«Як вас разумець, генерал?» Што значыць заклік Церцеля да кансэнсусу
Лукашэнкаўцы будуюць камунікацыю на знявагах і ярлыках, але часам здольныя здзіўляць, піша Раман Бажэнаў.
«Мы, вядома, заклікаем усіх, у тым ліку нашых апанентаў, якія за мяжой, — трэба адумацца, вырашаць праблемы мірным шляхам, прыходзіць да кансэнсусу па розных аспектах», — заявіў старшыня КДБ Іван Церцель у Палацы Незалежнасці 1 чэрвеня на палях сустрэчы кіраўнікоў спецслужбаў краін СНД.
Па-першае, пад такім заклікам магла б падпісацца пераважная большасць беларусаў.
Да выйсця з крызісу мірным шляхам імкнуліся пратэстоўцы ў 2020 годзе, менавіта таму яны дзейнічалі падкрэслена негвалтоўна.
Адмысловую кампанію з заклікам вырашыць усё дыялогам праводзіла ў сакавіку 2021 года Святлана Ціханоўская. Тады яе падтрымалі 700 тысяч беларусаў на платформе «Голас».
Пра мірнае вырашэнне крызісу ў Беларусі лідары Францыі і Германіі размаўлялі з малодшым калегам па званні генерала Івана Церцеля — палкоўнікам Уладзімірам Пуціным.
Па-другое, выказванне Івана Церцеля амаль ідэнтычнае стратэгіі Еўрасаюза. У прыватнасці, старшыня Еўрапейскай рады Шарль Мішэль амаль два гады таму ў Twitter заклікаў рэжым «пачаць інклюзійны нацыянальны дыялог», а таксама «вызваліць усіх палітычных зняволеных» і «спыніць далейшыя рэпрэсіі». Падаецца, гэтыя тры патрабаванні ўсё яшчэ застаюцца нязменнымі.
Па-трэцяе, і ўладу, і апазіцыю заклікалі да дыялогу і кансэнсусу некаторыя набліжаныя да дзяржавы эксперты. У прыватнасці, у артыкуле для «Нашай Нівы» Яўген Прэйгерман за паўгода да выбараў адзначаў: «Крызісы — добрая нагода зразумець, што інтарэсы незалежнай Беларусі ўсё ж важнейшыя. Нарэшце, часам дастаткова проста цярпімасці і стрыманасці ў паводзінах і выказваннях. […] Калі мы не зможам зрабіць нават гэтыя простыя рэчы, то мы з вялікай імавернасцю правалім будучае выпрабаванне беларускай дзяржаўнасці. Тады наступствы могуць быць самыя трагічныя».
Па-чацвёртае, вырашэння беларускага крызісу мірным шляхам хацелі б амаль усе, акрамя групы рэжыму, якая ўзвысілася пасля 2020 года, і адной саюзнай ім дзяржавы на ўсходзе. У гэтым лагеры разуменне тэрмінаў «дыялог», «кансэнсус» і «прымірэнне» адрозніваецца ад прынятых у цывілізаваным грамадстве. На заклік да дыялогу яны рэагуюць павышанай агрэсіяй. Напрыклад, як адзначыў тэлеперсанаж Аляксандр Шпакоўскі: «Дарожная карта па «прымірэнні»: зброя на зямлю — рукі ўверх — марш адбываць працоўную павіннасць — а там пабачым». Відаць, тут ён пераблытаў «прымірэнне» з больш блізкім яму, як былому неанацысту, тэрмінам «пацыфікацыя». Але ў рэжыму такія эксперты, якіх ён заслугоўвае.
Па-пятае, канечне, складана патлумачыць, што гэтымі словамі хацеў сказаць Іван Церцель. Ведамства пад яго кіраўніцтвам працуе на паглыбленне расколу ў Беларусі, і цяжка паверыць, што пчолы бываюць супраць мёду. Магчыма, з яго боку заклік да «кансэнсусу па розных аспектах» быў нясмелай спробай змякчыць выразна жорсткі агульны тон і не больш за тое.
Разам з тым дэмакратычным сілам на такія заявы ўсё ж варта неяк рэалістычна рэагаваць. Хто ведае, можа, справа зрушыцца з тупіка.
«Падлік галасоў як сатанісцкі рытуал». Былы член камісіі расказаў, як у Беларусі фальсіфікуюць выбары4
Каментары