«U kožnaha jość svajo žyćciovaje zadańnie» — 33 cytaty z vystupu Ulickaj u Minsku
Minskaja sustreča ź Ludmiłaj Ulickaj, što adbyłasia ŭviečary 26 vieraśnia ŭ intelektualnym kłubie Śviatłany Aleksijevič, ciahnułasia bolš za dźvie hadziny. My pasłuchali razmovu i zanatavali bolš i mienš viečnyja cytaty viadomaj rasijskaj piśmieńnicy.
Pra žyćcio
«Jak ciažka havorać ludzi pra toje, pra što chočuć zabyć».
«Kali ŭ dziaŭčat pačynalisia «kryvavyja» dramy, ja kazała: «Schadzi pakarmi biazdomnikaŭ». Jany chadzili i bačyli, što jość u žyćci štości bolš składanaje».
«Miaža bolu, miaža strachu piersanalnaja, indyvidualnaja. My heta bačym pa dzieciach. Adzin ciarpliva čakaje, pakul jamu vyciahnuć stremku, a druhi vieraščyć, kali bačyć ihołku. U mianie siońnia mienš strachu, čym u maładyja hady».
«Ahresija — heta jakaść, jakaja ŭłaścivaja luboj žyvoj istocie. Kali jaje niama, istota hinie ŭ pieršuju chvilinu žyćcia. Ahresija ŭ pryrodu ŭpisanaja vielmi dobra, heta adzin ź miechanizmaŭ evalucyi. Dzieści dla vyžyvańnia jana patrebnaja i vielmi karysnaja, dzieści — vielmi niebiaśpiečnaja. Musić być miaža. Toje, što čałaviectva nie moža znajści dla siabie daziroŭku i ŭvieś čas pierastupaje miažu dapuščalnaha — heta žachliva. Tut nam mohuć dapamahčy kultura i adukacyja — heta nadzvyčaj važna».
«Kaniečnie, čałaviek mianiajecca. U dziacinstvie baicca prusakoŭ. Potym — stukačoŭ. Paśla pierastaje bajacca i prusakoŭ, i stukačoŭ. U kožnaha jość svoj ułasny strach. Uśviedamleńnie — nadzvyčaj važnaja reč. Treba viedać samomu, što ja mahu, a što nie mahu. Heta karysna. Miaža strachu moža ruchacca, mianiacca».
«U kožnaha čałavieka jość svajo žyćciovaje zadańnie. Tak ja dumaju. Kali čałaviek razumieje heta, to vykonvaje jaho chutčej».
«U mikraskop ja hladzieła šmat. I ŭ mikraskopie takaja ž pryhažość, jak i va ŭsim astatnim. Adčuvańnie, što śviet, u jakim my žyviom, stvorany ź vialikaj mudraściu i hienijalnaściu».
Pra dziaržavu
«Uładzie mnie dziakavać niama za što. Ja nie atrymała ad jaje ni kapiejki».
«Čym čałaviek bolš vuhłavaty, čym bolš vostryja ŭ jaho vinciki, tym bolš jon niebiaśpiečny dla dziaržavy».
«My žyviom jak dzieci, što praviarajuć baćkoŭ na talerantnaść. Jany kinuć što-niebudź i hladziać, ci možna kinuć jašče».
«Dziaržava pačynaje pracavać na siabie. Jana zabyvaje, što instrumient i musić pracavać na hramadstva».
«Čym dobraja dziaržava adroźnivajecca ad drennaj? Dobraja — čuje. A drennaj plavać».
«U nas [u Rasii] vielmi drenna ciapier z adukacyjaj. Rola nastaŭnika i jaho sacyjalnaje stanovišča ŭpali da niemahčymaści».
«Što tyčycca manipulacyi śviadomaściu, to nikoli nie było takich mahčymaściaŭ, jak ciapier. Pieratvaryć nasielnictva ŭ bijamasu z dapamohaj telebačańnia davoli prosta. Adzinaje supraćdziejańnie znachodzicca voś tut [u hałavie]».
«Siońnia, nasamreč, drenna paŭsiul. Tolki prablemy roznyja».
«Ciapier čas, kali dobra možaš rabić tolki ty asabista. Heta i jość pratest».
«Adzin čałaviek moža zrabić vielmi šmat. Ad nas sioje-toje zaležyć».
Pra carkvu
«Carkva moža być tolki hnanaja. Kali carkva pieramožnaja, joj nadychodzić kaniec».
«Chryścijaninam być nasamreč niemahčyma, tamu što patrabavańni carkvy nievykanalnyja. Možacie ličyć mianie rasstryhaj. Mianie nie vielmi zajmaje, prymuć mianie ci nie. Ale ja spadziajusia, što kali pamru, adpiavańnie mnie ŭsio ž praviaduć. Mnie b hetaha chaciełasia».
«Z usich chryścijanskich śviataŭ ja najbolš lublu śviata Pieramianieńnia. Jano dobraje tym, što adbyvajecca niešta, što ad ciabie nie zaležyć. Ty traplaješ u promień śviatła i mianiaješsia. Całkam i poŭnaściu. Voś hetaja zdolnaść mianiacca — jana cudoŭnaja. Čamu ja tak lublu hetaje śviata? Bo ŭ im i adkaz. Pieramianieńnie mahčymaje. Štości adbyvajecca, i čałaviek robicca inšym. Ja bačyła niekalki takich vypadkaŭ u žyćci».
Pra tvorčaść
«Pisać treba ŭsim. Heta cudoŭny dušakarysny zaniatak. Jon nas ačyščaje. Ty staviš dyjahnaz sabie, inšym. Karysna pisać usim, ja ŭ hetym upeŭnienaja».
«Nam treba čakać adkryćci nie ŭ litaratury, a ŭ teatry».
«Jość litaratura ludziej, a jość litaratura idej. Litaratura idej mnie našmat mienš cikavaja».
«Maje zachapleńni ŭ vobłaści navukpopu [navukova-papularnaj litaratury]. Vielmi cikava. Voś tam ja adciahvajusia».
Pra siabie
«Ja drennaja babula. Ja vielmi mała kamunikuju z unukami. Ja dumaju, što nie mahu dać im taho, što im patrebna. Va ŭsiakim razie, jany nie rvucca sa mnoj kamunikavać, ad čaho mnie časam byvaje prykra».
«U mianie raskład pačvarny. Da lutaha ja dakładna na pracy. Pryčym rablu nie zusim toje, što b chaciełasia».
«Kali b ja jašče raz pačała spaścihać śviet, ja b znoŭ abrała navuku».
«Usio šalona cikava. Ja daloka ad taho, kab davać adkazy na ŭsie pytańni».
«Ja nikoli nie była savieckaj piśmieńnicaj. Maja pieršaja kniha vyjšła ŭ 1993 hodzie ŭ Francyi na francuzskaj movie».
«Toje, što ja napisała maju pieršuju knihu ŭ 50 hadoŭ — heta maja ŭdača. Mnie nikudy nie treba było śpiašacca. Ja viedała, što mnie nikoha nie dahnać, a ja dahaniać i nie źbirałasia».
«Ja nikoli ŭ žyćci nie rabiła toje, čaho mnie nie chaciełasia».
«Adziny čałaviek u Biełarusi, ź jakim ja kamunikuju, — Śviatłana Aleksijevič».
«Ja dumaju, što nie pakutuju na impierskuju chvarobu. Bo ja hetaksama pakutuju ad ahidy «staršaha brata». Ale ja pra heta padumaju».
* * *
Nastupnaja sustreča intelektualnaha kłuba Aleksijevič projdzie praź miesiac. Zaprošany hość — rasijski režysior Alaksandr Sakuraŭ.
Kamientary