Film Vajdy «Pavidoki» vyłučany na «Oskar»: hałoŭny hieroj — były vilajčanin i ŭradženiec Minska mastak Straminski
Film słavutaha režysiora Andžeja Vajdy «Pavidoki» («Powidoki») staŭ polskim kandydatam na «Oskar», jak najlepšy nieanhłamoŭny film, paviedamlaje «Hazieta Vyborča». Stužka raskazvaje pra składany los adnaho z samych viadomych sučasnych mastakoŭ i tearetykaŭ mastactva Uładzisłava Straminskaha. U hałoŭnaj roli — zorka polskaha kiniematohrafa Bahusłaŭ Linda.
Takoje rašeńnie pryniała nacyjanalnaja Kamisija pa «Oskary» i Polski instytut kinamastactva.
Suśvietnaja premjera filma adbyłasia 10 vieraśnia na mižnarodnym kinafiestyvali ŭ Taronta ŭ siekcyi «Majstry». U kastryčniku novy film pakažuć na fiestyvali ŭ Rymie, Rya i karejskim Busanie.
Dva pieryjady žyćcia Straminskaha źviazanyja ź Vilejkaj, dzie jon žyŭ i pracavaŭ.
Uładzisłaŭ Straminski byŭ adnym ź lidaraŭ mižvajennaha avanhardnaha mastactva ŭ Polščy, stvaralnikam teoryi Unizmu, tearetykam mastactva, vykładčykam. Razam z žonkaj Kaciarynaj Kobra i inšymi paplečnikami arhanizavaŭ kalekcyju sučasnaha mastactva, u jakuju svaje tvory dasyłali samyja značnyja mastaki Jeŭropy taho času.
Straminski i Vilejka
Dva składanyja pieryjady jaho žyćcia źviazanyja z našaj Vilejkaj. Uradženiec Minska, invalid Pieršaj suśvietnaj vajny, jaki straciŭ na froncie ruku, nahu, voka, vykładaŭ u 1923-24 hadach mastactva ŭ vilejskaj himnazii imia Siankieviča. Siudy ž viartajecca jon z Łodzi sa svaim kachańniem — žonkaj Kaciarynaj i dačuškaj Nikaj u samym pačatku Druhoj suśvietnaj vajny 10 vieraśnia 1939 hoda. Tut źjaŭlajecca pieršy z vajennych cykłaŭ malunkaŭ mastaka «Zachodniaja Biełaruś».
Nika zhadvaje, jak mama vaziła traskučymi marazami adnanohaha baćku ŭ sanačkach na ŭroki ŭ himnaziju, pra inšyja składanaści žyćcia:
«My žyli ŭ prymityŭnych umovach. Kab spravić fizijałahičnyja patreby ci prynieści vady, treba było chadzić na dvor. U pakoi bližej da kuchonnaj plity, adnym bokam amal dakranajučysia da ŭvachodu, stajaŭ moj dziciačy łožačak.
Dalej paściel majoj mamy, a pry ścianie, nasuprać dźviarej, što viaduć u sieni, łožak baćki. Prytknuty da jaho kulhavy stoł daŭžejšym bokam kranaŭsia akna. Mienavita tut, adviarnuŭšysia ad pakoja, siadzieŭ baćka, pakryvajučy arkušy papiery niejkimi niezrazumiełymi mnie rysunkami. Takim čynam i paŭstaŭ cykł «Zachodniaja Biełaruś».
Napeŭna, za hetym samym stałom baćka taksama zajmaŭsia prajektavańniem dekaracyj, pra jakija paźniej napisaŭ paet i dypłamat Juljan Pšybaś: «…ion adzin u tym najhoršym dla mastactva časie moh dać prykład žyvapisu, jaki patrebny byŭ prapahandzie. Piśmieńnik Ježy Putramant, jaki ŭ toj čas taksama žyŭ i pracavaŭ u Vilejcy, zhadvaje ŭ svaim «Paŭstahodździ», jak Straminski pieratvaryŭ na śviata 1 maja 1940 hoda biednaje šeraje miastečka Vilejku ŭ kalarovuju fiejeryju, u teatr prastoravych žyvapisnych kampazicyj. Bo tady ŭłady raźviazali jamu ruki ŭ azdableńni horada».
I ŭsio ž u 1940 hodzie siamja Straminskich znoŭ mianiaje miesca žycharstva, viartajučysia ŭ Łodź.
Film «Pavidoki»
Film raskazvaje ab pavajennym časie, kali Straminski i Kobra ŭžo nie byli razam. Kali avanhardnaje mastactva traplaje ŭ niamiłaść da polskich sacyjalistyčnych uład, jakija pieraśledavali Straminskaha da apošnich dzion u 1952 hodzie. U roli Niki vystupaje maładaja polskaja aktrysa Branisłava Zamachoŭskaja.
Na ekrany polskich kinateatraŭ heta karcina vyjdzie 13 studzienia 2017 hoda.
Što takoje «Pavidoki»?
Pavidoki (Powidoki), litaralna «paślavobraz», vobraz, jaki zastajecca ŭ vačach. Uspomnicie dziciačuju zabavu hladzieć na sonca i plamy, što vy bačyli paśla hetaha pierad saboj, zapluščyŭšy vočy. Upieršyniu heta słova jak mastacki termin uvioŭ u abarot Straminski. Sens «paślavobrazaŭ» možna adčuć u sieryi jaho karcin «Zachodniaja Biełaruś», stvoranaj ŭ Vilejcy ŭ 1939-40 hadach.
Chalezin: Nieŭźlin finansuje Chartyju'97 jašče z prezidenckich vybaraŭ 2010 hoda9
Kamientary