так шмат, як хацелася б — мінулае для многіх яшчэ ўтоена ў змроку хлусні і спажывецтва. Банальная рэч, калі чуеш такія апраўданні як: я не магу рызыкаваць сваёй працай, сваім поспехам, мяне сістэма тут жа выкіне за борт, а як і за што карміць і вучыць дзяцей?
Аднак нацыянальны дух нельга перавесці ў грошы або кар'еру. Калі-небудзь дзеці спытаюць сваіх бацькоў: а дзе наша Беларусь? Дзе наш час? Дзе наша беларуская гісторыя?
Я не веру, што чалавечае жыццё знікае бясследна. Тут нас атачаюць цені найлепшых нашых продкаў. Пакута — гэта таксама форма ведаў. Нашы продкі, чыё дыханне развеянае тут, вучаць нас адрозніваць годнасць ад здрады, будучыню ад мінулага. Тут мы вучымся рабіць выбар — уверх, як людзі сваёй зямлі, ці ўніз — у манкурцтва.
Лепшае, што мы можам сказаць сёння — гэта чытаць вершы. Я веру, што гэтую мову чуюць і там, уверсе, у іншым свеце.
Вучымся быць беларусамі.
