Padčas raskopak na fartecyi «Sokał» (Rasonski rajon Viciebskaj vobłaści Biełarusi) archieołahi-vałanciory z «Połackaha archieałahičnaha lehijona» znajšli ŭnikalny kryž časoŭ Livonskaj vajny, paviedamlaje Jeŭraradyjo.
Upryhožańnie pamieram z dałoń nasiŭ na šyi kamandzir stralcoŭ z vojska Ivana Žachlivaha. Kali vojski Rečy Paspalitaj uziali «Sokał» šturmam, žaŭnier, chutčej za ŭsio, zahinuŭ.
«Kryž zrobleny z kostki. Jon maje kampazicyju ź niekalkimi śviatymi na adnym baku i sa scenaj, dzie Fiodar Straciłat vyhaniaje demanaŭ, na inšym, — raspaviadaje kiraŭnik ekśpiedycyi, staršy navukovy supracoŭnik Akademii navuk Biełarusi Marat Klimaŭ. — My dakładna viedajem datu, kali kryž trapiŭ u ziamlu, — 25 vieraśnia 1579 hoda. U hety dzień u fartecyi «Sokał», jakuju šturmavali vojski Rečy Paspalitaj, adbyŭsia pažar. Vypadki, kali archieałahičnaja znachodka całkam zachavałasia i jaje možna datavać z dakładnaściu da adnaho dnia, vielmi redkija. Tamu kryž maje vialikaje značeńnie dla ŭsioj uschodniejeŭrapiejskaj archieałohii».
U 1579 hodzie maskoŭski kniaź Ivan Žachlivy pasłaŭ svaje vojski da Połacka, jaki tady trymaŭ u abłozie karol Rečy Paspalitaj Stefan Batoryj. Ale maskoŭskija stralcy nie zdoleli prabicca da horada i zamacavalisia ŭ «Sokale», zbudavanym na miescy, dzie źlivajucca dźvie raki: Nišča i Drysa. Vada akalała ścieny krepaści z troch bakoŭ, raspaviadaje Jeŭraradyjo.
Kali Batoryj uziaŭ Połack, jon sa svaimi vojskami rušyŭ na «Sokał». 19 vieraśnia 1579 hoda fartecyja była ŭziataja ŭ abłohu. La jaje ścien adbyłosia niekalki sutyčak. 25 vieraśnia artyleryja Rečy Paspalitaj hartavanymi jadrami padpaliła draŭlanuju ścianu krepaści.
Maskavity pasprabavali pajści na praryŭ, ale kavaleryja Batoryja pasiekła ich i ŭziała ŭ pałon vajavodu Fiodara Šaramiecieva. Stralcy adstupili za ścieny, ale razam ź imi za varoty krepaści zdoleli prarvacca kala 500 niamieckich najomnikaŭ Batoryja. Pačałasia kryvavaja sieča, kropku ŭ jakoj pastaviła kavaleryja RP, što pryjšła na dapamohu niemcam. Amal uvieś harnizon «Sokała» byŭ źniščany.
Ciapier čytajuć
Śpiavak Dźmitryj Kałdun pakazaŭ svaju minskuju kvateru niedaloka ad Drazdoŭ ŠMAT FOTA16
Kamientary