Rada Jeŭropy ŭpieršyniu ŭ historyi pačynaje supracoŭnictva z uradam u vyhnańni. Čaho čakać?
Rada Jeŭropy pryniała biesprecedentnaje rašeńnie: zamaroziła ŭsie kantakty z aficyjnym Minskam i ŭstanaviła supracoŭnictva z demakratyčnymi siłami i hramadzianskaj supolnaściu Biełarusi, pryznaŭšy ich pradstaŭnikami krainy i naroda.
Pad ehidaj kantaktnaj hrupy Rady Jeŭropy pa supracoŭnictvie ź Biełaruśsiu niadaŭna adbyłasia pieršaja sustreča, na jakoj abmiarkoŭvałasia situacyja ŭ biełaruskich niezaležnych miedyja ŭ vyhnańni i patreby niezaležnaj žurnalistyki.
Čamu Rada Jeŭropy źmianiła biełaruskaha partniora? Što nabuduć demakratyčnyja siły i što ad hetaha stracić režym Łukašenki?
«Naša Niva» pahutaryła z Alaksandram Šłykam, śpiecyjalnym daradcam Śviatłany Cichanoŭskaj pa vybarach i jaje pradstaŭnikom u kantaktnaj hrupie Rady Jeŭropy.
Što adbyłosia: chranałohija
U sakaviku 2022 hoda Kamitet ministraŭ Rady Jeŭropy zamaroziŭ usie kantakty z aficyjnym Minskam. Rada Jeŭropy mieła ŭ Minsku nievialiki pradstaŭničy ofis, realizoŭvalisia niekatoryja prahramy pa supracoŭnictvie, adnak paśla paŭnamaštabnaha ŭvarvańnia Rasii va Ukrainu ŭsie stasunki z režymam Łukašenki byli zhornutyja.
Tym časam demakratyčnyja siły razam z hramadzianskaj supolnaściu pačali pracu nad farmalizacyjaj adnosin z Radaj Jeŭropy. U vyniku 7 vieraśnia 2022 hoda była stvoranaja kantaktnaja hrupa Rady Jeŭropy pa Biełarusi. Ad imia Biełarusi ŭ joj vystupajuć 10 čałaviek — pradstaŭnik Cichanoŭskaj, pradstaŭnik Abjadnaha pierachodnaha kabinieta, delehat Kaardynacyjnaj rady i siem pradstaŭnikoŭ hramadzianskaj supolnaści.
«Kantaktnaja hrupa praviała pieršuju sustreču ŭ listapadzie minułaha hoda, druhuju — u studzieni hetaha hoda. Spačatku my pieraznajomilisia adno z adnym, vyznačyli pryjarytety supracoŭnictva Biełarusi z Radaj Jeŭropy, a ŭ studzieni ŭžo pryniali kankretny płan dziejańniaŭ, jaki składajecca z 15 punktaŭ», — raspavioŭ Alaksandr Šłyk.
Što ŭjaŭlaje saboj prahrama supracoŭnictva Biełarusi z Radaj Jeŭropy?
Supracoŭnictva ŭklučaje takija pytańni, jak admiena śmiarotnaha pakarańnia, dapamoha niezaležnym žurnalistam, dapamoha palitźniavolenym i ich blizkim, uklučeńnie moładzi ŭ demakratyčny praces, sadziejničańnie roŭnaści žančyn i mužčyn i niedyskryminacyi.
Adnym z pryjarytetaŭ na najbližejšy čas źjaŭlajecca praca ź biełaruskimi jurystami, u pryvatnaści — z advakatami, pazbaŭlenymi licenzij: važna, kab jany zastavalisia ŭ prafiesii, kab nie hublali svaje prafiesijnyja navyki.
«Stratehičnaj metaj źjaŭlajecca ŭstupleńnie demakratyčnaj Biełarusi ŭ Radu Jeŭropy ŭ jakaści paŭnavartasnaha ŭdzielnika.
Na hetym šlachu jość dźvie pieraškody: u Biełarusi siońnia niama demakratyi, a heta značyć, što niedemakratyčnaja Biełaruś nie moža ŭstupić u arhanizacyju, i najaŭnaść śmiarotnaha pakarańnia. Jak tolki abiedźvie pieraškody źniknuć, naša kraina vielmi chutka ŭstupić u Radu Jeŭropy, staŭšy jaje paŭnavartasnym udzielnikam, — miarkuje Alaksandr Šłyk.
Što źmianiajecca ŭ dyjałohu?
«Treba pamiatać, što Rada Jeŭropy — arhanizacyja nie tolki mižnarodnaja, ale i miždziaržaŭnaja. Toj fakt, što Rada Jeŭropy ŭstanaviła aficyjnyja adnosiny z demakratyčnymi siłami i hramadzianskaj supolnaściu Biełarusi, śviedčyć pra toje, što mienavita hetyja aktary pradstaŭlajuć Biełaruś i biełaruskaje hramadstva», — źviartaje ŭvahu Šłyk.
Što heta mianiaje ŭ dvuchbakovym dyjałohu?
«My nie možam nazvać ščyrym supracoŭnictva Rady Jeŭropy z aficyjnym Minskam. Biełaruski režym zaŭsiody prytrymlivaŭsia pazicyi, što jość zony adnosna biaśpiečnyja, pa jakich idzie supracoŭnictva, jość temy, pa jakich nibyta i chočacca supracoŭničać, ale takoje supracoŭnictva nie zusim surjoznaje. Kali niekalki hadoŭ i navat dziesiacihodździaŭ abmiarkoŭvajecca ci to śmiarotnaje pakarańnie, ci to jaho admiena, ci to mahčymaści jaho admieny — heta niesurjozna.
Surjoznaść namieraŭ i jość toje, što, spadziavajusia, budzie adroźnivać supracoŭnictva pamiž Radaj Jeŭropy i Biełaruśsiu, pradstaŭlenaj demakratyčnymi siłami i hramadzianskaj supolnaściu. My hatovyja supracoŭničać pa ŭsich kirunkach. Choć by tamu, što my prytrymlivajemsia tych ža kaštoŭnaściaŭ, tych ža pryncypaŭ, jakija lažać u asnovie Rady Jeŭropy», — padkreśliŭ Šłyk.
Vašynhton abjaviŭ «stratehičny dyjałoh» z demsiłami Biełarusi. Što heta značyć i čamu tolki z kanca hoda?
Cichanoŭskaja ŭźniała pytańnie raźmiaščeńnia jadziernaj zbroi ŭ Biełarusi na sustrečy z daradcam prezidenta ZŠA Salivanam
«Da źmien hramadstva viaduć nie emihranty, a novyja lidary, jakija źjaŭlajucca ŭ samim hramadstvie» — vialikaja hutarka z dyrektaram Instytuta historyi Litvy
Ciapier čytajuć
«Kali ciapier chierova, značyć, heta jašče nie kaniec». Pahutaryli z epatažnym «śviatarom XXI stahodździa», pra jakoha nie było čuvać piać hadoŭ paśla aryštu
Kamientary