Pavodle daśledavańnia Centra ŭschodnieazijackich daśledavańniaŭ (CEIAS, Słavakija), u 2022-m na hetyja krainy prypadała 60 pracentaŭ usich vidaŭ kantaktaŭ Tajvania z krainami ES. Čamu tak adbyvajecca i pry čym tut kałduny?
Byłyja savieckija kałonii i satelity, atrymaŭšy ŭ 1939—1991 hh. mocny imunitet suprać kamunizmu, bolš achvotna iduć na supracoŭnictva z Tajvaniem, čym «stary» Zachad. Jany mienš bajacca reakcyi aficyjnaha Piekina.
Pavodle daśledavańnia CEIAS, u 2022 hodzie naziraŭsia siamikratny rost kolkaści kantaktaŭ krain ES z Tajvaniem u paraŭnańni z 2019 hodam (167 suprać 23). Supracoŭnictva viałosia na mižuradavym, parłamienckim, vajskovym uzroŭniach, u ekanamičnaj, kibiernietyčnaj, kulturnaj i pravaabarončaj śfierach. Try piatyja ŭsich hetych kantaktaŭ prychodzilisia na krainy Centralnaj i Uschodniaj Jeŭropy. Lidarami byli Litva, Słavakija, Čechija i Polšča.
Ekśpierty adznačajuć, što na praciahu 2022 hoda Litva i Słavakija mieli bolš kantaktaŭ z Tajvaniem, čym Francyja abo Hiermanija.
Šturškom da imklivaha rostu prysutnaści Tajvania ŭ krainach Centralnaj i Uschodniaj Jeŭropy stała pandemija COVID-19. Jana istotna parušyła hłabalnyja łahistyčnyja łancuhi, stvaryła novyja vykliki i pahrozy i prymusiła ŭrady mnohich krain zadumacca pra adychod ad raniejšych hieapalityčnych stereatypaŭ.
Tajvań, jaki ličyć siabie spadkajemcam Kitajskaj Respubliki, stvoranaj u vyniku revalucyi 1911 hoda, i nie pryznaje zakonnaści kamunistyčnaha pieravarotu ŭ macierykovym Kitai ŭ 1949 h., ustalavaŭ nieaficyjnyja dypłamatyčnyja znosiny ź Litvoj u 1991 h. Cikava, što ŭ 1940 h. Kitajskaja Respublika nie pryznała anieksii troch respublik Bałtyi Savieckim Sajuzam, chacia ŭłasna Tajvań na toj momant naležaŭ Japonskaj Impieryi (ad 1895 da 1945 hoda). Takim čynam, va ŭzajemnaj cikavaści Tajvania i Litvy (i inšych adnosna novych siabroŭ ES) jość vyrazny ideałahičny čyńnik: ahulnaje niepryniaćcie kamunistyčnych dyktatur SSSR i KNR ź ich padaŭleńniem hramadzianskich i ekanamičnych svabod i militarysckaj zamiežnaj palitykaj.
Ale da listapada 2021 hoda, kali ŭ Vilni adkryłasia pradstaŭnictva Tajvania, jakoje tolki farmalna nie maje statusu ambasady, realnaje supracoŭnictva pamiž krainami było minimalnym.
Urad Litvy pradbačyŭ rezkuju reakcyju aficyjnaha Piekina na hety krok, ale nie pabajaŭsia jaho zrabić. U vyniku KNR paniziła status svajho pradstaŭnika ŭ Litvie z uzroŭniu pasła da pavieranaha ŭ spravach i minimizavała abo skasavała prajekty ekanamičnaha supracoŭnictva.
U peŭnaj stupieni aficyjnaja Litva, a taksama niekatoryja miascovyja niaŭradavyja arhanizacyi, uziali na siabie rolu advakata intaresaŭ Tajvania ŭ ES.
Jany pryciahvali ŭvahu jeŭrapiejskaj supolnaści da rezka ŭzrosłaj pahrozy jaho hvałtoŭnaha pahłynańnia Kitajem, adznačali ekanamičnuju i vajennuju ryzyku takoha raźvićcia padziej dla ŭsiaho Zachodniaha śvietu.
Rašeńnie Litvy supracoŭničać z Tajvaniem było abumoŭlena ekanamičnymi pryčynami. Litva maje ambicyi zaniać svaju nišu na hłabalnym rynku mikraelektroniki. U čaćviortym kvartale 2022 hoda dola tajvanskaj kampanii pa vytvorčaści paŭpravadnikoŭ (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company — TSMC) na suśvietnym rynku elektronnych mikraschiem skłała 58,5 pracenta, na druhim miescy akazałasia Samsung z 15,8 pracenta rynku.
U Zachodnim śviecie macnieje tendencyja da reindustryjalizacyi, da viartańnia mnohich vytvorčaściaŭ z Uschodniaj Azii ŭ Jeŭropu i Amieryku, i Litva imkniecca nie ŭpuścić tut svoj šaniec.
U kancy 2022 hoda litoŭskaja kampanija Teltonika padpisała damovu z tajvanskim Daśledčym instytutam pramysłovych technałohij na budaŭnictva zavoda pa vytvorčaści mikraschiem u Litvie. Inviestycyi tajvanskaha boku aceńvajucca ŭ 10 młn jeŭra, a budaŭnictva zavoda maje być skončana ŭ 2027-m.
U 2020 hodzie impart pradukcyi z Tajvania bolš čym u 2,5 raza pieravysiŭ ekspart Litvy ŭ hetuju krainu (97,3 młn dalaraŭ suprać 37,8). Litva ekspartuje pieravažna tytuniovyja vyraby, chimičnuju pradukcyju, draŭninu i meblu, a impartuje elektronnyja kampanienty i pradukcyju mašynabudavańnia. Robiacca tolki pieršyja kroki pa pahłybleńni handlu pamiž dźviuma krainami ŭ roznych halinach, jaki kampiensavaŭ by ekanamičnyja straty Litvy z-za razryvu adnosin z Kitajem.
Z 12 samych uschodnich krain ES (uklučajučy Aŭstryju), jak adznačaje CEIAS, siońnia pradstaŭnictvy Tajvania adsutničajuć tolki ŭ Charvatyi, Słavienii i Estonii.
Nu, a iraničnaja i daścipnaja nazva «Kałdunovy sajuz» dla hetaha svojeasablivaha kłuba partnioraŭ Tajvania na ŭschodzie i ŭ centry Jeŭropy dadziena, kab pakazać daŭnija ŭpłyvy staražytnaha Kitaja na bolšaść krain Jeŭrazii. Varyjacyi papularnych tam vyrabaŭ ź ciesta z načynkaj usiaredzinie («cziaoczy») uvachodzili ŭ kuchniu roznych narodaŭ pad roznymi nazvami: u Rasii pad fina-vuhorskim słovam «pielmieni», u palakaŭ «pierohi», u biełarusaŭ i litoŭcaŭ «kałduny», va ŭkraincaŭ «vareniki», u italjancaŭ «ravijoli». Tamu siońnia tajvanskuju dypłamatyju na ŭschodzie Jeŭropy nazyvajuć «kałdunovaj».
Kamientary