Na IV Źjeździe biełarusaŭ śvietu dyrektar Biełaruskaha instytutu navuki i mastactva Vitaŭt Kipiel ahučyŭ ideju stvareńnia encyklapedyčnaha daviednika «Biełaruskaja dyjaspara». Raniej prajekt drukavaŭsia ŭ červieńskim numary hazety «Biełarus».
Na maju dumku, u encyklapedyi, abok ahulnaha ahladu biełaruskaj prysutnaści ŭ śviecie i hałoŭnych pytańniaŭ (biełaruski palityčny i hramadzki ruch, carkva, mova, mastactva, presa), nieabchodna zhadać i niekatoryja memaryjalnyja miaściny, abumoŭlenyja dramatyčnymi j trahičnymi losami našych surodzičaŭ — Katyń, Monte-Kasina, Kałyma, Kotłas, Tajšet.
Pry padbory persanalij u Daviednik układalnikaŭ čakaje ci nie «najmułčejšy» kłopat. Proćma patencyjnych pretendentaŭ — nie na adzin tom! A kali brać pad uvahu tolki bolš-mienšyja znakamitaści, to dla mnohich biełaruskaść pačałasia i skončyłasia na adnym-adzinym fakcie naradžeńnia na terytoryi Biełarusi, i ich dalšyja losy nie byli nijak źviazany ź pieršaradzimaj. Ci varta takich, niachaj i mižvoli «błudnych synoŭ» ciahnuć «za vušy» ŭ spomnienaje vydańnie? Składanaje pytańnie.
Taksama bolš prydatnaj, adekvatnaj bačycca mnie nazva «Encyklapedyja biełaruskaha zamiežža». Chtości kaliści afarystyčna j sutnasna adroźniŭ dva kreŭnyja paniatki: emihracyja siadzić na čamadanach, dyjaspara tryvaje na svajoj spradviečnaj ziamli. Adsiul i vidavočnaja roźnica pamiž biełaruskimi pasialencami ŭ Amerycy, Aŭstralii, Vialikabrytanii (navat kali tyja «čamadany» daŭno sparachnieli) i adpaviednymi žycharami pamiežnych Biełastoččyny, Vilenščyny, Smalenščyny. Tak što nazva «zamiežža», na našu dumku, spraviadliva i harmanična łučyła b adnych i druhich — u supolnym, niachaj i virtualnym, Biełaruskim Domie.
Kamientary