«Tatarskaja Słabada», «Młyn Mianieska», «Smorhaŭski trakt» — mahčymyja nazvy minskich stancyj mietro

Pra mahčymyja nazvy stancyj na treciaj i čaćviortaj linijach minskaha mietrapalitena my pahavaryli z kulturołaham, znaŭcam historyi stalicy Siarhiejem Chareŭskim.

SCH: Kali havaryć pra stancyi mietro, to pačynać treba ź pieršaj linii. Naprykład, nichto nikoli nie zdahadajecca, da čaho pryviazanaja nazva stancyi mietro «Maskoŭskaja».

«NN»: Raskažycie.

SCH: Raniej heta byŭ aŭtavakzał «Maskoŭski». Siońnia kinateatr «Maskva» zusim u inšym baku, vulica Maskoŭskaja, dzie jašče zastaŭsia adzin darevalucyjny damok, absalutna ŭ inšym kutku Minska na stancyi «Instytut kultury». Čałaviek, jaki pieršy raz u Minsku i sprabuje razabracca, dzie tut Maskoŭski rajon, dzie stancyja mietro, a dzie Maskoŭskaja vulica, akazvajecca ŭ ciažkoj situacyi. Heta absalutny absurd.

Jość stary aniekdot pra płošču Lenina, jakuju tak nie zmahli za hetyja hady pierajmienavać. Jak u Minsku znajści płošču Lenina? Šyryniu Lenina pamnožyć na daŭžyniu Lenina.

«NN»: A druhaja linija?

SCH: Nu, toje ž samaje! Zabłytalisia z našaj identyčnaściu i ideałohijaj. Heta tyčycca i nazvaŭ vulicaŭ, i nazvaŭ stancyj.

Dumali-dumali-dumali i nie prydumali ničoha lepšaha za stancyju mietro «Spartyŭnaja». I što tam spartyŭnaha? Čamu nie na «Minsk-Arenie» «Spartyŭnaja»? Absalutnaje razmyvańnie sensaŭ. A što takoje «Praletarskaja»? Heta značyć, što niedzie pavinna być i «Sialanskaja».

«Maładziožnaja», a dzie tady «Piensijanierskaja»? Što aznačajuć hetyja nazvy? Jany absalutna nie pryviazanyja da miascovaści. Takoje ŭražańnie, što jość zadača stvaryć maksimalna nijakija nazvy. Isnuje strach niejak samavyjavicca. Strašna bajacca hetaj historyi.

Voś davajcie apytajem sto pieršych čałaviek u Minsku dy zapytajemsia, chto taki Frunze, u honar jakoha nazvanaja stancyja mietro. Nichto ž nie adkaža. 25 hadoŭ tamu ludzi jašče pamiatali, chto heta taki. Michaił Vasilevič Frunze, jaki dva miesiacy byŭ pieršym minskim milicyjanieram, a paśla ačoliŭ Vajskovuju akademiju. Trymańnie za takija voś staryja imiony, simvały, bieź ich rehularnaha ŭznaŭleńnia ŭ miedyja, u prapahandzie, u škole, jano pamiraje. Nichto ž nie skaža taksama, chto taki Vaładarski V., jak jaho zvali i čym jon byŭ charošy. Heta fakt.

«NN»: A jak raniej davali nazvy vulicam?

SCH: Jany ŭtvaralisia sami. Aficyjnyja nazvy vulic – heta vielmi poźniaja źjava, jana ŭźnikła tolki ŭ kancy XIX stahodździa. Narod zaŭsiody razvažaŭ łahična. Vulica, jakaja idzie na mohiłki, – heta Ćvintarnaja, da kaścioła – Kaścielnaja, za miačećciu – Zamiačetnaja. Kali žyli rybaki, to Rybackaja. U Minsku byŭ cudoŭny zavułak Łodačny. Ja sam pamiataju, što tam u kožnaj chacie było pa čoŭnie. Ciapier ža nazvy nie niasuć nijakaj nahruzki.

Pavialičyć

«NN»: Davajcie ciapier źvierniemsia da treciaj linii mietro. Budziem iści pa paradku. Stancyi na skryžavańni vulic Zasłaŭskaj, Mielnikajcie i praśpiekta Pieramožcaŭ prapanujuć prysvoić nazvu «Prafsajuznaja».

SCH: Heta staražytny rajon, dzie 600 z hakam hadoŭ žyli tatary. Jość cudoŭna zadakumientavanaja historyja tataraŭ u hetym rajonie ad časoŭ vialikaha kniazia Alaksandra. Usio viadoma!

Miačeć na miescy haścinicy «Jubilejnaja» prastajała na adnym miescy 500 hadoŭ! Spačatku draŭlanaja, paśla muravanaja, była ŭzarvanaja pry Mašeravie biez pryčyny. Hety kvartał u roznyja časy zvaŭsia Tatarski kaniec, Tatarskaja słabada, Tatarskija aharody.

«NN»: I tym bolš, što prafsajuzy asacyjujucca chutčej z Pałacam prafsajuzaŭ na Kastryčnickaj płoščy.

SCH: Racyja! A pa-druhoje, jany tam siońnia siadziać, a zaŭtra ŭžo siadzieć nie buduć. Naša niadaŭniaja historyja śviedčyć, što biez prablem možna zrujnavać muziej Vialikaj Ajčynnaj vajny, možna zrujnavać aŭtavakzał «Maskoŭski». A my budziem hałavu łamać, pry čym tut prafsajuzy ŭnutry adnaho z samych staražytnych rajonaŭ Minska. Idziem dalej.

«NN»: Stancyi na skryžavańni vulicy Krapotkina i praśpiekta Mašerava prysvoić nazvu «Śvisłač».

SCH: Viedajecie, z taho boku jakraz nie Śvisłač, a Piarespa ŭpadaje ŭ Śvisłač. Śvisłačču možna nazvać lubuju stancyju, bližejšuju da raki. Siońnia hetyja stancyi pierasiakajuć raku trojčy, a buduć pierasiakać, mabyć, razoŭ dziesiać. Sama pa sabie nazva narmalnaja, niejtralnaja. Ale čamu jana mienavita tam, a nie nižej ci vyšej, pytańnie. Piarespa — heta staražytnaja viosačka, jakaja była na tym miescy, jość takaja račułka.

«NN»: Zdajecca, i aŭtobusny prypynak «Piarespa» majecca.

SCH: Tak. Mienavita z hetym piatačkom, dzie nad račułkaj Piarespaj Staražoŭskaja hara ŭzvyšajecca, źviazvajuć lehiendu pra Mianieska. Nibyta mienavita tam stajaŭ jahony młyn. Čamu b nie nazvać «Młyn Mianieska»? Z hetaha imia pačynajucca lubyja knižki pra naš horad. Jak u Kijevie Kij, Choryŭ i Lebiedź, jak u Vilni — voŭk Liździejki. Hetak u nas Mianiesk.

Lepšyja varyjanty za «Śvisłač» — heta «Piarespa», «Młyn Mianieska», «Staražoŭka».

«NN»: Stancyi na skryžavańni vulic Maksima Bahdanoviča i Viery Charužaj prysvoić nazvu «Kirmaš».

SCH: «Kirmaš» — heta nazva siońniašniaj kramy. Jana ŭ rozny čas nazyvałasia to «Zoračka», to «Hienierał», ciapier «Kirmaš». Paślazaŭtra kramu znoŭ pieranazavuć. Heta rajon na terytoryi byłoj vioski Kamaroŭka. Heta i Kamaroŭskaje bałota, jakoje ciahnułasia až da płoščy Jakuba Kołasa. Słavuty Kamaroŭski les. I rynak siońnia tut «Kamaroŭski».

«NN»: Dyk i miascovyja žychary nazyvajuć hety rajon tolki «Kamaroŭkaj».

SCH: Absalutna. Chto z tych, chto žyvie ŭ Minsku, chto byvaje ŭ Minsku, nie viedaje, što takoje Kamaroŭka? U vioski Kamaroŭka była vielmi cikavaja i kankretnaja historyja, kamu jana naležała, chto tam žyŭ.

«NN»: Stancyi na skryžavańni vulic Maksima Bahdanoviča i Surhanava prysvoić nazvu «Park Družby narodaŭ».

SCH: Raniej tam była pieršaja ŭ Rasijskaj Impieryi bałotnaja stancyja. Heta taki navukova-daśledčy centr, padazraju, ci nie pieršy ŭ śviecie, pa vyvučeńni bałot. Fłory, faŭny, lekavych jakaściaŭ. Sapraŭdy ŭnikalnaja stancyja. Moža być, nazvać «Bałotnaja stancyja» siońnia i nie duža dobra.

«NN»: U Maskvie jość ža Bałotnaja płošča.

SCH: Chacia asabista ja b nazvaŭ. I nie baču tut nijakich piarečańniaŭ. Park Družby narodaŭ nazvany davoli vypadkova, jon moža być pieranazvany 20 razoŭ — heta fakt.

«NN»: Imia Ivana Mieleža prapanujuć dać stancyi na skryžavańni vulic Bahdanoviča i Chałturyna.

SCH: Było b najlepiej tam zhadać Cnianku. Nazva voziera, vioski Cnianki lohka kładziecca ŭ luby rot. I zrazumieła da čaho jana pryviazanaja. Chałturyn — mała chto viedaje pra jaho. Ja viedaju, ale raskazvać nie chaču, što heta rasijski naradavolec. Ja vielmi suprać piersanalizacyi haradskoj anamastyki. Za redkim vyklučeńniem — Kołas, Kupała, Bahdanovič.

Byvajuć takija aniekdoty, jak vulicu Tankavuju nazyvajuć vulicaj imia Maksima Tanka. Choć Tank tam nie žyŭ, tam žyŭ Vasil Bykaŭ! Hetyja pryviazki časam absurdnyja.

«NN»: «Zialony Łuh»?

SCH: Dobraja nazva.

«NN»: Dalej «Łahojskaja»…

SCH: Kudy cikaviej było b nazvać «Łahojski trakt». Darečy, heta dobraja nahoda ŭspomnić, u honar jakich haradoŭ u nas nazvanyja stancyi mietro. U nas jość «Mahiloŭskaja», ale čamuści niama ni «Bresckaj», ni «Hrodzienskaj», ni «Homielskaj». Kali źjaŭlajecca «Łahojskaja», to ŭźnikaje pytańnie, a čamu niama «Połackaj», «Navahrudskaj»? Kankretna heta pryviazana da Łahojskaha trakta, nie razumieju, što zaminaje nazvać mienavita tak. Čamu mienavita «Łahojskaja», takim makaram možna nazvać i «Dokšyckaja», i «Biahomlskaja», tudy ž hetaja daroha taksama viadzie.

«NN»: Ciapier pierachodzim na čaćviortuju liniju mietro. Stancyi na skryžavańni vulic Haładzieda i Taškienckaj prysvoić nazvu «Čyžoŭka».

SCH: Vydatnaja nazva. Jość u hetym sens.

«NN»: Na skryžavańni vulicy Malinina i praśpiekta Rakasoŭskaha budzie stancyja «Aziornaja».

SCH: A čamu «Aziornaja»? Što zaminaje nazvać «Sierabrankaj», što ściskaje horła? Heta ž na słychu va ŭsich minčukoŭ nie adno dziesiacihodździe. «Sierabranka» – što moža być lepiej?

«NN»: «Šejpičy» prapanujucca na skryžavańni Plachanava i Rakasoŭskaha.

SCH: Kłasnaja nazva. Šejpičy – heta staražytnaja nazva. Vielmi cikavy rajon, dzie paśla vajny ŭtvaryłasia kamuna demabilizavanych ludziej. Jany tam biez usialakich dazvołaŭ pabudavalisia, zastavalisia, nie płacili padatki, nie płacili za elektryčnaść. Heta vielmi dobra apisana ŭ Tomasa Bona «Novyja Šejpičy: ničyjnaja ziamla ci šelmaŭski raman?». Jak paśla pry Chruščovie ahledzielisia, što isnuje ceły rajon, dzie niama nijakaj ułady, a ludzi dajuć sabie rady. Heta cudoŭnaja nazva.

«NN»: Voś my ŭžo kazali pra Sierabranku, a stancyju mietro z takoj nazvaj prapanujuć nazvać na skryžavańni vulic Kašavoha, Vaniejeva, Traścianieckaj i praśpiekta Rakasoŭskaha.

SCH: A čamu nie nazvać «Traścianieckaja»? Heta nakirunak u bok viosak Mały i Vialiki Traścianiec. Jak dajechać da budučaha traścianieckaha miemaryjału? Da stancyi mietro «Traścianieckaja».

«NN»: Moža, bajacca niehatyŭnaj afarboŭki?

SCH: Bajacca mohuć tolki zakampleksavanyja idyjoty. U starych jeŭrapiejskich haradach jość i vulica «Śvinaja», dzie kałoli śviniej, i «Kazinaja». Heta tłumačyć, dzie što adbyvałasia. Niapravilna budavać hłamurny horad, dzie tabie ničoha ni pra što nie nahadvaje. Ja liču, što abaviazkova treba nastajać na naźvie «Traścianieckaja». I heta budzie pravilna.

«NN»: Stancyja «Daŭhabrodskaja».

SCH: Cudoŭnaja nazva. Jość vializnyja daśledavańni pra minski Daŭhi Brod.

«NN»: My ŭžo zakranali z vami hetuju temu. Nazvu «Rabočaja» prapanujuć nadać stancyi na skryžavańni vulic Uralskaja i Frolikava.

SCH: Jość «Praletarskaja», to dumajuć, chaj budzie jašče i «Rabočaja». Absalutna niedarečnaja nazva. Tam niedaloka jość Ślapianskaja vodnaja sistema. Kaliści niedaloka było pradmieście «Try karčmy». Ja dumaju, što nad hetaj nazvaj treba padumać.

«NN»: «Bataničny sad».

SCH: Narmalna. Mnie zaŭsiody padabajecca heta ź mierkantylnaj pazicyi. Ty šukaješ Bataničny sad — jedzieš na stancyju mietro «Bataničny sad».

«NN»: Mabyć, toje samaje i da «Drukarskaj» možna adnieści.

SCH: Z adnaho boku — tak. A z druhoha — Doma druku isnuje z 1932 hoda. Tamu nazva «Dom druku» lepšaja. 80 hadoŭ z hakam usie minčuki viedajuć, dzie staić Dom druku. A nazavi «Drukarskaja», ja nie ŭpeŭnieny, što ŭsie z chodu zrazumiejuć. Pieramudryli. «Dom druku» — dobraja staraja nazva.

«NN»: Na skryžavańni vulic Maksima Bahdanoviča, Arłoŭskaj i Surhanava budzie stancyja mietro «Maksima Bahdanoviča».

SCH: U horadabudaŭničym płanie, transpartnym – heta vielmi važny punkt, jaki lohka źviazvajecca i z praśpiektam, i z kalcavoj. Tysiačy ludziej prajazdžajuć tam štodnia. Kali b tam była stancyja imia Maksima Bahdanoviča, a jašče, moža być, niejki miemaryjał, dzie byli b adlustravanyja siužety tvorčaści paeta, heta było b sama pravilna.

A jašče paralelna Arłoŭskaj pačynajecca staražytny Smorhaŭski trakt. Možna i tak nazvać, chaj by była zafiksavanaja hetaja histaryčnaja nazva.

«NN»: «Staravilenski šlach», mabyć, pytańniaŭ nie vyklikaje?

SCH: Cudoŭnaja nazva.

«NN»: «Viaśnianka»?

SCH: Taksama narmalna. Čamu i b nie?

«NN»: Nu i apošniaja – heta «Alimpijskaja» kala «Minsk-Areny». Alimpijady ŭ nas nie było, a stancyja mietro budzie.

SCH: Kali kamuści chočacca, to čamu nie? Ale heta takija adryžki Alimpijady-80 dla ludziej z Maskvoj u hałavie. «Minsk-Arena» kudy bolš łahična. Ja voś pryjechaŭ sa Ščučyna ci Mazyra, raz na paru hadoŭ byvaju ŭ Minsku, i mnie treba na «Minsk-Arenu» bilety kupić. Toje, što «Minsk-Arena» ciaham bližejšaha pakaleńnia zastaniecca «Minsk-Arenaj» — heta fakt. A ci budzie ŭ nas ciaham bližejšaha pakaleńnia Alimpijada? Naŭrad ci.

«NN»: Jakaja vysnova naprošvajecca paśla aznajamleńnia z hetymi nazvami?

SCH: Kali ŭ nas balić zub, to my idziem nie da hiniekołaha, nie da akulista, a da stamatołaha. Jość vydatnyja śpiecyjalisty, jakija hadami zajmalisia hetaj tematykaj — Ivan Sacukievič, Uładzimir Dzianisaŭ i mnohija inšyja. Čamu nie skłaści takuju radu davieru i daručyć im raspracoŭku? Bo kali pačynajuć hałasavać usie zapar — heta nie toj vypadak. Heta jak hałasavać u dziciačym sadku, što jeści: marožanaje ci hrečnievuju kašu? Vynik jasny. Ja b daručyŭ heta kamisii, čyjo rašeńnie było b kančatkovym.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0