Supadzieńnie ŭ časie, abo Śviata na čužoj vulicy

Rasiejskaja dyplamatyja imkniecca pieraškodzić intehracyi novych krainaŭ Uschodniaj Eŭropy z Eŭropaj Zachodniaj. Adnak nia ŭsie na Zachadzie adraklisia Biełarusi, piša Vital Taras. 1 lipienia biełaruskuju stalicu naviedała delehacyja Eŭraparlamentu na čale ź vice-śpikieram Janušam Anyškievičam.

1 lipienia Miensk naviedała deputacyja Eŭraparlamentu — staršynia frakcyi «Sajuz liberałaŭ i demakrataŭ dziela Eŭropy» Hrechem Uotsan i siabar hetaj frakcyi, vice-staršynia Eŭraparlamentu Januš Anyškievič. Akramia sustrečy ź liderami partyj, što ŭvachodziać u «Piaciorku+», Anyškievič prysutničaŭ na padviadzieńni vynikaŭ konkursu «Što ja viedaju pra Eŭropu?», arhanizavanaha Biełaruskim tavarystvam imia Roberta Šumana. Faktyčna hetym prahrama blic-vizytu eŭraparlamentaroŭ była vyčarpanaja. I naŭrad ci ŭvaha da jaho z boku žurnalistaŭ była b kolki-niebudź značnaj, kali b nia šerah akaličnaściaŭ.

Pa-pieršaje, z 1 lipienia staršynstva ŭ Eŭraźviazie na paŭhodu pierajšło da Vialikabrytanii. Praŭda, H.Uotsan pradstaŭlaje nia partyju kanservataraŭ, a ich kolišnich palityčnych spabornikaŭ — naščadkaŭ «vihaŭ». I sam jon padčas pres-kanferencyi, jakaja prachodziła ŭ brytanskim pasolstvie, zapeŭnivaŭ, što vizyt prosta vypadkova supaŭ u časie z brytanskim staršynstvam. Tym nia mienš, prysutnaść na pres-kanferencyi pasła Vialikabrytanii Brajana Beneta i pasłoŭ inšych dziaržaŭ EZ — susiedziaŭ Biełarusi nie vyhladała zvyčajnym supadzieńniem, a tym bolš farmalnaściu.

Pa-druhoje, pres-kanferencyja była zładžana Biełaruskaj asacyjacyjaj žurnalistaŭ. I hety fakt nazvać vypadkovym taksama nielha. Mienavita frakcyja liberałaŭ vystupiła inicyjataram uhanaravańnia BAŽ sacharaŭskaj premijaj Eŭraparlamentu za 2004 hod. Havorka tut nie pra abmien dyplamatyčnymi reveransami ci zvyčajnuju vietlivaść. Anyškievič — kolišni pres-sakratar, siabra kiraŭnictva polskaha ruchu «Salidarnaść», udzielnik kruhłaha stała, što pryvioŭ da demakratyčnych źmienaŭ u Polščy, — badaj, jak nichto inšy razumieje klučavuju rolu niezaležnych mas-medyja ŭ demakratyčnych pieraŭtvareńniach. Sučasnuju biełaruskuju sytuacyju palityk viedaje nie z čužych słoŭ — jon šmat razoŭ naviedvaŭ Biełaruś, rehularna sustrakaŭsia z palitykami j hramadzkimi dziejačami. U suviazi z padrychtoŭkaj Polščy da vosieńskich prezydenckich i parlamenckich vybaraŭ adzin ź lideraŭ pravych sił Anyškievič, jak možna było pierakanacca, nie vypuskaje sytuacyju ŭ Biełarusi z-pad kantrolu j nie źbirajecca zbaŭlać palityčnaj aktyŭnaści ŭ hetym kirunku.

U adroźnieńnie ad svajho starejšaha kalehi H.Uotsan — znaŭca eŭrapiejskaj hrašova-ekanamičnaj palityki — Biełaruś naviedaŭ upieršyniu. Jon uvachodziŭ u kamisiju pa pramysłovaj palitycy, kamitet pa biudžecie, a taksama vykonvaŭ abaviazki staršyni kamisii Eŭraparlamentu pa svabodach i pravach hramadzian. Tym nia mienš, mienavita brytanski deputat, zacikaŭleńni jakoha, na pieršy pohlad, dalokija ad biełaruskich palityčnych prablem, padkreśliŭ pryncypova važny momant. Pavodle jahonych słoŭ, ciapier niekatoryja siły ŭ Eŭropie — i levyja j pravyja — imknucca vykarystać kryzis Eŭraźviazu, kab pakłaści kaniec dalejšamu jaho pašyreńniu. Adnak eŭrapiejskija liberały, praciahvaŭ brytanski deputat, vystupajuć za niaŭchilnaje spryjańnie raźvićciu demakratyi ŭ susiednich z Eŭraźviazam krainach — u tym liku ŭ Biełarusi. A ŭ perspektyvie — za dałučeńnie ich da siamji demakrytyčnych eŭrapiejskich dziaržaŭ.

Adzin z punktaŭ palityčnaj platformy Sajuzu liberałaŭ i demakrataŭ hučyć tak: «…harantavańnie ŭsim eŭrapiejskim hramadzianam asnoŭnych pravoŭ dy likvidacyja ŭsialakich formaŭ dyskryminacyi, źviazanych z tym, što Eŭropa źjaŭlajecca źviazam mienšaściaŭ… Biaśpiečnaja dy spraviadlivaja Eŭropa dla ŭsich — heta adnaznačna Eŭropa, jakaja daje adnolkavyja pravy ŭsim tym, chto šukaje ŭ joj prytułku ci novaha žyćcia». Cikava, što biełaruskija žurnalisty zmahli atrymać pierad pres-kanferencyjaj infarmacyjnyja materyjały jak na anhielskaj, tak i klasyčnym biełaruskim pravapisam.

Miž inšym, svoj vystup Hrem Uotsan pačaŭ z prabačeńniaŭ za toje, što jon nie havoryć pa-biełarusku, paabiacaŭšy, što, kali Biełaruś stanie siabram Eŭraźviazu, deputaty jahonaj frakcyi ŭ Eŭraparlamencie ŭ abaviazkovym paradku vyvučać biełaruskuju movu.

Zrazumieła, zališniaha aptymizmu ŭ vystupach deputataŭ Eŭraparlamentu što da perspektyŭ biełaruskaj demakratyi j adnosinaŭ Biełarusi z Eŭraźviazam nie było. Navat u takim pytańni, jak adkryćcio pradstaŭnictva EZ u Miensku, dahetul niama jasnaści, zaŭvažyŭ pasoł Benet, adkazvajučy na adno z pytańniaŭ žurnalistaŭ.

Zrazumieła, što najbližejšyja paŭhodu namahańni krain Eŭraźviazu buduć zasiarodžany ŭ asnoŭnym na vyrašeńni ŭnutranych prablem, sprobach vyjści z taho kryzisu, jaki zaśviedčyli admoŭnyja vyniki referendumaŭ pa eŭrapiejskaj kanstytucyi. A tut jašče pamiž Vialikabrytanijaj dy inšymi mahutnymi dziaržavami — takimi, jak Niamieččyna j Francyja, — uzmacnilisia razychodžańni ŭ sfery pohladaŭ na ekanamičnuju palityku Źviazu (najpierš, adnosna eŭrapiejskich sielskahaspadarčych subsydyj).

I tym nia mienš, mnohija eŭrapiejskija palityki razumiejuć, što pytańnie zamiežnaj biaśpieki Eŭraźviazu, niezaležna ad taho, budzie jon pašyracca chutkimi tempami ci nie, u značnaj stupieni zaležyć siońnia ad sytuacyi na ŭschodzie Eŭropy. Pavodziny Rasiei nie pakidajuć inšaj alternatyvy. Maskva ad deklaracyj na temu viartańnia svajoj byłoj vieličy na eŭrapiejskaj mapie i źniavažlivych vykazvańniaŭ na adras susiednich eŭrapiejskich krain pierachodzić da adpaviednych dziejańniaŭ. Adklikańnie podpisaŭ pad damovaj ab dziaržaŭnaj miažy z Estonijaj — prykład hetkaj novaj «dyplamatyi». Hetaja dyplamatyja, vyhladaje, budujecca na tym, kab kali nie pieraškodzić intehracyi novych eŭrapiejskich dziaržaŭ z Zachodniaj Eŭropaj, dyk stvaryć im, a taksama Eŭropie ŭ cełym maksymum niazručnaściaŭ i prablem. Uspaminajecca stary žart na hetuju temu: «Nia źjem, dyk pakusaju».

Jašče adzin prykład novych padychodaŭ Kramla da adnosin z Eŭropaj — śviatkavańnie 750-hodździa Kalininhradu. Samo słovazłučeńnie hučyć nastolki niedarečna, što navat rasiejskija kamentatary pastavilisia da jaho z peŭnaj ironijaj. Im daviałosia zhadvać niamieckuju nazvu horadu Kionihsberh dy jaho słavutaha žychara Imanuiła Kanta.

Adkrytaja, navat demanstratyŭnaja niepavaha da historyi inšych krain, histaryčnaha minułaha ŭvohule — adna z prymiet novaj zamiežnaj palityki Kramla. Zhadka estonskimi parlamentarami pry ratyfikacyi damovy ab miažy z Rasiejaj Tartuskaha dahavoru 1920 hodu, a taksama faktu aneksii Estonii Savieckim Sajuzam u 1940-m vyklikała abureńnie Maskvy. Ad niepavahi da minułaha — adzin krok da sučasnaha palityčnaha chamstva. Jano vyliłasia, u pryvatnaści, u toje, što na sustreču z prezydentam Pucinym u Kalininhrad nie byli zaprošany ni prezydent Litvy Adamkus, ni prezydent Polščy Kvaśnieŭski. Abiedźvie krainy, jak viadoma, majuć svoj pohlad na historyju dy prynaležnaść Kalininhradu. Nichto nia byŭ, praŭda, zaprošany tudy i ad Biełarusi.

Zatoje pryjezd u Kalininhrad prezydenta Francyi Šyraka j kanclera FRH Šrodera pavinny byŭ prademanstravać Eŭropie j śvietu novuju hieapalityčnuju rolu Kramla. Pucin paabiacaŭ Niamieččynie pastajannaje miesca ŭ Radzie Biaśpieki AAN, tym samym nahadaŭšy jašče raz i pra pieramohu SSSR u Druhoj suśvietnaj vajnie, vynikam jakoj staŭ jaho ŭdzieł u suzasnavańni AAN. Praŭda, u ciapierašni momant nieviadoma, jakuju rolu budzie adyhryvać Rada Biaśpieki AAN i ci zachavajecca naahuł hetaja arhanizacyja, jakaja ŭsio bolš demanstruje svaju hruvastkaść i nieefektyŭnaść u sučasnych umovach.

Uračystaść momantu padčas sustrečy «tryjumviratu» ŭ Kalininhradzie azmročvali niekatoryja palityčnyja realii. Pravał referendumu pa eŭrapiejskaj kanstytucyi u Francyi, inicyjavanaha asabista Šyrakam, ułasna, katalizavaŭ ciapierašnija kryzisnyja pracesy ŭ Eŭraźviazie, za što niasie značnuju dolu adkaznaści francuski prezydent. A «votum niedavieru», jakoha damahaŭsia kancler FRH z metaj daterminovych parlamenckich vybaraŭ taksama nie dadaje jamu ciapier palityčnaj vahi na eŭrapiejskaj arenie. Tym nia mienš, zamiežnapalityčnyja ruchi Kramla jasna pakazvajuć, što jon tak i nie pazbaviŭsia ad svajho imperskaha kompleksu i nie źbirajecca ličycca ź intaresami małych krain i narodaŭ, kali tolki jaho da hetaha nie prymusić skaardynavanaja, paśladoŭnaja palityka eŭrapiejskich dziaržaŭ, Eŭraźviazu ŭ cełym.

Tym časam Miensk zastajecca adłučanym i ad eŭrapiejskich pracesaŭ, i ad rasiejskich śviataŭ. Jubilej Kalininhradu staŭ dla biełaruskaha kiraŭnictva śviatam na čužoj vulicy. Kampensavać hety prykry fakt pavinna było, vidać, zładžanaje ŭ Miensku hrandyjoznaje šoŭ ź iluminacyjaj, salutam, kancertami da dźviuch hadzin nočy z nahody Dnia Respubliki… Praŭda, paśpiešlivaść padviała arhanizataraŭ. Novyja šyldy na praspekcie Skaryny z nadpisam «Praśpiekt Niezaležnaści», terminova raźviešanyja napiaredadni 3 lipienia, atrymalisia bieł-čyrvona-biełyja: čyrvonyja litary na biełym fonie. Heta, kažuć, vielmi nie spadabałasia vysokamu načalstvu, i tamu šyldy nieŭzabavie buduć mianiać iznoŭ.

Nu što ž, za niezaležnaść treba płacić.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0