Kaniec sprečki pra embryjony

U apošnija miesiacy zdavałasia, što daśledavańni nad kletkami, što bralisia z embryjonaŭ, prypynilisia. Znakamity karejski specyjalist pa kłonach i maciarynskich kletkach Vu Suk Chvan akazaŭsia machlarom. Eŭraźviaz, pa praŭdzie, pryniaŭ pałažeńnie pra finansavańnie hetaha typu daśledavańniaŭ z hramadzkich hrošaŭ, ale ź bieźličču bolš strohich praviłaŭ. U ZŠA analahičnaje pałažeńnie apratestavaŭ prezydent Džordž Buš (heta było pieršaje vieta padčas jaho znachodžańnia na pasadzie prezydenta).

U Kanhresie ZŠA prajšli vialikija debaty, ale niahledziačy na toje, što na ich źjavilisia nievylečna chvoryja ludzi, dla jakich kletki embryjonaŭ mahli stacca šancam na viartańnie zdaroŭja, praciŭniki byli niepachisnymi: niama zhody na toje, kab ratavać čyjości žyćcio za košt inšaha. Adnak nadziei, što źviazvajucca z embryjanalnymi kletkami, takija vialikija, što navukoŭcy ciarpliva šukajuć novyja metady, jakija dazvolać im abminuć etyčnuju zasłonu. U časopisie "Nature" adzin z pačynalnikaŭ kłanavańnia i specyjalist pa maciarynskich kletkach doktar Robert Łanca z amerykanskaj bijatechnalahičnaj firmy Advanced Cell Technology spadziajecca raźbić arhument pra zabićcio embryjonaŭ. Jon zdoleŭ vyvieści zarodkavyja kletki bieź źniščeńnia embryjonaŭ.

Jak skraści kletku

Čałaviečy embryjon na rańnim etapie raźvićcia – heta hrupa kletak, jakija zdolnyja da ŭsiaho. Jašče niama pamiž imi roźnicy, što źjaŭlajecca pa miery dalejšaha raźvićcia embryjonu. Tamu jany majuć u sabie patencyjał na toje, kab stać myšcaj, neŭronam albo kletkaj kryvianosnych sasudaŭ. Tamu nia treba ździŭlacca, što ich atrymańnie i padparadkoŭvańnie svajoj voł zdaŭna zachaplaje navukoŭcaŭ. Šmat ź ich sprabavała, ale zaŭsiody zastavałasia adna i taja ž prablema – kab uziać kletki, treba było źniščyć zarodak. Ale ci zaŭsiody tak adbyvajecca? Jość ža vypadki, kali ŭ zarodka "skradvajecca" adna kletka biaz škody dla jaho zdaroŭja.

Tut idzie havorka pra tak zvanuju preimplantacyjnuju dyjahnostyku, što prymianiajecca padčas apładnieńnia in vitro. Za hetym składanym terminam chavajecca metad, jaki dazvalaje lekaru acanić, ci nia maje zarodak, što raźvivajecca, henetyčnych parokaŭ. Kab daviedacca pra heta, u embryjona na etapie vaśmi kletak biarecca adna i na joj pravodziacca hienetyčnyja testy, ci, jak apošnim časam u Vialikaj Brytanii, šukajuć hieny, źviazanyja z puchlinami hrudziej. Kali kletka zdarovaja, to zdarovy ŭvieś zarodak – jon implantujecca ŭ matku, dzie maje šaniec raźvicca ŭ dzicia.

Robert Łanca chacieŭ, adnak, vykarystać uziatuju kletku nia tolki dla hienetyčnych analizaŭ, ale taksama zaaachvocić da dzialeńnia i stvareńnia cełaj kalonii embryjanalnych bliźniacoŭ. Jakraz ź ich navukoŭcy mahli b u budučyni pasprabavać stvaryć lubuju kletku čałaviečaha cieła, zdolnuju napravić chvory orhan. Vopyty na myšach dakazali, što taki "kradziež" moža atrymacca, i zaachvočanaja pośpiecham kamanda Łancy pryniałasia za čałaviečyja embryjony.

Pieršyja vosiem miesiacaŭ

Z dazvołu kamisii pa spravach etyki navukoŭcy vykarystali dla daśledavańniaŭ 16 embryjonaŭ, što zastalisia z apładnieńniaŭ in vitro. Paśla dakładnaha adboru zastałosia šeść ź ich. Z dvuch jany zdoleli atrymać stabilnyja i čystyja kletkavyja linii. Abiedźvie žanočyja. Kletki byli adarvanyja ad embryjonu na etapie, kali ich było vosiem, i paśla ich raścili niejki čas razam z embryjonam, jaki narmalna raźvivaŭsia. Potym jany byli pieraniesienyja na specyjalna padrychtavanyja pažyŭnyja asiarodździ. – Moža, paśpiachovaść hetaha metadu nie zachaplaje, ale z časam my jaje abaviazkova pavysim. Heta tolki prablema padboru adpaviednych umovaŭ hadavańnia dla kletak, što dzielacca – tłumačyć Łanca.

U hetuju chvilinu dla navukocaŭ najvažniejšym źjaŭlajecca toje, što jany zdoleli zachavać kletki na "pačatkovym" etapie, całkam niedyferencyjanavanym, na praciahu bolš za vaśmi miesiacaŭ. – Linii byli stabilnyja i nie vyjaŭlali anijakich źmienaŭ, ni tym bolš jakich-niebudź parušeńniaŭ – pierakonvajuć aŭtary pracy. Bolš za toje, atrymałasia pravieści daśledvańni tvorčych zdolnaściaŭ atrymanych kletak. Navukoŭcy "zaachvocili" ich miž inšym da pieraŭtvareńnia ŭ struktury, charakternyja dla kryvianosnych sasudaŭ.

Nadziei na spraŭdžvańnie

Ci dośledy Łancy paskorać daśledavańni nad maciarynskimi kletkami? Kali jany paćvierdziacca, to kaniešnie. Adnak treba pamiatać, što mahčymaść prymianieńnia hetaha metadu abmiežavanaja nieabchodnaściu apładnieńnia in vitro. Dla maci hetyja kletki byli b, adnak, svajho rodu achovaj zdaroŭja budučaha dziciaci. Sumnieŭna adnak, kab žančyny tolki z hetaj pryčyny masava padviarhalisia štučnamu apładnieńniu. Choć časam nad hetym varta było b razvažyć. Z dabračynnych kletak mahło b skarystać nia tolki dzicia , ź jakoha ich uziali (kali jašče było zarodkam), ale taksama jaho chvoryja braty i siostry. Z druhoha boku, źjaŭlajecca ŭsio bolš paraŭ, što karystajucca apładnieńniem in vitro. Maštab prablemy biaspłodnaści pavialičvajecca, a vynikam źjaŭlajucca miž inšym tysiačy stvoranych u klinikach lišnich embryjonaŭ, ź jakimi nieviadoma što rabić. U samich ZŠA ich kolkaść aceńvajecca ŭ 400 tys. Heta hałoŭnym čynam pra ich spračalisia miesiac tamu amerykanskija palityki. Navukoŭcy chacieli vykarystać ich dla daśledvańniaŭ, što paciahnuła b za saboj ich źniščeńnie (choć šmat chto ź ich śćviardžaje, što embryjony i tak masava źniščajucca, tolki što nichto ŭ hetym nie pryznajecca).

Dyk voś, dośledy Łancy mohuć istotnym čynam źmianić sytuacyju. Kali nie vyzvalajučy dziaržaŭnyja hrošy (pryvatnych i tak mnostva), to palapšajučy atmasferu vakoł temy embryjonaŭ. Bo kali ŭ embryjonaŭ buduć zabirać pa adnoj kletcy, a paśla zamarožvać z nadziejaj na toje, što niekali baćki viernucca pa čarhovaje dzicia, i voŭk budzie syty, i aviečka cełaja.

Amerykancy śćviardžajuć, što kali b asłabić etyčny tormaz, jaki ciapier zapavolvaje daśledvańni, dyk možna było b narešcie pravieryć, kolki praŭdy i kolki pabožnych intencyjaŭ u zachapleńniach navukoŭcaŭ pakul tolki patencyjalnaj mahutnaściu maciarynskich kletak. A čakańni ŭ dačynieńni da ich vielizarnyja. Nia vyklučana, što apublikavanaja praca dazvolić ich u chutkim časie spraŭdzić.

Volha Daniševič pavodle materyjałaŭ zamiežnaj presy

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0