Z ułady — u apazicyju, a potym nazad. Jakija palityki i aktyvisty kardynalna źmianiali svaje pohlady
Pryŭładnyja telehram-kanały pieryjadyčna publikujuć śpisy ludziej, jakija paśla vybaraŭ prademanstravali svaju hramadzianskuju pazicyju. A chto sapraŭdy źmianiaŭ svaje pohlady ledź nie na 180 hradusaŭ? Sabrali samyja cikavyja historyi. Spojler — niekatoryja z hierojaŭ pierachodzili z ułady ŭ apazicyju navat niekalki razoŭ.
Piotr Kraŭčanka
U savieckija časy byŭ papularny afaryzm «Ot Iljiča do Iljiča biez infarkta i paraliča». Havorka išła pra Anastasa Mikajana, jaki zajmaŭ pasady ŭ kiraŭnictvie SSSR ad Lenina da Brežnieva (abodva źjaŭlalisia Iljičami). U biełaruskaj palitycy ź Mikajanam možna paraŭnać Piatra Kraŭčanku, jaki byŭ svaim pry samych roznych palityčnych režymach.
Padčas pierabudovy jon źjaŭlaŭsia sakratarom minskaha harkama pa ideałohii i ŭsprymaŭsia jak kamunist z nacyjanalnaj pazicyjaj. Potym staŭ pieršym ministram zamiežnych spraŭ niezaležnaj Biełarusi i achvotna kantaktavaŭ z emihracyjaj.
Paśla parazy svajho patrona Viačasłava Kiebiča na pieršych prezidenckich vybarach Kraŭčanka syšoŭ u nikudy, ale nieŭzabavie staŭ deputatam novaha parłamienta,
Viarchoŭnaha Savieta 13 sklikańnia. Zaniaŭ tam pasadu staršyni kamisii pa mižnarodnych spravach. I ŭ hetym statusie vystupiŭ suprać refierendumu 1996-ha, padtrymaŭ sprobu impičmientu suprać Łukašenki.
Naturalna, u Pałatu pradstaŭnikoŭ jon nie trapiŭ, tudy ŭziali łajalnych deputataŭ Viarchoŭnaha Savieta. Kraŭčanka syšoŭ u apazicyju, pradstaŭlaŭ zakonna abrany parłamient na pieramovach z Łukašenkam, ale ŭ 1998-m niečakana pajšoŭ na dziaržaŭnuju słužbu i pajechaŭ pasłom u Japoniju.
Paźniej dypłamat tłumačyŭ, što rasčaravaŭsia u apazicyjnym asiarodku, dzie panavali intryhi. Dy i svoj podpis za impičmient jon tak nie adklikaŭ.
U Japonii Kraŭčanka papracavaŭ niekalki hadoŭ. A potym vybuchnuŭ skandał. Łukašenka zvolniŭ eks-ministra i abvinavaciŭ jaho ŭ tym, što toj nie zdaŭ piačatku pasolstva i schavaŭsia. Dziaržaŭnyja ŚMI paviedamlali, što Kraŭčanka źbieh da amierykancaŭ.
Palityk znoŭ syšoŭ u apazicyju i navat zajaŭlaŭ pra prezidenckija ambicyi. Chadzili čutki, što jon prymiervaŭsia da adnoj z sacyjał-demakratyčnych partyj.
Ale ŭrešcie Kraŭčanka tak i nie navažyŭsia ryzykavać. Apošnim časam 70-hadovy eks-ministr adyšoŭ ad palityki. Choć u 2017-m publična prapanavaŭ adznačyć na dziaržaŭnym uzroŭni 100-hodździe abviaščeńnia Biełaruskaj Narodnaj Respubliki.
Ludmiła Maślukova
Ludmiła Maślukova naradziłasia ŭ haradku na Kubani, skončyła fakultet žurnalistyki MDU i tolki paśla trapiła ŭ Biełaruś. Razvał Savieckaha Sajuza staŭ dla jaje asabistaj trahiedyjaj.
1994 hod jana sustreła žurnalistkaj «Sovietskoj Biełoruśsii».
Mienavita Maślukova pracavała razam z Alaksandram Łukašenkam nad tekstam dakłada pra karupcyju. Hety dakumient staŭ tramplinam, jaki pryvioŭ jaho va ŭładu.
Nieŭzabavie Maślukova syšła z žurnalistyki ŭ daradcy vice-śpikiera parłamienta Vasila Novikava. Toj byŭ kamunistam, ale padtrymaŭ impičmient suprać Łukašenki. Tamu paśla refierendumu 1996 hoda Maślukova zastałasia biez pracy. Jana chacieła znoŭ uładkavacca ŭ «SB». Ale hazietu tady ŭznačalvaŭ Pavieł Jakubovič. «Mianie jon by i na hanak nie puściŭ, bo my z Novikavym pisali artykuły suprać prezidenta», — tłumačyła ŭ intervju NN Maślukova.
Tady jana ŭładkavałasia ŭ hazietu «Narodnaja vola».
«Ja sabie skazała tak: hałoŭnaje zarobak, praca, a paśla raźbiaromsia. Ja pajšła da libierałaŭ i pačała ich absłuhoŭvać. Maja zadača była prasłaŭlać libieralizm i abstrelvać uładu».
Na adnoj sustreč Łukašenki z presaj toj publična prapanavaŭ Maślukovaj pierajści ŭ «Savieckuju Biełarusiju», što jana i zrabiła.
«Jak skazaŭ mnie adzin z namieśnikaŭ u «SB», «ciabie siudy kileram uziali, pracuj, adstrelvaj apazicyju!»,
— pryznavałasia žurnalistka.
U vyniku Maślukova spačatku plažyła ŭ «SB» apazicyju. Paśla razam z kamunistami plažyła ŭładu. Potym prasoŭvała «libierałaŭ» i «nacyjanalizm», pry hetym plažyŭšy ŭładu i kamunistaŭ. A paśla viarnułasia ŭ «SB» i krytykavała ŭsich kankurentaŭ ułady.
U 2003-m jana syšła na piensiju i žyvie pryvatnym žyćciom.
Jaŭhien Novikaŭ
Kardyjochirurh čaćviortaj minskaj balnicy Jaŭhien Novikaŭ pryjšoŭ u palityku jak «niezaležny kandydat».
Na vybarach u parłamient jon pieramoh viadomaha historyka Michasia Tkačova — namieśnika staršyni Sojmu BNF, ale potym niečakana dałučyŭsia da apazicyi.
Novikaŭ padpisvaŭ usie ich zajavy, u 1991-m padčas HKČP vystupaŭ na mitynhu, kali bolšaść palitykaŭ vyrašyli adsiadziecca i pačakać, chto pieramoža. Ale ŭ nastupnym hodzie jon stvaryŭ Lihu pravoŭ čałavieka i adyšoŭ ad BNF.
Jašče ŭ pačatku 1995-ha Novikaŭ publična abvinavačvaŭ Łukašenku ŭ nastupie na svabodu słova, ale potym kančatkova adyšoŭ ad apazicyi.
U pačatku nulavyja jon staŭ supracoŭničać z BT jak pazaštatny aŭtar. Na telebačańni vioŭ prahramu «Pravy čałavieka. Pohlad u śviet», pa radyjo — «Biełaruś i śviet. Pohlad ź Minska».
Novikaŭ plažyŭ zachodni śviet i zachodnija kaštoŭnaści, nieadnarazova stvaraŭ fejki. Asabliva zapomniłasia jaho vykazvańnie, što «amierykanskija dzieci z hoładu jaduć pacukoŭ». Taksama jon nazyvaŭ Polšču dziaržavaj-«maryjanietkaj».
U 2014-m jaho pieradaču źniali z efiru. Novikaŭ peŭny čas papracavaŭ na adnym z rasijskich nacyjanalistyčnych sajtaŭ, a paśla kančatkova źnik z publičnaj prastory.
Alaksiej Dzierman
Syn vajskoŭcaŭ, Alaksiej Dzierman naradziŭsia ŭ Kazachstanie. U nulavyja hady jon źjaŭlaŭsia prychilnikam idej bałctva i nieapahanstva, vydavaŭ časopis «Kryvija». Taksama niepraciahły čas vykładaŭ u EHU i prytrymlivaŭsia vielmi pravych pohladaŭ.
«Siońniašni Jeŭrazijski sajuz nie maje ideałahičnaha, palityčnaha źmiestu. Heta chutčej ekanamičnaja pieradvybarnaja dekłaracyja, a realnaha napaŭnieńnia dla jaje nie pradbačycca — heta šyrma dla intaresaŭ peŭnych hrupovak u Rasijskaj Fiederacyi»,
— zajaŭlaŭ Dzierman. U čas zachapleńnia pahanstvam jon karystaŭsia psieŭdanimam Dziermant, pad jakim i staŭ viadomy.
Ale vialikaha pryznańnia Alaksiej nie znajšoŭ, a praź niejki čas pierafarmatavaŭsia ŭ intehratara i vialikaha prychilnika Rasii. U 2016-m jon napisaŭ artykuł, u jakim patłumačyŭ, čamu źmianiŭ svaju pazicyju. Siarod arhumientaŭ nazyvalisia padziei va Ukrainie i stvareńnie siamji.
«Kali ŭ ciabie źjaŭlajecca svaja siamja, ty pačynaješ dumać užo pra ich, pra dziaciej, dumać na pierśpiektyvu. U jakoj krainie ty chacieŭ by ich vyraścić, u jakoj krainie jany buduć žyć»,
— kazaŭ jon. Z taho času Dzierman padtrymlivaje dziejańni ŭłady, śćviardžaje, što sajuz z Rasijaj zabiaśpiečvaje suvierenitet Biełarusi. Navat naprykancy adnosna libieralnych dziasiatych hadoŭ jon zaklikaŭ pravieści čystku ŭ Akademii navuk.
Padobnuju na Dziermana evalucyju prajšoŭ i Alaksandr Špakoŭski. U maładości — aktyvist «Pravaha aljansa» i adzin z achoŭnikaŭ apazicyjnaha kandydata ŭ prezidenty Alaksandra Milinkieviča. Ciapier — paplečnik Dziermana pa ŭdziele ŭ tok-šou i siabra kanstytucyjnaj kamisii.
Juryj Vaskrasienski
Biznesoviec i palitołah Juryj Vaskrasienski staŭ šyroka viadomy vosieńniu minułaha hoda, kali akazaŭsia na sustrečy Łukašenki z apazicyjaj, što prajšła ŭ SIZA. Adnak jon užo daŭno ŭ palitycy.
U 90-ja, užo paśla razvału Savieckaha Sajuza, Vaskrasienski pajšoŭ da kamunistaŭ i navat uznačaliŭ kamsamoł pa ŭsioj Biełarusi. Ale ŭ 1996-m adbyŭsia kanstytucyjny refierendum.
Kiraŭnictva partyi na čale z Siarhiejem Kalakinym syšli ŭ apazicyju. A voś Vaskrasienski pierajšoŭ na bok Łukašenki i ahitavaŭ pastupić hetak ža inšych adnapartyjcaŭ.
U nulavyja jon budavaŭ karjeru ŭ praŭładnaj kampartyi, paralelna zajmajučysia biznesam. U 2010-m staŭ deputatam Minskaha haradskoha savieta. Paźniej navat źjaŭlaŭsia delehatam Usiebiełaruskaha narodnaha schodu.
Paśla Vaskrasienski syšoŭ z palityki i niečakana viarnuŭsia letaś: prapanavaŭ svaje pasłuhi Viktaru Babaryku, kiravaŭ zboram podpisaŭ u Pieršamajskim rajonie Minska.
Paśla vybaraŭ Juryja aryštavali, jon abvinavačany pa spravie ab masavych biesparadkach. Znachodziačysia ŭ SIZA KDB, Vaskrasienski rezka źmianiŭ svaje pohlady, staŭ vystupać na telebačańni z pakajańniem i chvalebnymi zajavami ŭ adras Łukašenki.
Nieŭzabavie ŭ izalatary adbyłasia sustreča Łukašenki z palitviaźniami, dzie prysutničali Cichanoŭski i Babaryka. Chutka Vaskrasienski vyjšaŭ na svabodu.
Jon sprabuje pradstavić siabie jak miedyjatara pamiž kanstruktyŭnaj apazicyjaj i ŭładaj, stvaryŭ Kruhły stoł demakratyčnych. Ale pakul jaho namahańni vyhladajuć, chutčej, jak pravał.
Apazicyja admoviłasia ad supracoŭnictva ź im, šmatlikija zajavy ab palityčnaj amnistyi nie spraŭdžvajucca — pakul nichto pa jahonym «śpisie» na svabodu tak i nie vyjšaŭ.
Kamientary