«Try krainy siabravali hadami. Ciapier usio skončyłasia». Jak žyvie ŭkrainskaja vioska na miažy z Rasijaj i Biełaruśsiu
Vioska Siańkoŭka znachodzicca na pamiežnym pierachodzie, dzie sychodziacca miežy Ukrainy, Rasii i Biełarusi. Raniej tut byli śviaty družby pamiž tryma krainami, a ciapier heta linija frontu, i viaskoŭcy raskazvajuć historyi razburanych vajnoj siemjaŭ, jakija žyvuć u strachu.
Karespandent BBC naviedała viosku i ŭbačyła ŭsio na ŭłasnyja vočy.
Rasijskija vojski vyjšli z poŭnačy Ukrainy na pačatku krasavika, ale minamiotnyja i hranatamiotnyja abstreły Siańkoŭki praciahvajucca. Da ŭvarvańnia tam znachodziłasia krychu bolš za 200 čałaviek. Ciapier ich zastałosia ŭsiaho niekalki.
Dom Niny Malanok znachodzicca la darohi, pa jakoj išli rasijskija vojski, kali pačałosia ŭvarvańnie va Ukrainu — darohi na Čarnihaŭ i Kijeŭ.
U dvary Nininaj chaty tyrčyć chvost rakiety, vypuščanaj ranicaj 24 lutaha, u dzień pačatku vajny.
«Ja čuła, jak jana pryziamliłasia ŭ maim dvary. Paŭsiul byŭ ahoń i dym. U mianie pahasła śviatło. Ja ŭskočyła z łožka i vybiehła z doma», — skazała Nina.
Nastupnyja niekalki dzion, chavajučysia ŭ padvale, jana čuła, jak nad hałavoj lotajuć samaloty, jeździć ciažkaja technika, hučać vybuchi.
8 sakavika da jaje dadomu pryjšli rasijskija teležurnalisty ŭ supravadžeńni rasijskich sałdat.
«Tut usio zdymali, i snarady, i ŭsio. Mnie skazali, što Ukraina sama na siabie napadaje. Potym kamuści ŭ Rasiju adpravili numary z rakiety, i tut ža atrymali adkaz, što heta ich», — skazała žančyna.
Šmat takich rakiet raskidana pa vioscy. Ekśpierty, jakija bačyli vyjavy rakiet, skazali VVS, što jany mohuć nieści kasietnyja bomby, zabaronienyja ŭ inšych krainach śvietu z-za razbureńniaŭ, jakija jany vyklikajuć.
Navat paśla vyvadu rasijskich vojskaŭ Nina nie adčuvaje siabie ŭ biaśpiecy.
«Strašna tak žyć, ale ja pryvykła da svajho doma, kudy pajdu? Čuju abstreły. Ja mahu pakazać rasijski błokpost sa svajho dvara», — skazała jana.
Jaje dom, jak i inšyja ŭ vioscy, vidać z Rasii. Ich vojski bačać, u što jany stralajuć.
A Lidzija Biełavusava druhi raz u žyćci bačyć tanki la svajho paroha.
Jana naradziłasia ŭ 1930 hodzie i dobra pamiataje Druhuju suśvietnuju vajnu i niamieckich sałdat, jakija pryjšli ŭ ich viosku.
«Našy sałdaty, jak adstupali, papiaredzili, što tyja pryjduć. Tamu my schavalisia. Na dośvitku jany z końmi i technikaj byli na našych vulicach, prasiakali našy aharody z kulamiotaŭ. Ale masavych abstrełaŭ nie było, jak ciapier, ‒ uspaminaje jana. ‒ Tady ja mahła ŭciačy. Ciapier ja staraja. Bolš nie mahu».
«U vajnie niama ničoha dobraha, — kaža Lidzija. — Što nam zastałosia paśla apošniaj, Druhoj suśvietnaj vajny?»
Abstreł jaje pałochaje, ale jana nie choča pakidać dom, dzie pražyła bolšuju častku žyćcia.
Pierad uvarvańniem Rasii ŭ Krym u 2014 hodzie adkryli trochbakovy pamiežny punkt propusku i praviali fiestyval jadnańnia na miescy, dzie sychodziacca miežy krain i dzie dahetul staić pomnik družbie pamiž imi pad nazvaj «Try siastry».
«Cudoŭny byŭ fiestyval. My, rasijanie, biełarusy śviatkavali razam. Pryjazdžali adusiul, važnyja ludzi», — uspaminaje jana.
Niabožčyk Lidzin muž byŭ biełarusam.
«Try krainy siabravali hadami, my naviedvali adzin adnaho, žanilisia. Ciapier usio skončyłasia».
Svajaki i siabry pa roznyja baki miažy ciapier raźjadnanyja jak mientalna, tak i fizična. Paśla 2014 hoda pierasiakać miažu ludziam z usich bakoŭ stała ciažej. Ciapier heta niemahčyma.
Dva braty, siastra, plamieńniki Michaiła Dudko žyvuć u Rasii. Šmat hadoŭ jon ź imi nie bačyŭsia. Ciapier jon nie moža ich zrazumieć.
«Mnie siastra skazała, što my pačali vajnu. Ale ŭ nas nie było hetaha namieru. Heta Rasija ŭvarvałasia da nas. Ja chaču, kab maja siamja dumała samastojna, hladzieła na situacyju samastojna», — skazaŭ jon.
Nina Malanok paviedamiła, što pierastała kantaktavać sa svaim bratam, jaki žyvie ŭ Biełarusi.
«Jon kaža, na vas napała Amieryka, a vy vinavacicie Rasiju. Jon znachodzicca ŭsiaho ŭ piaci kiłamietrach ad miažy, i jon nie vieryć, što adbyvajecca nasamreč, — skazała jana. — Voś čamu ja chaču vykraślić jaho sa svajho žyćcia».
Kamientary