Čamu startapy vybirajuć aŭtarytarnuju Biełaruś

Heta byŭ strašny son Siarhieja Bryna. Bietonny płot z nadpisam «videanazirańnie» i kalučym drotam, u jakim matlaŭsia čyrvony pavietrany šaryk-serca — prylacieŭ z stałovaj, dzie hulali viasielle i śpiavali narodnaje. Ja šukała prahramistaŭ i dyzajnieraŭ z kampanii Ultralab, ale «Jandeks. Karty» pakazvali kudyści za płot, a tam nie było ničoha, akramia markotnych budynkaŭ zavoda imia Kastryčnickaj revalucyi, što ciahnulisia ŭzdoŭž raki Śvisłač.

Narešcie bramka adčynilisia, i adtul vyjšaŭ nie vochraviec, a stanisty junak u jarka-siniaj kurtcy. Jaho zvali Jaŭhien Vałujeŭ, jon pisaŭ sa svaim Ultralab dadatki pad iOS i čamuści abraŭ hetaje niaŭtulnaje miesca dla ofisa. «U nas režymny abjekt, prachodźcie».

Čałavieku, jaki nie žyvie ŭ Biełarusi, taki vybar moža padacca mietafaraj miascovaha startap-bumu, ale historyja adnosin biznesoŭcaŭ i ŭłady składaniejšaja.

Kraina prasłaviłasia afšornym prahramistami i ŭvajšła ŭ suśvietny top-30 u hetaj śfiery.

Try hady tamu prahramisty masava pačali stvarać startapy i raspracoŭvać svaje pradukty i servisy. Roskvitu IT-pradprymalnictva spryjała vola dyktatara.

Alaksandr Łukašenka dušyŭ valnadumstva, ale razumieŭ, što budučynia zaležyć ad navukoŭcaŭ i prahramistaŭ, a nie ad jaho damoŭlenaściaŭ z Rasijaj ab prapampoŭcy i pierapracoŭcy nafty.

Internet-biznes zakvitnieŭ paśla taho, jak u 2005 hodzie ŭ Minsku adkrylisia AEZ z padatkovymi lhotami i Park vysokich technałohij.

H&F vyrašyŭ vyvučyć biełaruski fienomien i razabracca, jak spałučajecca svabodnaje pradprymalnictva z Wi-Fi pa pašparcie, vykaranieńniem svabody słova i inšymi hrymasami postkamunizmu.

Sientymientalnyja kilery

Samaja častaja prykazka turysta ŭ Minsku — «Jak u Sajuzie!» Z hetymi słovami kivajuć na Harvykankam, razhladajuć trykatažnyja cialniaški ŭ HUMie, špacyrujuć vulicami Marksa i Enhielsa, a taksama praśpiektam Niezaležnaści, jaki demanstruje moc i hruntoŭnaść stalinskaha ampiru. Tut, u histaryčnym centry, izrailskaja Viber źniała ofis i raspracoŭvaje svoj VoIP-dadatak dla smartfonaŭ.

Taki ofis možna ŭjavić dzie zaŭhodna: dvoje ŭ šerym hulajuć u pinh-ponh, na kuchni bar ź dziasiatkam pačatych butelek, u kalidory to tam, to tut — sientymientalnyja malunki žyviołak. Zasnavalniki byvajuć tut niačasta i najezdami.

«Biełaruski zabojca Skype» — tak achryściŭ VoIP-dadatak časopis Businessweek.

Saŭładalnik Viber Ihar Mahazińnik morščycca, kali ja nahadvaju pra heta. Mianuška prylapiłasia, ale da zabojstvaŭ daloka: u Viber 170 młn karystalnikaŭ, u Skype — utraja bolš.

Pieršaja viersija Viber była zapuščanaja ŭ 2010 hodzie; u Mahazińnika i jaho partniora, Talmona Marka, užo byŭ sumiesny prajekt — servis dla abmienu fajłami iMesh. Marka i Mahazińnik paznajomilisia ŭ izrailskaj armii i pasiabravali na hlebie chajteku.

Pad iMesh jany znajšli inviestaraŭ — «heta intelihientnyja adukavanyja izrailskija ludzi z hrašyma, takich poŭna». Układańni pačali viartacca ŭžo praz hod, u tym liku tamu jany inviestavali i ŭ Viber.

Raźmiaścić raspracoŭku ŭ Biełarusi Mahazińnik i Marka vyrašyli ŭ 1999 hodzie, kali pisali iMesh. Jany naniali dvuch raspracoŭščykaŭ u Viciebsku i damovilisia pra aŭtsorsinh ź minskaj kampanijaj Synesis.

«My nie stali pracavać z kitajcami abo indusami, tamu što mientalitet u ich inšy, składana damovicca», — uspaminaje Mahazińnik. Jon chitruje — sprava nie tolki ŭ mientalitecie.

Hadzina pracy prahramista ź Indyi tady była prykładna roŭnaja hadzinie pracy prahramista ź Biełarusi; kitajec abyšoŭsia b daražej.

Biełaruskaja sistema adukacyi ŭdała zachavałasia z savieckich časoŭ — NDI EVM, Instytut radyjotechnałohij, śpieckafiedry.

Štohod VNU vypuskajuć 3000 prahramistaŭ. Kali ŭ 90-ch ich pasłuhi kuplali Apple, Microsoft ci svaje ž emihranty nakštałt Arkadzia Dobkina (NYSE: EPAM), to ciapier u Minsk pieranosiać raspracoŭku.

Staršy prahramist atrymlivaje ŭ Viber na ruki $3000.

«U Izraili prahramist kaštuje stolki ž, ale ja płaču za jaho ŭ dva — dva z pałovaj razy bolš praz padatki», — padličvaje Mahazińnik vyhadu ad pracy ŭ Biełarusi.

Jaho kampanija pakul u stracie, ale ŭ 2013 hodzie źbirajecca testavać roznyja madeli manietyzacyi, a da kanca 2014 hoda akupić vydatki inviestaraŭ. Heta značyć zarabić dziasiatki miljonaŭ dalaraŭ.

Viber nie stanie płatnym, ale pasprabuje premijalnyja servisy; jakija — pakul sakret. Jašče biełarusy pišuć viersiju dla desktopa, tamu što heta aniekdot, kali kilery skajpa pravodziać hutarki z prahramistami praz Skype.

Spatkańnie za hrošy

Kali kampanija Viber karystajecca dabrotami AEZ i zrazaje tracinu vydatkaŭ, pazbaŭlenaja ad płaciažoŭ u biudžet, PDV i padatku na prybytak, to dabračynnamu aŭkcyjonu znajomstvaŭ MaeSens tolki treba ŭstupić u Park vysokich technałohij.

Inicyjacyja prachodzić tak: priezientuješ prajekt naziralnaj radzie, i kali jaho ŭchvalać, možaš raźmiaščacca dzie zaŭhodna; u budynku Parku siadzieć nieabaviazkova.

«Jak vam pryjšła ŭ hałavu ideja sumiaścić dejtynh i dabračynnaść?» — pytajusia ŭ stvaralnika MaeSens (Goodwillion u Rasii i ZŠA) Dzianisa Kandratoviča. Jon kryŭdzicca: «Ščyra kažučy, my nie dejtynh».

Kandratovič i jaho partnior Michaił Karpicki pakujuć valizki na pierasadačny rejs u San-Francyska. Jany ŭžo padniali dva raundy inviestycyj — ich prajekt padtrymaŭ Hreh Kid, jaki ŭkładvaŭsia na rańnich stadyjach u Twitter i Square.

Ideju razyhryvać na aŭkcyjonie sustrečy, viačery i spatkańni, a atrymanyja hrošy adpraŭlać u dziciačy dom Kandratovič padhledzieŭ piać hadoŭ tamu ŭ niejkaha karystalnika «Vkontaktie» z Ukrainy.

Kandratovič vučyŭsia na IT-inžyniera, i jany ź siabrami pa ŭniviersitecie adkryli svaju hrupu «Vkontaktie» i raz na miesiac pravodzili aŭkcyjony. Hrupa chutka vyrasła da 6 tys. čałaviek.

Ludzi «klavali» nie na fatahrafiju, a na apisańnie čałavieka: «čempijon pa biljardzie», «navuču pleści makrame», «viedaju tysiaču i adzin aniekdot pra prahramistaŭ». Ale Kandratovič padkreślivaje, što važnaja taksama mahčymaść spatkańnia: «Nie kožnaja dziaŭčyna ci chłopiec pahodziacca z vami paviačerać prosta tak, a tut jon abaviazany pryjści, kali vy vyjhrali sustreču ź im».

Kandratovič i jaho paplečniki atrymlivali pa sotni fatahrafij u miesiac.

«My rabili biaskoncyja tablicy Excel, viali ŭlik: chto sustreŭsia, chto zapłaciŭ, čyju fatahrafiju nie paśpieli raźmiaścić, a potym treba było jašče sabrać hrošy — nam ich pieradavali prosta ŭ ruki — i adpravić ich praz bank». U kancy 2010 hoda jurysty namiaknuli Kandratoviču, što toj zajmajecca niezakonnaj dziejnaściu, i jany z Karpickim zarehistravali kampaniju.

Hrupa raskałołasia, ale Kandratovič i Karpicki dumkami byli ŭžo za miažoj: «My pastavili kamisiju 20%, tamu što nierealna było pryciahnuć inviestara, ničoha nie zarablajučy». Štomiesiac jany z partnioram zarablajuć prykładna pa 400, heta značyć, na svaje hrošy nie pražyli b.

Na vystavie startapaŭ u Vilni padčas furšetu Dzianis paznaŭ Hreha Kida, jaki stajaŭ razam z žonkaj la stała. Biełarusy padyšli da jaho i pačali vykładać svaje idei; toj dajadaŭ sałatu «Cezar» i vietliva kivaŭ.

Dapamahła žonka Kida, jakaja zacikaviłasia dabračynnym bokam spravy, doŭha zadavała pytańni, a potym zašaptała niešta na vucha mužu. «Okiej, voś maja vizitoŭka, napišycie mnie ŭ LinkedIn i dašlicie biznes-płan», — raźvitaŭsia inviestar.

Uletku 2012 jany pajechali ŭ Kramianiovuju dalinu, ale pravalilisia praz praźmiernaje vykarystańnie słova dating.

Achviaradaŭcy — jak praviła, prystojnyja siemjaniny — pałochalisia ad idei publična damahacca spatkańnia ź junymi krasuniami.

Tym nie mienš, Goodwillion atrymaŭ ad Kida i inšaha inviestara srodki i źmianiŭ stratehiju. Kampańjony źviartajucca naŭprost da dabračynnych arhanizacyj i zaachvočvajuć ich pravodzić aŭkcyjony adrasnaj dapamohi. Uviesnu źmienicca dyzajn i startuje partniorskaja prahrama z amierykanskimi dabračyncami.

Kandratovič nie raz čuŭ razmovy typu «kudy ty lezieš, navošta tabie Amieryka, mała jakija pretenzii KDB vykacić». Prysłuchoŭvacca da ich biznesoviec nie žadaje: «Pakul ty nie kranaješ palityku, usio pracuje pa praviłach».

Pinhviny i demakratyja

«Vy vybrali najlepšaje miesca ŭ horadzie», — chvalić Valancin Miarźlikin kaviarniu na skryžavańni Marksa i Enhielsa i puskajecca ŭ razvahi pra minskija ŭstanovy.

Miarźlikin — hurman, jon moža pajechać u Kijeŭ pa skryniu lubimaha vina, tamu što ŭ Biełarusi takoje nie pradajecca, a ŭ jaho instahramie šmat fota pryhoža sierviravanych stravaŭ.

Mnie kaštavała niemałych namahańniaŭ zaviarnuć jaho ŭ bok vysokich technałohij i prymusić havaryć pra ŭłasny prajekt — mabilnuju hulniu «Demakratyja».

Da 2010 hoda Miarźlikin žyŭ u Novasibirsku i pracavaŭ dyrektaram pa prodažach Alawar, vytvorcy kazualnych hulniaŭ (byłyja kalehi ciapier pytajucca, jak uradziła bulba). Praca nadakučyła Miarźlikinu, jon pačaŭ šukać sposab ničoha nie rabić i pryjšoŭ da vysnovy, što treba stvaryć ułasnuju studyju. U jaho byli nakapleńni, i jon vybiraŭ, dzie adkryć biznes: dla startu na radzimie hrošaj było małavata, u Kijevie nie spadabałasia, što havorać pa-ŭkrainsku, a ŭ Biełarusi Miarźlikin adčuŭ niešta rodnaje.

Pytajusia: «Ale jak ža tatalitaryzm, svaboda słova, represii, niaŭžo kamfortna?» — «Ja z Rasii, vy pamiatajecie?» — uśmichajecca Miarźlikin. U Minsku jon paznajomiŭsia ź Siarhiejem Nieskinym, jaki nieŭzabavie staŭ jaho partnioram i zaniaŭsia kiravańniem.

Pieršuju hulniu kampańjony tak i nie vypuścili. «U nas banan skakaŭ u skryncy pa džunhlach, vielmi zachaplalna», — źjedliva havoryć Miarźlikin. Hulnia nie padyšła vydaŭcam: zanadta šmat padobnych. Zatoje druhaja pratrymałasia ŭ topie AppStore niekalki miesiacaŭ. «Demakratyju» vypuścili 10 śniežnia, praz šeść dzion paśla vybaraŭ u Dziarždumu RF. U poli 6 na 6 kvadrataŭ treba rasstavić abjekty — traŭku, barančyka, vybarščyka, učastak. Fihurki transfarmujucca adna ŭ adnu, źjaŭlajucca abjekty, jakija pieraškadžajuć prajści ŭzrovień, na poli ŭźnikajuć Pucin, Miadźviedzieŭ i car-Michałkoŭ z załatoj dziaržavaj.

«Ja padhledzieŭ miechaniku ŭ adnoj hulni na Facebook. My vybirali, jakija ŭ nas buduć piersanažy, — pryznajecca Miarźlikin. — Pačali rabić ź pinhvinami, ale raptam pryjšła ideja zrabić hulniu pra palityku». Jon razhladaje «Demakratyju» jak układ u pratestny ruch, choć apazicyjaniery jaho hulniu nie zaŭvažyli. Źjaŭleńnie fihury «juryst» dajšło da Alaksieja Navalnaha praź niekalki miesiacaŭ i nie pryniesła efiektu. «Našaja aŭdytoryja — pasiŭnyja pratestoŭcy. Tyja, chto nie chodzić na mitynhi, ale ŭ siabie na kuchni abmiarkoŭvaje, jak usio niapravilna ŭładkavana».

Takich stabilna nabirajecca 120 tysiač za miesiac.

Štodnia ŭ «Demakratyju» hulajuć na 10 tysiačach ajfonaŭ.

Ciapier tema vybaraŭ syšła, ale rasijskaja palityka padkidvaje Miarźlikinu ŭsio novyja fihury. Za apošni čas u hulni źjavilisia Ksienija Sabčak z kanviertami, Pussy Riot, chram Chrysta Zbaŭcy i inšyja.

Miarźlikin i partniory zarabili na «Demakratyi» $300 tys. Jon śćviardžaje, što atrymaŭ prapanovy zrabić prajekty pra palityku ZŠA, Kitaja, adaptavać hulniu dla francuzaŭ i niemcaŭ. I tolki pra biełaruskich palitykaŭ jon žartavać nie źbirajecca:

«Pra Łukašenku ja b i nie zmoh śmiešna pažartavać. Ščyra, nie cikaŭlusia miascovaj palitykaj. U ludziej taki ž stan, jak u Rasii hodzie ŭ 2008. Pamiatajecie, tady ŭ palitycy ŭsio było sumna i stabilna, zatoje pračnułasia cikavaść da biznesu».

Kolkaść subjektaŭ małoha i siaredniaha biznesu ŭ Biełarusi raście, da kanca 2012 hoda ich było amal 100 tysiač.

Jany hienierujuć 23% VUP, što na 6% bolš, čym hodam raniej. Try hady tamu Łukašenka, aznajomiŭšysia z rejtynham Suśvietnaha banka Doing Business, uskipieŭ i pastaviŭ zadaču — uvajści ŭ pieršuju tryccatku da 2015 hoda.

Ciapier rehistracyja kampanii zajmaje dva dni. Biznesoŭcu dastatkova aformić zajavu ŭ vykankam; možna padać u elektronnym vyhladzie.

Dziaržsłužboŭcy nie pakutujuć na ciažkija formy chabarnictva.

«Kraina nie takaja vialikaja, jak Rasija. Tut niama stolkich uzroŭniaŭ, na jakich možna kraści», — kaža Miarźlikin. «Tut ja mahu być upeŭnieny, što ŭsio budzie pa praviłach i sapraŭdy pa instrukcyi», — paŭtaraje Mahazińnik.

Cisk na biznes z boku dziaržavy, biezumoŭna, isnuje, ale pakutujuć ad jaho bujnyja i stratehična važnyja pradpryjemstvy.

«Ujavicie, jak vy budziecie adbirać IT-kampaniju, — uśmichajecca Miarźlikin. — Što vy atrymajecie? Dziasiatak kampjutaraŭ, što imkliva tańniejuć, i nul vyhady».

Look at them

Ja idu za Jaŭhienam Vałujevym mima abšarpanych zavadskich ścien, z rota valić para, pamiaškańni nie aciaplajucca. Vuzki lift, ababity karyčnievaj fanieraj, rypić jak niazmazanyja kalosy. Adnak za dźviaryma ŭ ofis Ultralab karcina mianiajecca: z doom-interjeru my traplajem va ŭtulny łoft.

Ihraje muzyka, raskidanyja aranžavyja miaški-pufy, visiać korkavyja doški, prybudavany druhi pavierch, tam taksama pracoŭnyja miescy.

«My nie chacieli ŭ biznes-centr. My chacieli łoft», — kaža Vałujeŭ. Administracyja zavoda imia Kastryčnickaj Revalucyi bajałasia brać niezrazumieła čym zaniatych arandataraŭ, ale dva miesiacy pieramovaŭ i abiacańnie ramontu zrabili svaju spravu.

U 2009 hoda ŭ žyćci Vałujeva adbyŭsia pierałom: jon adpraviŭsia da ciotki ŭ Kanadu i atrymaŭ u padarunak iPhone. «Za dva dni my z bratam sabrali pratatyp pieršaj hulni — z dapamohaj aksieleromietra treba było ŭchilacca ad kubikaŭ».

Pałovu adpačynku Vałujeŭ pravioŭ la ajfona — ni voziera, ni Taronta nie ŭrazili jaho tak mocna. Viarnuŭšysia dadomu, jon za dva hady sabraŭ kamandu adnadumcaŭ, i dumki pra emihracyju źnikli.

Vałujeŭ zachapiŭsia dyzajnam i vyrašyŭ, što «pracavać na dziadźku drenna». Jany z adnahrupnikami źbirali zakazy na sajty, da ich dałučylisia prahramisty — tak naradziłasia Ultralab.

U kampanii dva apublikavanyja dadatki — iPhorisms z kryłatymi frazami i Ultraweather, jaki dazvalaje nakładvać na fatahrafii dla instahrama źviestki pra nadvorje («ja na Bali, tut 32, a čaho damahlisia vy?»).

U abodvuch dadatkaŭ pakul niekalki sotniaŭ tysiač zapampovak u AppStore. Zatoje prajekty dapamahli Vałujevu zrazumieć, u jaki bok raźvivacca. «Jak ni dziŭna, nam było nie vidavočna, što ščylnaja intehracyja z sacsietkami i kamjunici nie źjaŭlajecca niadkul. Treba prykłaści namahańni, kab stvaryć pravilnuju supolnaść», — raskazvaje jon pra typovyja startapierskija pamyłki.

Staŭku jon robić na servis Gifstory — sacsietka dla abmienu hifkami. «Kali my ŭbačyli Vine, pačućci byli źmiešanyja. A potym my zrazumieli, jak ža nam pašancavała», — kaža Vałujeŭ pra kankurenta, jaki pavinien razahreć rynak i zabiaśpiečyć pośpiech jaho dadatkam.

Vine padrychtuje karystalnikaŭ, jakija pierastanuć bajacca karotkich klipaŭ. Pra Gifstory ŭžo napisaŭ u zachoplenym klučy TechCrunch, tamu ŭ cikavaści aŭdytoryi Vałujeŭ nie sumniajecca. Jašče Ultralab rychtuje servis, analizuje sacmiedyi («Heta zojmie niejki čas, my robim usio nie śpiašajučysia — Biełaruś!»).

Kampanija nie źbirajecca ŭstupać u PVT. Niezaležnaść ad biurakrataŭ i inviestaraŭ — klučavoje paniaćcie dla Vałujeva: «U kampanii svaja kultura, svoj šlach i svaja kamanda». Jon cenić siabroŭskuju atmaśfieru ŭ łofcie i časta zazyvaje ŭ hości dyzajnieraŭ, fatohrafaŭ i startapieraŭ.

Pasta i ciubik

Načalnik adździeła markietynhu Parku vysokich technałohij Juryj Dzieravianka adkryvaje noŭtbuk i dakładvaje: u 2012 hodzie Park zarabiŭ $350 młn, a z momantu zasnavańnia — $1 młrd.

Pačynaju zadavać Dzieravianku pytańni, ale jon spyniaje: «Spačatku dahladzicie prezientacyju, i kali niešta jašče budzie niezrazumieła, spytajecie». Jamu na vyhlad da piacidziesiaci, kuryruje IT-technałohii niadaŭna, a raniej hety pałkoŭnik zapasu zajmaŭsia «zamiežnym supracoŭnictvam pa vajskovaj častcy».

Jaho načalnik Valeryj Capkała zdoleŭ pierakanać Łukašenku ŭ nieabchodnaści padtrymlivać i kantralavać vysokatechnałahičnyja kampanii. Capkała da 2002 hoda byŭ pasłom Biełarusi ŭ ZŠA, potym da 2005 hoda słužyŭ daradcam prezidenta. Darečy, pozirk na prezientacyju pałkoŭnika vyjaŭlaje supiarečnaści: raźvivajucca praduktovyja raspracoŭki, ale 90% vyručki Parku ŭ 2012 hodzie hienieruje toje ž afšornaje prahramavańnie (hod tamu — 80%).

Tak ci inakš,

abdymki, u jakich dziaržava ŭtrymlivaje ajcišnikaŭ, tolki zdajucca mocnymi.

Tak, padatki,

stabilnaść i ŭzrovień cenaŭ, jaki dazvalaje płacić nižejšyja zarobki, čym u susiedziaŭ, — heta vydatna. Ale režym Łukašenki trymajecca na palityčnych hulniach z Rasijaj i jaje naftaj, i heta chistkaja asnova.

Ekanamist Kanstancin Sonin va «Urokach ekanomiki» pakazvaje, što

pośpiech dyktatury — časovy efiekt. Kali ŭłada nie źmianiajecca, rost ekanomiki i navat jaje ŭstojlivaść małaimaviernyja.

Pry hetym dyktatary katastrafična niepieraborlivyja ŭ vybary pierajemnikaŭ.

Łukašenka ŭžo atrymaŭ sihnał: paŭtara hoda tamu ŭrad na čas devalvacyi biełaruskaha rubla zafiksavaŭ dalar na 56% nižej realnaj cany. Jurasobam zahadali abmianiać valutu za try dni pa kursie CB. Mnohija IT-kampanii niedaatrymali častku vyručki i pačali zandavać hlebu nakont štab-kvater za miažoj — na vypadak jašče adnaho kryzisu.

Pradprymalniki, ź jakimi ja razmaŭlała, nie padobnyja da Žavunoŭ i Mihunoŭ z «Čaraŭnika Smarahdavaha horada», jakimi vyhladajuć biełarusy ŭ pracach etnohrafaŭ. Jany nie padobnyja i da šarykaŭ, što zabłytalisia ŭ kalučym drocie.

Hramadzianie śvietu nie pryviazvajuć biznes da Biełarusi i prahmatyčna vykarystoŭvajuć režym Łukašenki, razumiejučy, što mohuć pieravieźci kampaniju ŭ bolš kamfortny klimat. Pakul im zručna ŭ Minsku, jany tut, ale kali što, hatovyja sabrać rečy i źjechać ź bierahoŭ Śvisłačy ŭ Jeŭropu ci ZŠA.

U kožnaha adkrytaja viza ŭ dziaržavu, jakaja, jak jany ličać, moža stać bolš zručnaj dla pradprymalnictva.

Hetaj svabodaj ad domestic market jany vyhadna adroźnivajucca ad bolšaści rasijskich startapaŭ.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0