Dekan histfaka: My havorym nie pra rusifikacyju, a pra madernizacyju
Dekan histfaka Hrodzienskaha dziaržaŭnaha ŭniviersiteta Viktar Biełazarovič raspavioŭ pra dasiahnieńni historykaŭ Akademii navuk, jakija nibyta dakazali ruski charaktar VKŁ i biezhruntoŭnaść BNR.
U Instytucie historyi NAN Biełarusi prachodzić Mižnarodny kanhres historykaŭ Biełarusi. U kanfierencyi, pryśviečanaj jubileju instytuta, udzielničajuć biełaruskija i rasijskija daśledčyki.
Na kanhresie, pryśviečanym historyi Biełarusi, nie abyšłosia biez raspalvańnia varožaści da susiedziaŭ: dacent Vajskovaj akademii Anfisa Ladniova pavinna była pradstavić dakład ź intryhujučaj nazvaj «Ukrainski nacyzm i rusafobija».
Na plenarnym pasiadžeńni siarod vystupoŭcaŭ byŭ taksama dekan fakulteta historyi, kamunikacyi i turyzmu Hrodzienskaha dziaržaŭnaha ŭniviersiteta Viktar Biełazarovič. U svaim dakładzie jon pa sutnaści kanstatavaŭ, što sučasnaja kancepcyja historyi Biełarusi, jakuju ciapier vyvučajuć u škołach i VNU, była napisana z ulikam intaresaŭ Rasii.
Dla pačatku Biełazarovič uzhadaŭ, što sfarmiravać adzinaje razumieńnie historyi Biełarusi było vyrašana jašče ŭ 1992 hodzie. U vyniku jano było vykładziena ŭ «Narysach historyi Biełarusi», vydadzienych u 1994-1996 hadach.
Biełazarovič raskrytykavaŭ tuju kancepcyju za etnacentryzm, jaki, pavodle jaho słoŭ, byŭ ułaścivy ŭsim byłym savieckim respublikam.
Dekan histaryčnaha fakulteta HrDU adznačyŭ, što daśledčyki taho času abapiralisia na pracy biełaruskich historykaŭ pačatku XX stahodździa — naprykład, Vacłava Łastoŭskaha, Usievałada Ihnatoŭskaha i Mitrafana Doŭnar-Zapolskaha.
«Hetyja pracy byli reanimavanyja, my imi hanarymsia. Adnak jany ŭtrymlivali pohlad na historyju epochi ramantyzmu i ŭnieśli peŭnuju madernizacyju historyi. U vyniku my atrymali absalutyzacyju nacyjanalnaha składnika ŭ kancepcyi historyi Biełarusi», — zajaviŭ Biełazarovič.
Historyk ličyć heta chutčej niehatyŭnym faktaram, bo, na jaho dumku,
«uźnikli sprečnyja acenki spadčyny Staražytnaj Rusi, uzajemaadnosinaŭ Vialikaha Kniastva Litoŭskaha i Vialikaha Kniastva Maskoŭskaha, Rasii i Rečy Paspalitaj, byŭ zrobleny akcent na rusifikacyjnuju palityku pieryjadu Rasijskaj impieryi i šmat inšaha».
Usio pačało źmianiacca paśla ŭmiašańnia Łukašenki, jaki, pryjšoŭšy da ŭłady, daručyŭ stvaryć kamisiju pa padrychtoŭcy padručnikaŭ pa historyi. Z hetaha momantu pačała farmiravacca novaja kancepcyja, jakuju Biełazarovič nazyvaje nacyjanalna-dziaržaŭnaj. I jon nie chavaje, što jana stvorana, u tym liku, u intaresach Rasii.
«U sučasnaj kancepcyi historyi Biełarusi niama vobrazu voraha, niama miesca mižetničnym nacyjanalnym kanfliktam. Hetaja kancepcyja pabudavana ŭ intaresach supolnaha cyvilizacyjnaha raźvićcia Rasii i Biełarusi», — kanstatavaŭ Biełazarovič.
Interpretacyju historyi Biełarusi, pa sutnaści, u intaresach Maskvy jon nazyvaje hałoŭnym dasiahnieńniem Instytuta historyi. Pavodle mierkavańnia Biełazaroviča, takaja kancepcyja «zabiaśpiečvaje nacyjanalnuju biaśpieku Biełarusi i biełaruskaha hramadstva».
Inšyja «dasiahnieńni» historykaŭ z Akademii navuk, jakija pieraličvaje Biełazarovič, adpaviadajuć hetaj ahulnaj idei. Naprykład, jon z honaram zaŭvažyŭ, što historyki «havorać pra ruski charaktar Vialikaha Kniastva Litoŭskaha i tranzit dziaržaŭnaści z VKŁ dalej u Rasijskuju Impieryju i Biełaruś».
Akramia taho, Biełazarovič prajaviŭ cudy słoŭnaj i paniacijnaj ekvilibrystyki, zajaviŭšy, što biełaruskija historyki bolš nie pišuć pra rusifikacyjnuju palityku rasijskich uładaŭ:
«Historyki siońnia havorać nie pra rusifikacyju, a pra madernizacyju. I havorać pra toje, što ŭ Rasijskaj Impieryi skłalisia ŭmovy dla farmiravańnia biełaruskaj nacyi».
Jašče adno dasiahnieńnie Instytuta historyi pavodle Biełazaroviča
— «raspracoŭka pałažeńnia, jakoje dakazvaje, što BNR — nie adbyłosia jak dziaržava, a pieršaj biełaruskaj dziaržavaj na nacyjanalnaj asnovie była BSSR».
Taksama Biełazarovič niejak zapisaŭ u dasiahnieńni biełaruskich historykaŭ pałažeńnie pra ahulnanarodny charaktar baraćby savieckaha naroda ŭ hady VAV, jakoje pastulavałasia jašče ŭ savieckija časy.
Najvažniejšy, na dumku dakładčyka, momant u ciapierašniaj kancepcyi historyi Biełarusi — stanoŭčaje staŭleńnie da savieckaha pieryjadu historyi ŭ histaryjahrafii.
«My havorym pra saviecki pieryjad jak pra pieryjad dasiahnieńniaŭ, kali my razam vieryli i stvarali, a nie razburali. Heta vielmi važna, bo siońnia my budujem sajuznuju dziaržavu», — padsumavaŭ Biełazarovič.
Kamientary