Vydańni, jakija prapanujucca pa našaj novaj akcyi, jašče zusim niadaŭna byli niedastupnymi našamu čytaču ni na ruskaj, ni na biełaruskaj movach. Publikacyi na padobnyja temy nikoli nie vychodzili ni ŭ Maskvie, ni Sankt-Pieciarburhu, nie vyjduć jany najbližejšym časam u Minsku ci dzie-niebudź jašče ŭ Biełarusi.
Pryčyny takoha stanu rečaŭ ideałahičnyja: biełarusam z samaha vierchu było zabaroniena viedać pra klučavyja aśpiekty svajoj nacyjanalnaj historyi. Da liku takich niepažadanych temaŭ naležali:
— historyja biełaruska-rasijskich vajennych kanfliktaŭ, bo sama tema jak ništo inšaje padryvała ideałahičny dohmat pra mirnaje ŭźjadnańnie Biełarusi z Rasijaj i adviečnaje braterstva biełaruskaha i ruskaha narodaŭ;
— vyvučeńnie biełaruskaj etničnaj prastory na ŭschod ad ciapierašniaj biełaruska-rasijskaj miažy i naohuł uschodnich miežaŭ Vialikaha Kniastva Litoŭskaha ŭ XIV—XVI st., kali jany siahali Mažajska, Kałuhi i Ćviary, a ad Branska da maskoŭskaha rubiaža była sotnia kiłamietraŭ. Pačynajučy z kanca 1920-ch hadoŭ u navukovych ustanovach BSSR isnavała niehałosnaja zabarona na daśledavańnie movy, historyi i kultury biełaruskaha nasielnictva, čyj areał pražyvańnia apynuŭsia pa-za miežami savieckaj Biełarusi. Defakta hetaja zabarona praciahvajecca i da siońnia;
— kachańnie i seks u biełaruskaj historyi. U aficyjnaj karcinie śvietu biełarusy paŭstavali rachmanymi aseksualnymi pracavitymi sialanami, čyje intymnyja adnosiny zvodzilisia da prostaha repradukavańnia sabie padobnych. Historyja składanych šlubnych rytuałaŭ i praktyk, cialesnaści, samich instytutaŭ siamji i šlubu, roŭna jak i spadarožnych hetamu źjaŭ suženskaj zdrady i razvodu, da apošniaha času naohuł ihnaravałasia jak daśledčaja prablema;
— struktura palityčnaj elity Vialikaha Kniastva Litoŭskaha, jaje šlubnyja stratehii i siamiejnyja adnosiny, etničnaje pachodžańnie i asnoŭnyja ziemleŭładańni na terytoryi sučasnaj Biełarusi. Pakolki aficyjna ličyłasia, što Vialikim Kniastvam Litoŭskim kiravali litoŭskija fieadały, jakija ŭsialak ekspłuatavali biełaruski narod i ździekavalisia ź jaho, apisańni palityčnaj elity Vialikaha Kniastva Litoŭskaha zvodzilisia da naboru prapahandysckich štampaŭ. Druhaja, mienš istotnaja pryčyna ihnaravańnia temy palahała ŭ tym, što dla jaje raskryćcia treba było pracavać u jeŭrapiejskich archivach z dakumientami na łacinskaj i vierchnianiamieckaj movach, što biełaruskija daślečyki dazvolić sabie nie mahli.
My zadumali našu novuju akcyju, kab źniać areoł sakretnaści i zahadkavaści z hetych temaŭ. U ramkach akcyi prapanujucca nastupnyja vydańni:
Šlubnyja i pazašlubnyja stasunki šlachty Vialikaha Kniastva Litoŭskaha ŭ XVI—XVII stst. / Natalla Śliž. — Smalensk: Inbiełkult, 2015. — 672 s.
Kniha pryśviečana šlubnym i pazašlubnym adnosinam šlachty Vialikaha Kniastva Litoŭskaha ŭ XVI—XVII stst. Razhledžana ŭnarmavańnie instytuta šlubu ŭ zakanadaŭstvie. Nadajecca ŭvaha vykanańniu zakanadaŭčych normaŭ u sudovaj praktycy i pryvatna-pravavych dakumientach. Asobna pradstaŭlena vypasažeńnie šlachcianak i nadańnie im viena. Daśledavany ŭpłyŭ pravasłaŭja, unijactva, katalicyzmu i pratestantyzmu na šlubnyja stasunki šlachty. Rekanstrujavany šlachiecki abrad viasiella. Pradstaŭlenyja asablivaści skasavańnia šlubu ŭ śvieckich i duchoŭnych sudach. Kniha supravadžajecca dadatkami i ilustracyjami. Poŭny źmiest knihi dastupny TUT.
Na ŭschodniaj miažy Vialikaha Kniastva Litoŭskaha (siaredzina XIV — pieršaja pałova XVI st.) / V.M. Ciemušaŭ; pierakład z ruskaj movy N. Bakšanskaja, M. Martysievič, S. Ciemušaŭ. — Smalensk: Inbiełkult, 2014. — 464 s. Ćviordaja vokładka.
Kniha ŭjaŭlaje ź siabie tematyčny zbor prac viadomaha biełaruskaha historyka, śpiecyjalista pa histaryčnaj hieahrafii, kartohrafa Viktara Ciemušava. Asobnyja raździeły knihi ŭpieršyniu ŭ ajčynnaj histaryjahrafii dazvalajuć prasačyć transfarmacyju ŭschodniaj miažy Vialikaha Kniastva Litoŭskaha na praciahu XIV — pieršaj pałovy XVI st. Vyznačańnie litoŭska-maskoŭskaj miažy razhladajecca na fonie raźvićcia adnosin dźviuch najbujniejšych dziaržaŭ Uschodniaj Jeŭropy: ad pieršych terytaryjalnych kantaktaŭ i kanfliktaŭ druhoj pałovy XIV st. da ŭstalavańnia tryvałaj miažy i pamiežnych vojnaŭ XV — pieršaj treci XVI st. Asobny raździeł pryśviečany losu Homiejskaj vołaści, jakaja na praciahu doŭhaha času zajmała pamiežnaje stanovišča pamiž VKŁ i Vialikim Kniastvam Maskoŭskim. U dadatku źmieščany pracy aŭtara pa prablemach histaryjahrafii, krynicaznaŭstva i rehijanalnaj historyi, źviazanyja z ahulnaj temaj. Značnuju kaštoŭnaść knizie nadajuć histaryčnyja karty (bolš za 50 adzinak), šerah ź jakich nadrukavanyja ŭpieršyniu. Poŭny źmiest knihi dastupny TUT.
Litoŭskaja znać u kancy XIV—XV st.: Skład — struktura — ułada / Rymvidas Piatraŭskas; pierakład ź litoŭskaj movy Aleś Mikus. — 2-je vyd. — Smalensk: Inbiełkult, 2014. — 386 s.
Praca sučasnaha litoŭskaha historyka Rymvidasa Piatraŭskaha — sproba sintezu piersanalnaj i sacyjalnaj historyi. Z adnaho boku, aŭtar imkniecca vyznačyć pachodžańnie litoŭskaj znaci i pakazać jaje hienieałahičnaje raźvićcio, a ź inšaha boku sprabuje raskryć strukturny pierałom unutry zhadanaj znaci, jaki adbyŭsia ŭ XV st. Abiedźvie asnoŭnyja prablemy razhladajucca z ulikam dośviedu jeŭrapiejskaj histaryjahrafii. Pierakład zrobleny pavodle vydańnia: Petrauskas, Rimvydas. Lietuvos diduomenė XIV a. pabaigoje — XV a.: sudėtis — struktūra — valdžia. — Vilnius: Aidai, 2003. — 279, [1] p. Poŭny źmiest knihi dastupny TUT.
ARCHE № 12 (133) — 2014. Bitva pad Oršaj: miesca pamiaci i kanflikt interpretacyj.
Numar ujaŭlaje saboj publikacyju bolš čym na 750 staronak z 68 staronkami kalarovaha druku, jakaja prezientuje samy hruntoŭny na siońnia nabor navukovych viedaŭ na biełaruskaj movie ab pieradhistoryi Aršanskaj bitvy, a taksama pra abstaviny i chadu samoj siečy, jaje vyniki i značeńnie dla historyi Biełarusi i Jeŭropy. U numary – bolš za dva dziasiatki tekstaŭ historykaŭ ź Biełarusi, Rasii, Ukrainy, Litvy i Polščy. Siarod aŭtaraŭ numara – Hienadź Sahanovič, Kšyštaf Kviatkoŭski, Hiedyminas Lasmajcis, Uładzimir Kananovič, Konrad Babiatynski, Styven Roŭeł, Viktar Jakubaŭ i inš. Poŭny źmiest numara dastupny TUT.
Uvaha: da 9 červienia kamplekt z 4 vydańniaŭ možna zakazać za 199 tys. (samavyvaz) abo 249 tys. (dastaŭka poštaj ci kurjeram), dasłaŭšy elektronny list na adras [email protected] abo patelefanavaŭšy na numar (29) 5507969.
Možna taksama zakazać try z čatyroch vydańniaŭ (na vaš vybar) pa canie 175 tys. (samavyvaz) abo 225 tys. (dastaŭka poštaj ci kurjeram), abo dva z čatyroch vydańniaŭ (na vaš vybar) pa canie 149 tys. (samavyvaz) abo 199 tys. (dastaŭka poštaj ci kurjeram).
Akcyja praciahniecca da 9-ha červienia. Zakazvajučy vydańni elektronnym listom, u poli «Tema» paznačajcie «Sakretnaja historyja».U liście, aprača pieraliku patrebnych vydańniaŭ, paznačcie svaje dakładnyja kaardynaty: paštovy adras, indeks, proźvišča dy inicyjały, telefon dla suviazi. Prapanova dziejničaje tolki na terytoryi Respubliki Biełaruś.
Sposaby dastaŭki zakazu – kurjeram (tolki Miensk i vakolicy), paštovaja pierasyłka abo samavyvaz (ad st.m. Kamiennaja horka). Zakazvajučy vydańni ŭ ramkach rasprodažu, u elektronnym liście abo pa telefonie paviedamlajcie sposab dastaŭki.
Ciapier čytajuć
Bietanavać hrošy — nacyjanalnaja ideja biełarusaŭ? Paraŭnali tempy budaŭnictva ŭ Biełarusi, Polščy, Litvie i Łatvii14
Kamientary