Jak z mahiloŭskaha drukara praz maskoŭskaha cara doŭh spahaniali

Jašče paŭstahodździa tamu jaho ŭsprymali jak ukrainskaha drukara. Tym časam Śpirydon Sobal naradziŭsia ŭ Mahilovie. Jaho baćka, mahčyma, byŭ navat mahiloŭskim meram — burmistram.

Tam ža Śpirydon advučyŭsia ŭ škole, potym pierajechaŭ u Kijeŭ — najbližejšy da Mahilova centr intelektualnaha žyćcia. Śpiarša vučyŭsia tam, a potym, jak zdolny student, i vykładaŭ.

Na kijeŭskim Padole, u domie mitrapalita Iova Bareckaha, Sobal nadrukavaŭ pieršyja knihi. Paśla viarnuŭsia na radzimu, i ŭ 1630-ja ŭ Kuciejnie pad Oršaj, u Bujničach pad Mahilovam i ŭ samim Mahilovie vydaŭ prynamsi čatyrnaccać knih.

Nahodaj raskazać pra hetaha zaŭvažnaha dziejača pieršaj pałovy XVII stahodździa stała toje, što ŭ Muziei historyi biełaruskaj litaratury pačałasia vystava «Biełaruski drukar Śpirydon Sobal». Jaje suarhanizataram vystupiŭ Muziej historyi Mahilova, jaki na adkryćci pradstaŭlaŭ dyrektar Alaksiej Baciukoŭ.

Ciarod vydadzienych Sobalem knih — i pieršy na ziemlach sučasnaj Biełarusi Bukvar - dla tych, chto choča «pisańnia i čytańnia vučycca». U Kuciejnie Bukvar vyjšaŭ u 1634, u Mahilovie na dva hady paźniej. Uvohule, pieršaja ŭ śviecie knižka z takoj nazvaj taksama vyjšła ŭ VKŁ, u 1618-m u Jeŭi (ciapier Vievis, Litva). Śpirydon Sobal byŭ druhim.

Pavialičyć

Pavialičyć

Sobal mieŭ ambicyi vyjści i na mižnarodny rynak. U 1637 hodzie jak kupiec pryjazdžaŭ u Rasiju, pradavaŭ svaje druki, prapanoŭvaŭ pierakładčyckija pasłuhi (łacina, hreckaja, polskaja) i repietytarstva dla dziaciej zamožnych baćkoŭ.

Akramia taho, spryčyniŭsia da mižnarodnaha skandału: pradaŭ tamtejšamu drukaru Vasilu Burcavu formy dla adliŭki šryftu i pazyčyŭ 25 rubloŭ pad zakład čatyroch drukavanych knih. Zapłacić abiacaŭ formami dla vyrabu papiery, jakija, praŭda, tak nikoli i nie dasłaŭ. Biedny Burcaŭ navat praz cara sprabavaŭ spahnać ź Vialikaha Kniastva doŭh, ale biezvynikova.

Praz dva hady Sobal znoŭ źviarnuŭsia da rasijskaha cara Michaiła Ramanava z prośbaj dazvolić jamu vykładać zamiežnyja movy ŭ Maskvie (pryčym ništo čałaviečaje nie čužoje našym pieršadrukaram — Śpirydon Bahdanavič dobra pryŭkrasiŭ svajo reziume, nazvaŭšysia rektaram mahiloŭskaj i kijeŭskaj brackich škoł).

Dazvołu na ŭjezd Sobalu ŭ toj raz nie dali: ci to bajalisia škodnaha ŭpłyvu, ci to pad uražańniem kansultacyj z Vasilom Burcavym, jaki jašče jaŭna pamiataŭ pra niaviernutuju pazyku…

Hetym, badaj, vyčerpvajucca viadomyja bijahrafičnyja źviestki pra Śpirydona Sobala. Ni poŭnaha pieraliku vydadzienych knih, ni dat naradžeńnia i śmierci (hipatetyčna, naradziŭsia pamiž 1580 i 1590-m, pamior manacham u 1645 hodzie ŭ Rumynii).

Najbolš pra Sobala mohuć raskazać jahonyja ž knižki. Farmat, litary, afarmleńnie staronki — voś u čym samavyražalisia tahačasnyja drukary. 

Takich knižak na Biełarusi zachavałasia vobmal — u fondach Muzieja historyi Mahilova, Nacyjanalnaj biblijateki i Centralnaj navukovaj biblijateki Akademii navuk. Ich možna pabačyć u Minsku, u Muziei historyi biełaruskaj litaratury. Adnak Sobaleva Bukvara ŭ Biełarusi niama: aryhinał kucieinskaha vydańnia zachoŭvajecca ŭ Lvovie, mahiloŭskaha — u Maskvie.

Vystava praciahniecca da 27 krasavika. Bolej infarmacyi — na sajcie muzieja.

Pavialičyć

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0