Adkryty list Uładzimira Mackieviča ministru ŭnutranych spraŭ Iharu Šunieviču

Hospodin ministr! Uvažajemyj Ihoŕ Anatolijevič!

Pročieł vašu ocienku administrativnoho dieła, vozbuždiennoho protiv mienia v sudie Cientralnoho rajona horoda Minska. Nikak nie ožidał, čto dieło dojdiet do takoho vysokoho urovnia, dumał, čto zakončitsia na urovnie rukovodstva RUVD. Vozmožno, komu-to incidient moh pokazaťsia nieznačitielnym, no jeśli vy sočli vozmožnym lično s nim poznakomitsia, to eto pridajet diełu sieŕjeznyj charaktier. Vieśma priznatielen vam za vašie vnimanije k etomu diełu! Vied́ eto vsieho liš maleńkij povod podumať i pohovoriť ob očień sieŕjeznych problemach. I ja polzujuś etim povodom. Mnie chotiełoś by o mnohom s vami pohovoriť: o diejatielnosti milicionierov v Cientralnom RUVD, ob administrativnych prociessach v sudach, o rieputacii i dovierii k pravoochranitielnym orhanam našiej strany, o stranie v ciełom, o hosudarstvie i o Rodinie.

Ob iskusstvie, tieatrie, tvorčiestvie Bułhakova tožie možno pohovoriť, no ob etom, požałuj, v druhoj raz.

Davajtie pohovorim ob incidientie

Ja dołžien sdiełať priznanije. Da, ja vsie eto zakrutił, pričiem soznatielno. Nie sočtitie eto za ironiju. Koniečno, ja nie sčitaju siebia vinovnym v tom, čto suŝiestvujut druhije ludi, izdali pochožije na mienia, osobienno v kiepkie i zimniej odieždie. Nie vinovien ja i v tom, čto nie był na tom mitinhie. Niet, ja prosto dał diełu chod.

Vied́ ja moh prosto prijti v RUVD, pokazať bilety, pasport so štampami, i dieło nie dovodili by do suda. Da i potom, užie na sudie, ja moh srazu žie priedjaviť dokazatielstva alibi, i triem sotrudnikam Cientralnoho RUVD nie prišłoś by łhať, hladia mnie priamo v hłaza. Odnako ja etoho nie sdiełał, i nie sdiełał vpołnie soznatielno.

Sčitaju svoim dołhom objaśniť vam takoje svoje poviedienije. Viditie li, ja vied́ do suda znał, čto vaši podčiniennyje budut na sudie łhať! Vam nie kažietsia strannym, čto ja eto točno znał do suda? Vas nie vozmuŝajet takaja priedvziatosť s mojej storony i połnaja uvieriennosť v tom, čto ja mohu priedskazať diejstvija milicionierov? Mienia by na vašiem miestie eto vozmutiło. Dumaju, čto i śvidietieli, vystupavšije na sudie, vozmuŝieny moim postupkom i pitajut ko mnie sovsiem niedobryje čuvstva.

Ja i sam očień rasstrojen etim obstojatielstvom. Ja nie dovieriaju milicii. Eto dažie miahko skazano — rasstrojen. Znajetie, strašno žiť v stranie, jeśli apriorno (iźvinitie za takoje słovo, no połahaju, čto vy imieli osnovanija, rasskazyvaja odnaždy o vysokom kulturnom urovnie milicii) hraždanie s niedovierijem otnosiatsia k milicii! Milicija dołžna byť toj instancijej, k kotoroj hraždanie obraŝajutsia za zaŝitoj, v tom čiśle i za zaŝitoj ot niespraviedlivych obvinienij. Milicija dołžna zaŝiŝať, a nie karať. Zanimaťsia profiłaktikoj pravonarušienij, a nie vydumyvanijem ich.

Odnako po poriadku. Milicioniery mohli oboznaťsia, priniať odnoho čiełovieka za druhoho. S každym byvajet. No sotrudniki Cientralnoho RUVD nie oboznaliś. Vozmožno, čto oni vidieli niekojeho čiełovieka na mitinhie, no nie mohli priniať jeho za mienia, poskolku mienia oni nie znali do toho. Poetomu nie mohli oboznaťsia. Jeśli dovieriať słovam Prieśniaka D.V., to mienia opoznavali po bazie dannych, hdie była fotohrafija s pasporta, užie pośle mitinha. Kakim obrazom iz bazy dannych izvlekli imienno moi dannyje Prieśniak D.V. nie objaśnił. Nie stanu prikładyvať svoju pasportnuju fotohrafiju i jedinstviennoje foto, očień płochoho kačiestva, kstati, fihurirovavšieje v diele, nie vižu v etom nieobchodimosti. No so vsiej uvieriennosťju mohu skazať, čto schodstvo etich dvuch fotohrafij možno obnaružiť tolko pri očień horiačiem žiełanii. Nu, da ładno. Jeśli takoje žiełanije było vmienieno sotrudnikam Jakovlevu I.I. i Šiško A.A., to mohli by i oboznaťsia. No na sudie!!! Hdie oni stojali v 1,5 mietrach ot mienia! Mohła by voźniknuť choť tień somnienija! Nie voźnikła. Počiemu?

Možno, ja srazu zadam nieskolko voprosov, na kotoryje chotieł połučiť otviet jeŝie v chodie sudiebnoho raźbiratielstva?!

— Jeśli čiełoviek s transparantom «Pracu!» narušał obŝiestviennyj poriadok, to počiemu milicionier nie podošieł k niemu i nie objaśnił, čto imienno etot čiełoviek narušajet, i nie priedupriedił jeho ob otvietstviennosti? Zaodno pointieriesovavšiś jeho imieniem. Biełarusskije hraždanie zakonoposłušny, i etot čiełoviek vniał by słovam milicioniera i priekratił by narušať obŝiestviennyj poriadok. Sohłasitieś, nielzia isklučať takoj chod sobytij.

— Jeśli čiełoviek s transparantom nie priedstavlał obŝiestviennoj opasnosti, to začiem było jeho «probivať po bazie», vyjaśniať jeho imia i privlekať k administrativnoj otvietstviennosti? Vied́ na mitinhie było nieskolko sotien ludiej. Nu, ładno, pusť sotnia, za vyčietom sotrudnikov milicii. A k otvietstviennosti privlečieno vsieho liš nieskolko diesiatkov.

— Jasno, čto na transparantie była napisana prośba: «Pracu!». Eto značit, čto čiełoviek soobŝajet miru svoim transparantom, čto on nachoditsia v nuždie, on potieriał rabotu, on obižien i obiezdolen. Počiemu milicija nie stanovitsia na storonu obiezdolennoho i dažie nie intieriesujetsia, kto jeho obidieł?

Očień nadiejuś, čto vy, kak kulturnyj i obrazovannyj čiełoviek, nie sočtietie moi voprosy hłupymi! Da, oni naivny, no nie hłupy.

Vied́ nie stanietie žie vy osparivať:

— čto priedotvratiť pravonarušienije proŝie, čiem likvidirovať;

— čto milicionier na słužbie dołžien priedotvraŝať pravonarušienija, a nie byť biezučastnym nabludatielem;

— čto jeśli mitinh prošieł mirno, nikakoj uhrozy obŝiestviennomu poriadku nie voźnikło, to i privlekať k otvietstviennosti niet nikakich osnovanij;

— čto milicija možiet (nie stanu hovoriť, čto dołžna) pointieriesovaťsia, čiem ona možiet pomoč obižiennym i postradavšim (naprimier, potieriavšim rabotu), pusť dažie i nie imieja vozmožnosti im pomoč.

Začiem ja eto s vami obsuždaju? Ponimajetie li, v čiem dieło, moi simpatii cielikom i połnosťju na storonie tiech, kto był na mitinhie 15 fievrala. I mnie by očień chotiełoś, čtoby naša milicija ochraniała ludiej, vyšiedšich na mitinh, a nie prieśledovała by ich. Dumaju, čto eto było by pravilno.

No, uvy, moi vzhlady nie sovpadajut so vzhladami milicii, naviernoje, i s vašimi.

I očień žal! Vied́ vy činovnik očień vysokoho ranha, vy davali obieŝanije słužiť v svojej dołžnosti narodu, to jesť tiem, kto vyšieł na mitinh 15 fievrala. Nu i mnie tožie, poskolku ja tožie prinadležu k etomu narodu. Tak počiemu žie naši vzhlady nie sovpadajut?

Sohłasitieś, eto očień sieŕjeznaja problema! Na jeje fonie łož Jakovleva I.I., Šiško A.A. i Prieśniaka D.V. na sudie vyhladit prosto miełkim niedorazumienijem.

Itak, ja iznačalno nie dovieriał milicionieram, kotoryje prišli śvidietielstvovať na sudie, poskolku znał, čto naši vzhlady na žizń, na to, čto dołžna diełať milicija i čieho ona nie dołžna diełať, očień silno raschodiatsia. I hospoda Jakovlev I.I., Šiško A.A. i Prieśniak D.V. połnosťju podtvierdili moje niedovierije k nim!

Nie stanu chvaliťsia svojej pronicatielnosťju. Ja vied́ nikoho iz nich nie znał rańšie. A takoje niedovierije k ludiam inych vzhladov možno sčiesť ksienofobijej! Dla mienia, kak fiłosofa, obnaružiť v siebie ksienofobiju — vieśma nieprijatnoje otkrytije. Ja privyk sčitať siebia tolerantnym k čužim vzhladam, tierpimym k inomu mnieniju. Privyk i siebia sčitať tierpimym i tolerantnym i chotieł by takoho žie otnošienija k siebie druhich ludiej, vklučaja miliciju.

No chotieť — nie vriedno. Uvy, naši chotienija často raschodiatsia s riealnosťju. A ja niemnoho znaju riealnosť. Vpiervyje s łožju śvidietielej iz čisła sotrudnikov milicii ja stołknułsia jeŝie v 1997 hodu, na sudie. To jesť u mienia jesť ličnyj opyt. A opyt jesť opyt, i nikakoj ksienofobii.

Kromie ličnoho opyta, mnie iźviestny diesiatki zadokumientirovannych pravozaŝitnikami słučajev łži milicionierov v sudach. Ponimajetie, Ihoŕ Anatolijevič! Ličnyj opyt, diesiatki zadokumientirovannych faktov i ekstrapolacija! Eto značit, čto sotni faktov takoho roda nie zadokumientirovany.

I kak žie, znaja vsie eto, ja mohu dovieriať milicii? Nikak.

Pravda, vašie priznanije ošibki Jakovleva I.I., Šiško A.A. i Prieśniaka D.V. mienia obnadieživajet. Jeśli ministr vnutrieńnich dieł strany hotov žurnalistam objaviť ob ošibkie jeho podčiniennych i hotovnosti razobraťsia, eto obnadieživajet. Vsielajet nadieždu na to, čto ot priznanija ošibki dieło dojdiet do jeje ispravlenija i priniatija mier po niedopuŝieniju podobnoho v buduŝiem.

No, Ihoŕ Anatolijevič, znajetie, čto mienia hłožiet? Mienia hłožiet somnienije. I ot etoho somnienija nadiežda čachniet i słabiejet. I vot počiemu!

Vy priznali ošibku. Vy skazali, čto milicioniery oboznaliś. No vied́ vy słukavili! Oni nie oboznaliś, oni sołhali! Davajtie budiem nazyvať vieŝi svoimi imienami. Sołhali na sudie, buduči prieduprieždiennymi ob otvietstviennosti za daču łožnych pokazanij. Iźvinitie mienia za moju nie očień kompietientnuju tierminołohiju. Pusť nie łožnych pokazanij, poskolku sud administrativnyj, no łožnych objaśnienij. A łož i ošibka — eto, sohłasitieś, dvie bolšije raźnicy!

Ponimaju, čto eto tolko načało razhovora ob incidientie so mnoj, jeho śledovało by prodołžiť.

Davajtie tiepieŕ pohovorim o sudie

Znajetie, čto jeŝie strašnieje? Da, imieja opyt i znanije, ja znał, čto śvidietieli budut łhať na sudie. Eto očień płocho: i łhať płocho, i to, čto ja ničieho, kromie łži ot nich nie ždu, — sovsiem płocho. No sovsiem strašno, čto sud́ja V. Šabunia tožie niskolko nie somnievałaś, v tom, čto oni łhut.

Sud́ja!!! Ihoŕ Anatolijevič! Sud́ja znajet, čto śvidietieli łhut, i viediet sudiebnoje zasiedanije, kak ni v čiem nie byvało! Vam nie strašno?! Jeśli niet, to u vas žieleznyje niervy! Zaviduju. A mnie strašno!

Pośle suda po mojemu diełu, ta žie sud́ja i s tiemi žie śvidietielami viediet druhoje zasiedanije. Vy ponimajetie, čto proischodit? Sud́ja viediet sudiebnoje zasiedanije, znaja, čto śvidietieli łhut, i dažie pośle toho, kak ich łož ustanovlena, ona dopuskajet etich łžiecov v kačiestvie śvidietielej i prinimajet ich pokazanija! Nu, ili objaśnienija! Ponimajetie, ustanovlennych łžieśvidietielej dopuskajut śvidietielstvovať v sudie?!

Odno dieło apriorno zaranieje znať, čto milicioniery, prihłašiennyje v sud, budut łhať. Vied́, kak hovoritsia, nie pojman — nie vor, nie pojman na łži — nie łžiec. Priezumpcija nievinovnosti diejstvujet i v otnošienii śvidietielej, i v otnošienii milicii. No eti ludi byli tolko čto pojmany na łži. Kak minimum, eto osnovanije dať im otvod kak śvidietielam. No sud́ja prinimajet ich śvidietielstva, znaja vsie.

Možno li nazvať eto sudom?

Miliciju i policiju nihdie nie lubiat. Tak už słožiłoś. Słužba trudnaja, triebujuŝaja ot sotrudnikov milicii i policii śpiecifičieskich čiełoviečieskich kačiestv, i eti kačiestva vovsie nie samyje privlekatielnyje. Tolko v romantičieskich knihach i filmach milicioniery vystupajut vopłoŝienijem doblesti, čiestnosti i principialnosti. Ja sovsiem nie choču skazať, čto takich nie byvajet! Naviernoje, i takije byvajut. V žiźni žie vstriečajetsia i žiestokosť, i ohraničiennosť uma, i chamstvo, i biurokratičieskoje upriamstvo. Čieho už tut skryvať. Da, nikto i nie skryvajet, i tiech žie knihach i filmach ob etom hovoritsia.

No odno dieło — milicija i policija, i sovsiem druhoje dieło — sud. Ot suda vsie, biez isklučienija, ždut i triebujut spraviedlivosti, niepriedvziatosti, stroho śledovanija bukvie zakona. Niet pravdy na ziemle — i my nadiejemsia, čto ona jesť hdie-to vyšie. Niet spraviedlivosti v žiźni — no my nadiejemsia na nieje v sudie. A jeśli nie v sudie, to hdie žie jeŝie?

Kak možno žiť v stranie, v kotoroj niet nadieždy na čiestnyj spraviedlivyj sud? Hdie sud prinimajet łžieśvidietielstvo kak dołžnoje?

Ihoŕ Anatolijevič! Mnie očień chočietsia, čtoby vy mienia poniali! Poniali vieś tot ekzistiencialnyj užas, kotoryj ja pierieživaju v śviazi so vsiem tiem, vo čto okazałsia vtianutym pomimo svojej voli.

U mienia niet obyčnoho obyvatielskoho stracha za siebia v etoj situacii. Kohda mnie pozvonił siekrietaŕ suda i vyzvał na sud, ja nie bojałsia, vied́ ja žie znał, čto ja nievinovien, čto ja nie sovieršał ničieho protivozakonnoho. I u mienia 100-procientnoje alibi. Čieho mnie bojaťsia? Mienia eto tolko ślehka razdosadovało — otvlekajut na pustuju sujetu. No, k sožaleniju, u mienia bohataja fantazija, i ja zadumałsia.

Vied́ u mienia žieleznoje alibi tolko na 15 fievrala, no na ostalnyje dni niet, a mitinhov v fievrale było nieskolko. Ja nie był ni na odnom, no vied́ eto ničieho nie značit. Na etich mitinhach mohli byť borodatyje ludi v kiepkie i v očkach, a etich «osobych primiet» dla našich zorkich pinkiertonov boleje čiem dostatočno, čtoby so 100-procientnoj uvieriennosťju opoznať mienia. Da čto tam mitinhi! S takimi primietami mohut byť i ubijcy. I riealnyje vory, i narkotorhovcy, i sutieniery, i złostnyje niepłatielŝiki alimientov, i dažie ludi, pieriechodiaŝije dorohu na krasnyj śviet (v našiem Minskie eto niemyślimoje priestuplenije, no mało li). Čto mnie smohut inkriminirovať v śledujuŝij raz?

I kak mnie byť? Vybrosiť kiepku i načať nosiť šlapy? Sdiełať łaziernuju korriekciju zrienija, čtob nie nosiť očki? Sbriť borodu? A ja nie lublu briťsia. Možiet, pridietsia sdiełať płastičieskuju opieraciju i vstaviť zuby. A ja do užasa bojuś zubnych vračiej.

V obŝiem, konkrietnoho suda ja nie bojałsia, no sud kak takovoj stał dla mienia košmarom.

Vam, čiełovieku surovoj mužskoj profieśsii, moi strachi mohut pokazaťsia intiellihientskimi kompleksami, no nie toropitieś s vyvodami! Niet u mienia takich kompleksov, tolko riealnyj podchod k funkcionirovaniju institutov v biełarusskom sociumie. Sud — eto sistiemoobrazujuŝij institut civilizovannoho obŝiestva. A u nas v stranie niet takoho instituta, potomu čto to, o čiem my s vami hovorim, Ihoŕ Anatolijevič, — eto nie sud, a tolko pustaja obołočka.

Niet, koniečno, ja očień rad, čto mienia nie priznali vinovnym na etot raz! Rad i tomu, čto potom sud priniał moi zamiečanija k protokołu i vnies sootvietstvujuŝije ispravlenija. Čto-to, kakije-to dietali nastojaŝieho suda vsie jeŝie sochraniajutsia. No etoho očień mało, čtoby byť fundamientom zakonnosti i spraviedlivosti. Strana nie možiet sčitaťsia civilizovannoj s takim sudom. S takim sudom strana v opasnosti.

Davajtie pohovorim o stranie, o Rodinie

O Rodinie trudno hovoriť biez pafosa, no davajtie poprobujem.

Lubitie li vy Rodinu tak, kak lublu jeje ja? Ja počiemu sprašivaju! Prosto o Rodinie my hovorim inačie, čiem prosto o stranie. A ja vied́ dažie nie znaju, sčitajetie li vy Biełaruś Rodinoj ili prosto sostoitie zdieś na hosudarstviennoj słužbie?

Prošu vas, Ihoŕ Anatolijevič, nie obižaťsia na takoje moje somnienije! Ničieho ličnoho, prosto opyt i riealnyj vzhlad na vieŝi. Vy žie łučšie mienia znajetie, stolko vysokopostavlennych sotrudnikov MVD, KHB, druhich siłovych i prosto silnych viedomstv dosłuživaliś v našiej stranie do piensii, a potom ujezžali v Rośsiju. Słužba — słužboj, a žizń — žizńju. Dažie jeśli činovnik ili oficier nie ispytyvajet nikakich sientimientalnych čuvstv, eto nie miešajet jemu dobrosoviestno słužiť. Pomnitie tielevizionnoho načalnika, kotorych postroił siervilnyj tielekanał, dažie dva, a potom ujechał v Sankt-Pietierburh i ottuda jerničał i ironizirovał o tom, kak on durił biełarusskuju publiku? A niekotoryje i piensii nie dožidaliś, a dostihnuv potołka kaŕjery, ujezžali rabotať hdie-to jeŝie, na słužbu druhomu hosudarstvu. Sriedi nich popadajutsia i priemjer-ministry, i dažie hłavy administracii priezidienta.

Čtoby mieždu nami nie voźnikało niedomołvok, skažu, čto ja takoho očień nie lublu — nie po-ludski eto. Ludi diełajut čto-to v stranie, ponimaja, čto eto nie dla siebia, čto oni tak sami žiť nie chotiat. Vot vy, Ihoŕ Anatolijevič, chotieli by okazaťsia pieried takim sudom, o kotorom my s vami pohovorili? Čtoby protiv vas śvidietielstvovali podčiniennyje druhoho načalnika, čtoby sud́ja znał, čto oni budut łhať, i diełał vid, čto sudit vas po pravdie i spraviedlivosti? Nie daj Boh, koniečno! Ni v kojem słučaje nie žiełaju vam okazaťsia v takoj situacii. No, a jeśli vdruh? Vy vied́ možietie nie ponraviťsia žurnalistam ili pieriejdietie dorohu kakim-nibud́ vlijatielnym licam! V žiźni vsiakoje možiet byť.

Dumaju, čto vy, kak luboj čiestnyj čiełoviek, chotieli by rassčityvať na čiestnyj i spraviedlivyj sud. V etom my s vami možiem byť vpołnie sohłasny.

A čto žie proischodit v našiej s vami stranie? Milicii dovieriať nielzia, sudu, kak vyjaśniajetsia, tožie. Vy davno intieriesovaliś sociołohičieskim monitorinhom dovierija k socialnym institutam? Pomnitie, kakov urovień dovierija k našim pravoochranitielnym orhanam? Užas! No jeŝie užaśnieje, čto bolšie 80% hraždan Biełarusi voobŝie nikomu nie dovieriajut! I kak tut žiť?

I my s vami v etom živiem. Boleje toho, my svoim diejstvijem, ili biezdiejstvijem etomu sposobstvujem. Da, da! Niezačiem otmachivaťsia ot etoho nieprijatnoho fakta.

Vot, hladitie: troje milicionierov dali łožnyje pokazanija, poprostu obołhali mienia. Sostavili protokoły, prišli na sud, vrali mnie v hłaza. Vied́ nie dumajetie žie vy, čto oni očień płochije ludi! Zakončiennyje łžiecy. Vot ja tak nie dumaju. U nich nie mohło byť ko mnie ličnoj nieprijaźni, čtoby stroiť koźni. A nachodiaś na samom nizu miliciejskoj ijerarchii, oni nie mohli zadumať i osuŝiestviť vieś etot prociess po sobstviennoj iniciativie — oni prosto diełali svoju rabotu, vypołniali postavlennuju zadaču.

A vied́ kto-to postavił im etu zadaču! Kto? Jasno, čto takuju zadaču im mohli postaviť tolko nieposriedstviennyje načalniki. Ich načalstvo — eto oficiery MVD, to jesť ludi, juridičieski hramotnyje, opytnyje, osmotritielnyje. Oni ponimali, na čto idut. A ponimaja, oni dołžny byli, radi sobstviennoj biezopasnosti, zaručiťsia poddieržkoj svojeho načalstva, to jesť rukovodstva Cientralnym RUVD horoda Minska. Ponimajetie, k čiemu ja kłoniu?

Siejčas, pośle vašich słov ob ošibkie Jakovleva I.I., Šiško A.A. i Prieśniaka D.V., im nie ujti ot nakazanija. No oni prosto krajnije. Nakazyvať ich budiet ich žie nieposriedstviennoje načalstvo, kotoroje postaviło im takuju zadaču. Za čto ich budut nakazyvať? Za płocho vypołniennuju zadaču.

A vied́ sama postavlennaja im zadača priestupna! Ich prinudili sołhať. Značit, nado nakazať vieś RUVD. Kto možiet nakazať načalnika RUVD? Horodskoje načalstvo. Takim obrazom, my imiejem v horodie Minskie, v stolicie Riespubliki Biełaruś, ciełyj rajon, hdie milicija praktikujet łož, hdie načalstvo otdajet podčiniennym priestupnyje prikazy. Značit, eto užie problema vsieho Minska.

No davajtie už otkrovienno! Vied́ takoje praktikujetsia i v druhich rajonach našiej stolicy! Jakovlev I.I., Šiško A.A. i Prieśniak D.V. prosto popaliś — im nie poviezło. No druhije rajonnyje UVD i sudy diejstvujut točno tak žie. Vy sohłasny? Tohda, možno, ja nie budu pro druhije horoda Biełarusi hovoriť? Tam vsie možiet okazaťsia jeŝie chužie. Dostatočno Minska.

Načalniki RUVD mohli shovoriťsia mieždu soboj, čtoby zapustiť takuju praktiku v horodie? Koniečno, mohli. Priedpołožim, čto eto shovor načalnikov RUVD, o kotorom horodskoje miliciejskoje načalstvo ničieho nie znało. Možiet žie i takoje byť!

Kak my s vami k etomu dołžny otnosiťsia? Nie znaju, kak vy, a mnie chočietsia zakričať pri vidie takoho biespriedieła i priestupnoho shovora: «Kuda smotrit milicija!» Sobstvienno, ja i kriču eto vam. Vy vied́ hłavnyj milicionier v stranie, a v vašiem viedomstvie takoje tvoritsia!

A čto takoho už tvoritsia? Podumaješ, dieło-to (dieła) — administrativnoje. I ciena voprosa — kakich-to BRB10.000.000, ili $500.

Vot tut ja dołžien viernuťsia k svojemu voprosu o Rodinie i lubvi k niej, o vzaimnom dovierii hraždan k institutam i institutov k hraždanam.

Vy vied́ rodiliś v Łuhanskoj obłasti i, vozmožno, dušoj prikipieli k tiem miestam. Skažitie, u vas nie bolit duša o svojej małoj rodinie? Tam siejčas krov, rieźnia, razboj i razrucha. Vot u mienia bolit, dažie pri tom, čto ja vsieho liš odin raz był v Łuhanskie i to projezdom. Eto ja k tomu, čto dažie jeśli vy prikipieli dušoj k svojej małoj rodinie bolšie, čiem k Biełarusi, hdie živietie i kotoroj słužitie, vam nie možiet byť biezraźlično to, čto zdieś tvoritsia, kak i mnie nie biezraźlično to, čto proischodit siejčas tam. Mnie chočietsia dumať, čto v etom my s vami pochoži, my vied́ — ludi i sočuvstvije nam nie čuždo.

Tak vot, čto tam proischodit i kto v etom vinovat! My možiem najti vinovnych piersonalno, eto možiet byť Achmietov, Hirkin, Zacharienko, Putin, Janukovič, Porošienko, dažie Turčinov ili strašnyj Jaroš. No istinnyje pričiny vied́ hłubžie! Eto korrupcija, kriminał, łož na vsiech urovniach, prodažnosť činovnikov, privyčka žiť nie po zakonu i soviesti, a po poniatijam. Davajtie vspomnim lubimoho nami Michaiła Bułhakova! Razrucha v stranie poroždajetsia razruchoj v hołovach. A prodažnosť vsiech hosudarstviennych institutov śvierchu donizu, korrupcija i biezzakonije — eto tolko śledstvije razruchi v hołovach. I biełarusskoje obŝiestvo nie tak už silno otličajetsia ot donbasskoho sociuma po etim pokazatielam. I my imiejem tolko odin maleńkij prieciedient s Jakovlevym I.I., Šiško A.A. i Prieśniakom D.V., s kotorym śviazana vsia dołžnostnaja ijerarchija horoda Minska do samoho hłavnoho stoličnoho milicioniera. V Łuhanskie do pory do vriemieni tožie nie pridavali značienija małym i bolšim prieciedientam łži, korrupcii, kruhovoj poruki v orhanach. I vot, k čiemu eto privieło!

My vied́ s vami nie chotim takoj sud́by dla Biełarusi, nie pravda li? Kak ja nie choču, čtoby vy popali v situaciju suda i ohovora, podobnuju toj, v kotoruju popał ja. Nie choču ja dla vas etoho ni v miełkom masštabie, ni v krupnom, ni v kakom. No eto vo mnie hovorit duša, čuvstva i soznanije. A vot um moj podskazyvajet druhoje. Čto? Siejčas skažu.

Jeśli už vsia miliciejskaja ijerarchija Minska vmiestie s sudiebnoj sistiemoj zadiejstvovana v takom sudoproizvodstvie, kak kto-to iz oppozicii eto nazvał, v «sudiebnom konviejierie», to vy, ministr vnutrieńnich dieł Riespubliki Biełaruś, nie mohli vsieho etoho nie znať! Vy dołžny byli vsie eto znať i biez prieciedienta so mnoj.

Um! Moj um słab — ja mohu ošibaťsia. Ja mohu ošibaťsia i potomu, čto mało znaju, i potomu, čto arhumienty umu podbrasyvajet voobražienije. Poetomu ja kritičieski otnošuś k svoim umozaklučienijam.

Mnie čto? Ja — fiłosof, volnyj čiełoviek. Eto vy pri dołžnosti, vysokoj i otvietstviennoj. Vy nie možietie davať volu voobražieniju, nie možietie pozvoliť siebie somnienija i kolebanija. I vy vynieśli svoje umozaklučienije: była dopuŝiena ošibka!

Nu, čto ž, pusť budiet tak. No my vied́ užie nie o maleńkoj ošibkie, a o sud́bach Rodiny hovorim. I my otviečajem s vami za nieje pieried potomkami i druh pieried druhom, pieried vsiemi hraždanami Biełarusi.

Sohłasitieś, čto niezavidna sud́ba Rodiny, jeśli ministr vnutrieńnich dieł znajet o tom, čto sistiematičieskaja ošibka (mnienije o tom, čto eto nie ošibka, a ustanovka i princip raboty orhanov, pusť ostajetsia pri mnie) załožiena vo vsiu pravoochranitielnuju sistiemu, i ničieho nie diełajet, čtoby eto ispraviť!

Vpročiem, ja kak-to postjepienno ot razhovora o Rodinie pieriešieł na razhovor o vas, o čiełoviekie, Ihorie Anatolijevičie Šunievičie, i o ministrie.

Davajtie pohovorim o vas, o ministrie i čiełoviekie

Vy užie poniali, čto u mienia niet pijetieta pieried pohonami, činami i zvanijami. Da, ja nie vysokoho mnienija o našich činovnikach i politikach — i o tiech, čto pri vłasti, i o tiech, čto v oppozicii.

Pomnitie, ja užie hovorił, čto dopuskaju suŝiestvovanije čiestnych, otvietstviennych, principialnych milicionierov, a značit, dopuskaju i suŝiestvovanije takich činovnikov, ministrov i politikov tožie. Oni jesť, ich nie možiet nie byť, na nich śviet i strana dieržitsia. Oni byli dažie v stalinskom NKVD, formu kotoroho vy kak-to nadieli po słučaju kakoho-to jubileja. Ja nie skłonien pridavať bolšoho značienija takim postupkam, poetomu dopuskaju, čto vy, Ihoŕ Anatolijevič, iz takich ludiej.

No ja takžie znaju, kak trudno žiť i rabotať takim ludiam v sistiemie, kotoraja postrojena na sovsiem inych principach. Vy, Ihoŕ Anatolijevič, bolšoj načalnik. No, davajtie, połoža ruku na sierdcie, podumajem: a čto vy možietie?

A možietie vy očień mało. Vy — čiełoviek sistiemy. Vy vstrojeny v etu sistiemu v svojej dołžnosti i jeśli budietie ispołniať svoi obiazannosti tak, kak vielit soviesť, čiesť oficiera, čuvstvo dołha, to sistiema vas ottorhniet. Vy śviazany po rukam i noham obiazatielstvami pieried vyšiestojaŝimi načalnikami i pieried vašimi podčiniennymi.

Jeśli ja nie ošibajuś v svojem dopuŝienii i vy imienno iz tiech principialnych, čiestnych i otvietstviennych ludiej, kotoryje słužat, a nie prisłuživajutsia, to ponimaju, kak vam trudno v etoj sistiemie. Trudno publično priznavať ošibki podčiniennych, jeŝie trudnieje ich ispraviť i už sovsiem trudno iźmieniť sistiemu, čtoby etoho nie dopuskať.

Trudno nie vrať, kohda vsie druhije vokruh vrut. I vied́ nie tolko riadovyje i naivnyje, vrodie Jakovleva I.I.! Vrut i zamiestitieli ministra. Pomniu, kak sovrał v 2005 hodu zamministra vnutrieńnich dieł pastoru cierkvi «Novaja žizń». Naivnyj pastor, kohda usłyšał, čto zamministra dajet słovo hienierała, ubieždał svoich prichožan, čto hienieralskoje słovo mnohoho stoit, a ono nie stoiło ničieho. Vpročiem, eto było do vas, eto epizod iz mojeho ličnoho opyta. No ja nie sposobien proizvolno zabyvať, ja pomniu. Vierniemsia k vam.

Vy nie možietie iźmieniť sistiemu, kotoraja nie vami postrojena i nie vami upravlajetsia. Vy — ministr, no nie choziain MVD.

A kto žie choziain MVD? U vas jesť načalnik — priedsiedatiel Sovieta ministrov. Vy choť i ministr odnoho iz važniejšich ministierstv, no vsieho liš odin iz ministrov. I vas nie pojmut, jeśli vy načnietie rieformirovať svoju podviedomstviennuju sistiemu, nie sohłasovav eto s ostalnymi viedomstvami. Połnomočija vašieho načalnika — priemjer-ministra — v našiej stranie tožie nie očień vieliki. Nad nim jesť priezidient. Pro parłamient i sud ja nie budu hovoriť — ich niet v stranie kak niezavisimych institutov, poetomu dla vas i priemjer-ministra eto nie načalstvo, a prosto tie, s kiem prichoditsia inohda riešať tiekuŝije voprosy. No načalstvo i choziain — eto raznyje vieŝi.

Čto jeśli ja skažu, čto choziainom MVD javlajetsia narod Biełarusi? Vy nie stanietie śmiejaťsia v etom miestie? Ja žie ponimaju! Vy čiełoviek riealnyj i konkrietnyj i vsiakije ritualnyje słova iz Konstitucii ili iz romantičieskich tieorij nie dołžny na vas proizvodiť vpiečatlenija.

No ja idiealist i jeśli znaju, čto milicija dołžna słužiť narodu, to i sčitaju, čto ona dołžna jemu słužiť. Nie ministru vnutrieńnich dieł ona dołžna słužiť, nie priezidientu, a narodu. Dažie nie zakonu. Zakon jesť zakon, i on surov, im, zakonom, i tolko zakonom, dołžna rukovodstvovaťsia milicija v svojej słužbie narodu, a nie čiem-to jeŝie. Eto milicija — kak socialnyj institut. A kakova žie rol ministra v etom słužienii? A jeho rol v tom, čtoby v svojej słužbie narodu vsie milicioniery rukovodstvovaliś zakonom, čtoby každyj na svojem miestie diełał vsie po zakonu, kvalificirovanno, otvietstvienno, s čiesťju i dostoinstvom.

No nie možietie žie vy uślediť za každym iz tysiač svoich podčiniennych? Och, i trudnaja žie u vas rabota! Kak vy s etim spravlajetieś? Ja imieju svoje mnienije na etot sčiet. Pravda, nie uvierien, čto eto mnienije vam intieriesno i važno. Vo vsiakom słučaje, do sich por vy nie sprašivali mojeho mnienija — vam eto i v hołovu nie prichodiło. I eto poniatno, do słučivšiehosia so mnoj incidienta vy i nie znali o mojem suŝiestvovanii. Odnako «ja» — v dannom słučaje, eto prosto fihura rieči. Pod «ja» ja imieju v vidu nie stolko siebia lično, a poziciju hraždanina, prostoho riadovoho hraždanina Riespubliki Biełaruś, odnu diesiatimillionnuju časť naroda Biełarusi — toho naroda, kotoromu dołžna słužiť naša milicija. (Chotieł napisať štamp «doblestnaja milicija», no čto-to mnie podskazyvajet, čto takoj štamp budiet črieźmiernym sarkazmom v kontiekstie vsieho skazannoho v našiem razhovorie.)

Ponimajetie, ja nie skłonien pridavať śliškom bolšoho značienija svojemu ličnomu mnieniju. Ono toniet v diesiati millionach druhich mnienij. Prosto u mienia pojaviłaś vozmožnosť vam jeho vyskazať, a takoj vozmožnosti niet u millionov druhich hraždan. Tak vot, vyskazyvaju.

Miśsija milicii nievypołnima, jeśli milicija nie polzujetsia dovierijem i poddieržkoj hraždan, poddieržkoj naroda, kotoromu milicija słužit. Mnie nie raz prichodiłoś čitať i słyšať ot vysokich miliciejskich načalnikov, čto profiłaktika pravonarušienij i boŕba s priestupnosťju — eto vsienarodnaja zadača, i s etoj zadačiej milicija možiet spraviťsia tolko pri poddieržkie vsieho naroda. My — odin narod! I milicija, i OMON, kotoryj bjet diemonstrantov, i sami diemonstranty, v tom čiśle i tie, kto v otčajańje triebujet «Pracy!», i ja, protiv kotoroho śvidietielstvujut v sudie troje biełorusov! Boŕba s biezzakonijem i priestupnosťju, profiłaktika pravonarušienij — naša obŝaja zadača.

No kak žie my možiem spraviťsia s riešienijem etoj zadači, jeśli mieždu nami niet dovierija? Narod nie dovieriajet milicii, a milicija nie dovieriajet narodu! Tomu samomu narodu, kotoromu słužit, dołžna słužiť.

Da, da! Eto jarkoje projavlenije niedovierija k narodu, kohda čiełovieku, triebujuŝiemu pracy, milicija nie śpiešit na pomoŝ, a pytajetsia privleč k sudu. Ja, zamieťtie, užie nie hovoriu o łžieśvidietielstvie, nie hovoriu o siebie, kotoryj tam nie był i ničieho nie triebovał — ja o tom biezymiannom biezrabotnom, za kotoroho mienia pytaliś vydať vaši podčiniennyje.

Milicija nie dovieriajet narodu, narod — milicii, a ja jeŝie i somnievajuś v tom, mohu li ja dovieriať vam, hłavnomu milicionieru strany. Nie dovieriaju nie čiełovieku Šunieviču Ihoriu Anatolijeviču, a dołžnostnomu licu, ministru. Nie dovieriaju, poskolku priedstavlaju siebie vaši ohraničiennyje vozmožnosti ispraviť połožienije dieł. Nie dovieriaja ministru, choču dovieriať čiełovieku.

No dovierije tohda i tolko tohda effiektivno, kohda ono vzaimno. Ot mojeho žiełanija dovieriať vam nikakoho tołku, jeśli vy nie budietie dovieriať mnie. Mieždu vami i mnoj mohut ustanoviťsia ličnyje otnošienija, i eto ničieho nie dast dla strany, jeśli my nie vyviediem naši otnošienija na druhoj urovień

Urovień otnošienij Ministierstva vnutrieńnich dieł v licie ministra i hraždanskoho obŝiestva. Pričiem sovsiem nie obiazatielno v mojem licie. Vmiesto mienia možiet byť luboj druhoj. Nu, ładno, nie luboj, a avtoritietnyj, čiestnyj i otvietstviennyj čiełoviek ili orhanizacija. I takije otnošienija MVD i hraždanskoho obŝiestva budut tiem samym sotrudničiestvom milicii s narodom, kotoroje sdiełajet nas silnymi v boŕbie s biezzakonijem i priestupnosťju. S korrupcijej, złoupotrieblenijem vłasti, socialnymi jazvami i dažie bytovymi pravonarušienijami.

Snova prošu vas otniestiś k etim słovam sieŕjezno. Eto nie pro to, čto «hałantieriejŝik i kardinał — eto siła». Eto pro rol, miśsiju i funkciju milicii kak socialnoho instituta.

Milicija dołžna rabotať pod kontrolem hraždanskoho obŝiestva. Naprimier, pri MVD dołžien rabotať OKS (obŝiestvienno-konsultativnyj soviet), sostojaŝij iz iźviestnych, avtoritietnych i kompietientnych ludiej. I niepriemienno iz iźviestnych (s chorošiej rieputacijej), avtoritietnych (takich, za kotorymi stojat druhije ludi i orhanizacii), kompietientnych (eto poniatno), obiazatielno izbrannych narodom, a nie naznačiennych ministrom ili jeŝie kiem-to. Izbrannych v OKS ludiej možiet utvierdiť ministr ili priezidient, no potom — pośle izbranija.

Vpročiem, eto možiet byť i nie OKS, a ombudsmien. Ombudsmiena možno i naznačiť. Koniečno, nie ministr vnutrieńnich dieł, a parłamient ili priezidient. I užie potom naznačiennoho ombudsmiena možiet priznať obŝiestvo i narod. Jeśli, koniečno, on smožiet zasłužiť priznanije i vyzvať k siebie dovierije. A vyzvav dovierije k siebie, ombudsmien smožiet vyzvať i dovierije naroda k milicii, sposobstvovať vzaimnomu dovieriju naroda i milicii.

Vy možietie, polzujaś svoim vysokim połožienijem v pravitielstvie, iniciirovať sozdanije riealnoho OKS ili vviedienije posta ombudsmiena?

Po dołžnosti vy nie obiazany etoho diełať. No jeśli my s vami v razhovorie dostihniem choť niekotoroho vzaimoponimanija, to po-čiełoviečieski vy možietie etoho zachotieť. Eto budiet nie prosto. Eto ja ponimaju. Kak ponimaju, naskolko vy ohraničieny v svoich vozmožnostiach.

No vied́ choť čto-to vy možietie!

Davajtie pohovorim o tom, čto vy možietie

Ja nie daju sovietov, nie lublu i sčitaju eto hłupym zaniatijem, osobienno jeśli mienia ob etom nie prosiat. A vy nie prosili. Poetomu nie rassmatrivajtie nižie skazannoje kak soviety vam ot kakoho-to tam riadovoho hraždanina, pusť siebie i fiłosofa. Eto prosto moi razmyšlenija vsłuch. Kak by, naprimier, možno było by sdiełať nieskolko maleńkich, simvoličieskich šahov. Itak, naprimier.

— Naprimier, było by zdorovo obiazať vsiech milicionierov niesti słužbu po ochranie obŝiestviennoho poriadka v formie.

Začiem eto? Nu, vo-piervych, eto krasivo.

Vo-vtorych, eto čiestno i pravilno. Vied́ dla čieho milicija na ulicach?! Nie dla śležki i političieskoho syska, a imienno dla ochrany obŝiestviennoho poriadka. I sama miliciejskaja forma diściplinirujet. Diściplinirujet i samich milicionierov — oni budut blusti čiesť mundira. Diściplinirujet potiencialnych pravonarušitielej — kto žie staniet narušať obŝiestviennyj poriadok na vidu u milicii! Diściplinirujet i prostych hraždan i prochožich.

Priedstavlajetie siebie! Prochožije, vidia, čto na płoŝadi sobraliś niebiezraźličnyje hraždanie, podnimajuŝije złobodnievnyje voprosy, biez stracha i somnienija budut prisojediniaťsia i učastvovať v obsuždienii etich voprosov, riešať obŝiestviennyje problemy vmiestie — kak eto priniato v civilizovannom obŝiestvie! Eto žie zdorovo, kohda obŝiestviennyje problemy riešajutsia vsiem mirom! Počiemu prochožije smohut vovlečsia v obŝiestvienno poleznuju diejatielnosť? Da potomu, čto oni budut vidieť, čto aktivnyje hraždanie nachodiatsia pod ochranoj milicii, čto milicija s narodom, čto sobravšimsia nie uhrožajut provokacii so storony chulihanov, tierroristov ili ŕjanych političieskich opponientov.

Eto jeŝie i vopros biezopasnosti. Sohłasitieś, čto kohda k tiebie podletajut parni nie samoj privlekatielnoj naružnosti, nie priedjavlaja dokumientov, nie ozvučivaja nikakich dobrych namierienij, načinajut krutiť ruki, to piervoje i jestiestviennoje žiełanije — otvietiť nasilijem na nasilije. Milicionier biez formy možiet lehko połučiť po hołovie, i po pravu.

Da, eto triebovanije nosiť formu pri ochranie obŝiestviennoho poriadka nie rasprostraniajetsia na opierativnych rabotnikov. Vsio dołžno byť cieleracionalnym.

— Chorošo by obučiť vsiech sotrudnikov milicii viežlivomu obraŝieniju so vsiemi hraždanami, vklučaja pravonarušitielej. Pro Diekłaraciju prav čiełovieka i Konstituciju nie hovorim, eto samo soboj razumiejetsia. Razrabotať biełarusskij anałoh «praviła Mirandy». Obučiť jemu každoho milicioniera i natrienirovať proiznosiť jeho vniatno i s vyražienijem, a nie tak, kak ponomaŕ.

Začiem? Eto dołho objaśniať, no povieŕtie, eto očień posposobstvujet vzaimnomu dovieriju mieždu milicijej i narodom.

— Chorošo by nie stroiť obvinienije v sudie tolko na śvidietielskich pokazanijach milicionierov. S nich vpołnie dostatočno sostavlenija protokołov i podhotovki dieła dla pieriedači v sud. Nie stoit staviť milicionierov v situaciju, v kotoroj okazaliś naši s vami hieroi — Jakovlev I.I., Šiško A.A. i Prieśniak D.V.

Začiem? Vo-piervych, eto sovsiem niekrasivo.

Vo-vtorych, eto razvraŝajet i diemoralizujet ličnyj sostav. A narod možiet tolko tohda dovieriať milicii, kohda každyj milicionier bludiet svoj moralnyj oblik i s hordosťju nosit vysokoje zvanije zaŝitnika zakona.

— Chorošo by mnie s vami obsudiť vsie zatronutyje v etom razhovorie problemy publično — v kakoj-nibud́ śpiecialnoj pieriedačie biełarusskoho tielevidienija.

Začiem? Da zatiem, čto vsie eto napriamuju kasajetsia vsiech i každoho.

U mienia jesť jeŝie nieskolko prostych soobražienij o rabotie milicii i o sotrudničiestvie milicii s narodom, a naroda s milicijej, no bojuś, čto ja i tak złoupotriebił vašim vnimanijem. Chvatit li u vas vriemieni i tierpienija dočitať eto do konca, vied́ hovoriat, čto v epochu Intiernieta ludi nie čitajut bolšie triech abzaciev. A vysokopostavlennyje dołžnostnyje lica nie rassmatrivajut dokumienty objemom bolšie połutora stranic.

No čto diełať! Vam nie poviezło so mnoj. Potomu čto nie nado było zatievať eto dieło. No raz už narvaliś na fiłosofa, to tierpitie. Niedołho ostałoś. Ja nie mohu obojti vnimanijem jeŝie tolko odnu tiemu.

Davajtie napośledok pohovorim obo mnie

Mohu li ja sčitať incidient isčierpannym? Ja obratiłsia s zajavlenijem v prokuraturu i prosił dať pravovuju ocienku poviedieniju vašich podčiniennych na sudie. Eto było do toho, kak vy vyskazaliś po mojemu diełu. Vot tiepieŕ pytajuś priedstaviť siebie ich situaciju. Kakuju ocienku oni mohut dať, jeśli sam ministr užie vyskazałsia po etomu povodu, pusť i nie v oficialnoj obstanovkie. Oni vied́ budut vynuždieny opiraťsia na vašu ocienku. Čiestno hovoria, mnie eto nie nravitsia. Jeŝie raz povtoriu: ja nie sohłasien s vašiej ocienkoj. Eto była nie ošibka.

Eto był sboj v povsiednievnoj praktikie, na kotoruju nikto, vklučaja vas, nie obraŝał vnimanija, sčitaja etu praktiku normalnoj. Sboj proizošieł słučajno — prosto tak słožiliś obstojatielstva. A vied́ mohli by słožiťsia i inačie, i eta praktika prodołžałaś by.

Nadiejuś, čto pośle takoho razhovora vy, Ihoŕ Anatolijevič, sohłasitieś s tiem, čto takaja praktika niedopustima i dołžna byť priekraŝiena?

O tom, naskolko mały vaši vozmožnosti, ja užie rasskazał. Tiepieŕ mienia intieriesujet, mohu li ja byť vam čiem-to polezien, jeśli vy vsie žie priedprimietie usilija po priekraŝieniju etoj praktiki?

Viditie li, eto sovsiem nie moja śfiera — voleju obstojatielstv ja okazałsia v eto vsie vovlečien. No raz už tak słožiłoś, to hriech etim nie vospolzovaťsia.

U mienia niet ličnych obid i niet osoboj trievohi za svoje buduŝieje. Ja, v ciełom, vpołnie zakonoposłušnyj hraždanin. Mnie za dieržavu obidno. Da, ja aktivnyj hraždanin, i, v siłu aktivnosti, vriemia ot vriemieni prichoditsia stałkivaťsia s pravoochranitielnymi orhanami. Ja, kak i vsie, nuždajuś v zaŝitie zakona, v spraviedlivom razriešienii zatrudnienij i riedkich konfliktnych situacij. I, uvy, ja očień chorošo informirovan i śliškom mnoho znaju, čtoby nie biespokoitsia sovsiem.

Jeŝie ja choču vidieť našu stranu civilizovannoj, spraviedlivoj, proćvietajuŝiej, sozdajuŝiej vozmožnosti dla riealizacii sposobnostiej i tałantov vsiech hraždan.

U mienia mnoho dieł i zadač, vriemia nieumolimo, i na osuŝiestvlenije moich płanov vsie mieńšie sił i vriemieni. No ja hotov otvlečsia ot druhich dieł, čtoby pomoč vam v riešienii vsiech tiech problem, kotoryje my zdieś obsuždajem. Eto očień nužno vsiem nam, i mnie, pusť dažie niekotorym kažietsia, čto ja iz tiech, «komu bolšie vsiech nado».

Ministr i fiłosof — eto, koniečno, nie kardinał s hałantieriejŝikom, no vied́ i my na čto-to sposobny!

Tak čto, ja vieś k vašim usłuham!

Vładimir Mackievič, 7 apriela 2016 hoda

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0