«Stała strašna, što pad šum vajny pra našych žančyn zabuducca». U siecivie źjaviŭsia pryhožy mastacki prajekt, pryśviečany palitviaźniam
Novy prajekt z historyjami i partretami biełaruskich žančyn za kratami pad nazvaj «Palitviazynki» stvarajuć žurnalistka Jaŭhienija Doŭhaja i mastačka Hanna Tatur.
Jaŭhienija raskazała «Našaj Nivie», što adnojčy, čytajučy dačce knihu «Kazki na noč dla junych buntarak» pra viadomych žančyn śvietu, zadumałasia pra toje, jak važna fiksavać biełaruskuju historyju taksama.
«Mnie zdajecca, što ciapier samy čas uvodzić kulturu nacyjanalnaj pamiaci. Tamu što ŭsio, što adbyvajecca, pavinna zamacavacca ŭ našych rozumach, u rozumach našych dziaciej, a potym i ŭnukaŭ.
Ja čytała historyju Łarysy Hienijuš, i mnie vielmi soramna, što ja daviedałasia pra jaje ŭ dosyć darosłym uzroście. Ja z 2020 hoda ŭčytvajusia ŭ historyi žančyn-palitviaźniaŭ — heta žach. Ich prasujuć, ździekujucca ź ich, stvarajuć zusim dzikija ŭmovy ŭtrymańnia, šantažujuć dziećmi. I na fonie naśmiešak pra «z kvietačkami chadzili» za žančyn baluča ŭdvaja i ŭtraja. A na samoj spravie, u nas siarod žančyn-palitviaźniaŭ jość i pa ciažkich artykułach — i za «zdradu dziaržavie», i za «akt teraryzmu». I ŭsio heta za hramadzianskuju pazicyju».
Žurnalistka kaža, što vynošvała ideju stvaryć knihu pra biełarusak, jakija paciarpieli ad režymu, źbirała historyi, fatahrafii. Kali jana apisała svaju ideju ŭ instahramie, adhuknułasia biełaruskaja mastačka Hanna Tatur, jakaja zaraz vučycca ŭ Francyi ŭ škole mastactvaŭ. Taja prapanavała malavać partrety žančyn-palitviaźniaŭ.
«Partrety stali mastackim prajektam u jaje škole mastactvaŭ. Ania skazała, što piedahohi byli šakavanyja tym, što adbyvajecca z našymi žančynami. I paśla my pryniali rašeńnie rabić usio heta i ŭ ličbavym farmacie», — udakładniaje Jaŭhienija.
Spačatku dziaŭčaty chacieli stvaryć paŭnavartasny tematyčny sajt, ale z pačatkam vajny va Ukrainie sprava adkłałasia.
«Ja chacieła, kab hety sajt byŭ i na biełaruskaj, i na ŭkrainskaj movie, — adznačaje Jaŭhienija. —
Ja žyła ŭ Kijevie ź listapada 2020 hoda i bačyła nierazumieńnie siarod ukrainskich kaleh, taksama voś hetyja ŭśmieški z nahody kvietačak. Svajoj znajomaj ukrainskaj kalezie ja raskazała, što mnie asabista chaciełasia b bolš salidarnaści siarod ukrainskich žurnalistak, pravaabaroncaŭ, palityčnych lidarak u dačynieńni da biełarusak. Tamu što siadziać absalutna roznyja žančyny i siadziać realnyja terminy. Ciapier — za toje, što vykazali salidarnaść z Ukrainaj, vystupili suprać vajny.
Na dadzieny momant my pieraviali na ŭkrainskuju movu 100 žanočych historyj i ŭsie ž budziem publikavać ich taksama — ja budu hrukacca va ŭkrainskija žanočyja ŚMI pa hetym pytańni, tamu što heta važna.
Tym bolš, kali pačałasia vajna, našy palitviaźni adyšli na druhi płan. Ja navat bačyła, jak šmat jakija biełarusy stali pisać, što našy prablemy nie takija ŭžo i prablemy ŭ paraŭnańni z žacham vajny. Ale, razumiejecie, kali idzie vajna, ciškom možna narabić roznaha łajna. I mnie stała strašna, što pad šum vajny pra našych žančyn zabuducca, i tady ich buduć jašče bolš «dabivać».
Partrety mastačka Hanna Tatur stvaraje na asnovie padrychtavanych Ženiaj historyj i fotazdymkaŭ žynčyn z adykrytych krynic, ich sacsietak. Na adnu pracu sychodzić ad niekalkich hadzin i bolš.
Žurnalistka pryznajecca, što dla jaje amal usie historyi, jakija jana apisvaje dla prajekta, — vielmi ciažkija.
«Ale kali zhadvać kahości mienš miedyjnaha, to heta historyja Iryny Palaninaj (žycharki Pastaŭ, jakuju asudzili za toje, što ŭ śniežni 2020 hoda jana pakinuła abraźlivy kamientar u sacyjalnaj sietcy pad fatahrafijaj načalnika Pastaŭskaha RAUS. Taksama, pa viersii śledstva, pastaŭčanka znajšła ŭ chacie svajoj maci patrony ad małakalibiernaj vintoŭki i pryniesła ich dachaty: ich vyjavili ŭ šviejnaj mašyncy pry ahladzie. — NN). U fejsbučnaj hrupie «Listy salidarnaści» niechta apublikavaŭ list ad Iryny, napisany ałoŭkam. U im jana pisała, što ŭ jaje niama navat asadki, što muž jaje kinuŭ, zastałasia pažyłaja maci-invalid. I jana vielmi ścipła prasiła dapamohi. Ja viedaju, što Irynie ŭ vyniku vielmi dapamahli».
Hałoŭnaja meta prajekta «Palitviazynki» — kab pra represavanych biełarusak nie zabyli, kab, ubačyŭšy ich partret, u kahości źjaviłasia dadatkovaja nahoda napisać žančynam za kraty.
«Kali Vola Harbunova vyjšła ź SIZA, jana skazała, što tam strašna ad dumak, što pra ciabie zabylisia. My pavinny być zacikaŭlenyja ŭ tym, kab palitviaźni zachavali svajo mientalnaje i fizičnaje zdaroŭje. Na druhoje my nie možam paŭpłyvać, a na mientalnaje — tak», — kamientuje Jaŭhienija Doŭhaja.
U budučyni prajekt, mahčyma, pieraraście ŭ knižku. Taksama ŭ instahramie možna budzie spampavać partrety «palitviazynak» u dobraj jakaści, kab nadrukavać taki prynt, naprykład, na cišotku. Aŭtarki taksama zaraz dumajuć nad tym, jak transfarmavać prajekt, kab jon moh dapamahać palitźniavolenym i ich siemjam jašče i finansava.
Čytajcie taksama:
«Aryštavali pijanina, jakoje mnie kupili baćki ŭ pieršym kłasie». U Darji i Ihara Łosikaŭ aryštavali majomaść
«Łukašenka raźličvaje nie na hrošy, a na admienu sankcyj i pryznańnie jaho pieramohi». Viačorka ab prapanovie vykupić palitviaźniaŭ i inšych pretenzijach
KDB unios u «terarystyčny» śpis jašče vosiem biełarusaŭ. Što pra ich viadoma
U Biełaruskaj pravasłaŭnaj carkvie abnavili ceńnik? Voś jakija buduć rekamiendavanyja taryfy5
Kamientary