«U nas byŭ źmiainy kalektyŭ». Najlepšaja łučnica krainy — pra adjezd u Polšču i biełaruski sport
Karyna Kazłoŭskaja, nieadnarazovaja čempijonka Biełarusi pa stralbie z łuka, apublikavała rezanansny post u Instagram, dzie raskazała, što źjechała z krainy. Biełaruś straciła spartoŭku, jakaja dabrałasia na minułaj Alimpijadzie da čaćviortaha miesca ŭ kamandnych spabornictvach — vyklučny vynik dla biełarusaŭ. «Naša Niva» pahutaryła z 21-hadovaj atletkaj pra matyvy takoha rašeńnia.
«Niejak hetaja historyja zavirusiłasia»
«Naša Niva»: Jakim dla vas zastaniecca čas u biełaruskim sporcie?
Karyna Kazłoŭskaja: Možna skazać, pačali za zdaroŭje, a skončyli za ŭpakoj (śmiajecca). Kali b usio było dobra, ja b nie źjazdžała. U apošni čas mnie było ŭsio ciažej u Biełarusi, i z kožnym dniom ja ŭsio bolš razumieła, što kaniec majoj biełaruskaj karjery — prosta pytańnie času. Byŭ vybar pamiž tym, kab pierajechać u inšuju krainu ci ŭvohule skončyć sa sportam.
«NN»: Usio było nastolki surjozna?
KK: Kiraŭnictva prosta čakała momantu, kali b ja drenna vystupiła na spabornictvach, kab jany mahli hetym skarystacca. U takim vypadku mianie mahli b, naprykład, pazbavić stypiendyi ci zvolnić z kamandy. Užo byŭ vypadak, kali dva strałki, dziaŭčyna i mužčyna, stali najlepšymi pa respublikanskim rejtynhu, ale ich nie ŭziali ŭ kamandu, bo nibyta znajšlisia spartsmieny ź lepšymi vynikami. Tak z kamandy mohuć vykinuć luboha, chto nie spadabajecca kiraŭnictvu.
«NN»: I vy jak čałaviek, jaki nie chavaŭ svaju hramadzianskuju pazicyju, byli tut u asablivaj niebiaśpiecy?
KK: Maja pazicyja była asnoŭnaj pryčynaj, pa jakoj ja nie nadta padabałasia kiraŭnictvu. Zaŭsiody zručniej, kali čałaviek moŭčki ŭsio prymaje, z takimi ludźmi pracavać praściej. Pytańnie vyniku, mnie zdajecca, dla našaha kiraŭnictva staić na druhim płanie.
«NN»: Vas chvalavała tolki situacyja ŭ krainie ci jašče i padychod da vašaha vida sportu?
KK: I toje, i toje. Ja krytykavała naš trenirovačny praces, toje, jak rychtujucca nacyjanalnaja i moładzievaja kamandy. Baču, što jość prablemy ŭ biełaruskim sporcie, vykazvaju ich i čakaju, što pa hetych pytańniach buduć prymacca rašeńni.
Voźmiem pytańnie ź niedachopam invientaru ŭ moładzi. Dzieci ŭ nas stralajuć ź vielmi tannych łukaŭ, amal amatarskich, i ja kazała kiraŭnictvu, što treba kupić dla ich narmalnyja, kab dzieci vučylisia razumieć stralbu. A mnie kazali, što hrošaj niama i nichto hetym zajmacca nie budzie.
U stralbu z łuka prychodzić nie tak šmat novych ludziej, i tamu hety vid sportu nie ličać pryjarytetnym. Adpaviedna i finansavańnie ŭ nas nie samaje lepšaje. Tamu časam bačyła situacyi, kali na zaniatak prychodzić, naprykład, 20 dziaciej, i na ich jość tolki 5—6 łukaŭ. Prychodziłasia niejak źmianiać čas trenirovak i pavialičvać čas pracy treniera, kab dzieci mahli spakojna pastralać.
Ź mižnarodnymi startami ŭ nas było nie lepš. Kali etap Kubka śvietu prachodzić u Turcyi ci Jeŭropie, my tudy lacim. Ale kali spabornictva prachodzić u Paŭnočnaj ci Paŭdniovaj Amierycy ci ŭ Azii, biełarusy tudy nie laciać, bo hety start dla ich zanadta darahi, tamu zamiest jaho my praviadziem zbor u Stajkach. Hetaha ž dastatkova dla taho, kab zaniać potym dobryja miescy na čempijanatach śvietu (śmiajecca).
Što da hramadzianskaj pazicyi, to ŭ fiederacyi stralby z łuka jość ludzi z roznymi pohladami, i pamiž imi byvali sutyknieńni. Časam ich udzielniki raskazvali mnie pra toje, što adbyvajecca, jak maje vykazvańni abmiarkoŭvali za majoj śpinoj, i ŭ vyniku ja nibyta akazvałasia krajniaj, čałaviekam, jaki byccam tyča nos nie ŭ svaju spravu.
«NN»: Kali vy publična raskazali pra toje, što źjechali, było strašna?
KK: Tak. Bo nie viedała, jak adreahujuć u Ministerstvie sportu i ŭ inšych dziaržaŭnych ustanovach, što jany buduć rabić. Kali rychtavała post, razumieła, što nie treba pisać šmat krytyki, bo pryciahnu niepatrebnuju ŭvahu. Ja znachodžusia ŭ biaśpiecy, ale ŭ mianie jość siabry i blizkija ludzi, jakija dahetul u Biełarusi, i mnie nie chaciełasia b, kab ź imi niešta zdaryłasia.
«NN»: Paśla pasta atrymali ad ludziej bolš padtrymki ci krytyki?
KK: Ja trochi ŭ šoku ad usioj uvahi da siabie, dumała, što zrablu toj post prosta dla siabie. Maŭlaŭ, napišu tekst, vystaŭlu fota i raźvitajusia ź biełaruskim sportam. Mnie zdavałasia, heta niešta nie nadta važnaje, ale niejak hetaja historyja zavirusiłasia i ludzi pačali pisać mnie šmat dobrych słovaŭ. Heta vielmi pryjemna i padbadziorvaje mianie, pakazvaje, što ja zrabiła pravilny vybar.
«NN»: Źjechali z krainy chutka?
KK: Asnoŭnaja prablema była ź vizaj, bo jaje ciapier ciažka atrymać. U vyniku rychtavałasia da pierajezdu bolš za miesiac. Nikoha nie papiaredžvała, navat blizkim raskazała pra adjezd tolki za dzień da jaho. Kiraŭnictva zusim ničoha nie viedała.
«NN»: Jak vy ciapier?
KK: Liču, niadrenna. Trenirujusia z dobrym trenieram z Karei, u jaho jość svaja, indyvidualnaja prahrama. Pavialičyła strałkovuju nahruzku, bolš udzialaju ŭvahi raściažcy, pracuju nad technikaj vystrału. Zaraz ja hod nie zdoleju ŭdzielničać u mižnarodnych startach, bo źmianiła krainu, tamu vystupaju na miascovych spabornictvach. U 2023 hodzie źbirajusia aficyjna vystupać ad zbornaj Polščy i adbiracca na Alimpijskija hulni.
«NN»: Jak znajšli novy kłub?
KK: Kali zrazumieła, što budu pierajazdžać, pytałasia ŭ svaich siabroŭ z roznych krain, jak tam spravy ŭ sporcie i jak tudy pierajechać. Napisała, u tym liku, u polskuju fiederacyju stralby z łuka, patłumačyła situacyju, i jany mnie davoli chutka adkazali. Maje kantakty pieradali kłubu, jaki mnoj zacikaviŭsia, i kłub pahadziŭsia dapamahčy ź pierajezdam. Mnie znajšli žyllo, dapamahli ź invientarom i ciapier hatovyja dapamahać pa roznych pytańniach.
Ja ŭ šoku ad taho, što tut da mianie staviacca jak da čałavieka. Mianie pavažajuć jak spartsmiena, i ja pavažaju hetych ludziej u adkaz. Niama spažyvieckaha staŭleńnia, jak u Biełarusi. Jašče nie nadta viedaju polskuju movu, i ŭsie da hetaha spakojna staviacca, starajucca, kab mnie było kamfortna.
«U Biełarusi niešta nie tak»
«NN»: Kali vy kančatkova zrazumieli, što bolš nie zdolejecie zastavacca ŭ Biełarusi?
KK: Kali pačałasia vajna. U mianie jość vielmi šmat siabroŭ z Ukrainy, niekatoryja ŭkrainskija spartsmieny ciapier znachodziacca ŭ Hiermanii i Polščy, jość ukraincy i ŭ kłubie, dzie ja zaraz trenirujusia. Adna maja siabroŭka, kali jašče była va Ukrainie, pisała mnie, jak jana ŭžo piaty dzień žyvie biez vady, elektryčnaści i aciapleńnia, chavajecca ŭ padvale.
Tabie skidajuć videa pra toje, jak u susiedni dom lacić rakieta. Biełaruś nijak nie padtrymała hetych ludziej, jana, pa sutnaści, stała ahresaram. Naša kraina znachodzicca pad akupacyjaj i ničoha nie moža zrabić.
Siabry pisali mnie: «Što adbyvajecca ŭ vašaj krainie, čamu z vašaha boku laciać rakiety?» Zrazumieła, što adna sprava, kali kryzis adbyvajecca ŭnutry krainy, a zusim inšaja — kali ŭsio pavaročvajecca ŭ taki bok, i ty ničoha nie možaš zrabić.
Biełarusy vychodzili na pratest suprać vajny, ale ich za heta žorstka karali. Ja hladzieła na heta ŭsio i razumieła, što, napeŭna, čas rychtavacca da pierajezdu. Potym pabačyła, što našamu trenierskamu štabu praktyčna ŭsio roŭna, što adbyvajecca va Ukrainie, chacia heta i ich siabry i kalehi. Zdajecca, jany navat abvinavacili ŭkraincaŭ u tym, što praź ich, «zdradnikaŭ», biełarusaŭ dyskvalifikavali ź mižnarodnych spabornictvaŭ, kab prybrać supiernikaŭ.
Ubačyła, što nie mahu bolš zastavacca siarod hetych ludziej. Raniej dumała, što zdoleju niejak padtrymlivać biełaruski sport znutry, maŭlaŭ, u biełaruskim sporcie zastalisia sumlennyja ludzi, jakija mohuć niešta źmianić. A tut zrazumieła, što kankretna ja ŭžo ničoha nie źmianiu.
«NN»: Hetyja sumlennyja ludzi, pra jakich vy kažacie, sapraŭdy zastalisia ŭ biełaruskim sporcie?
KK: Dumaju, što tak. Tam, napeŭna, jość bolš tryvałyja spartsmieny, čym ja, ci tyja, chto nie vykazvajecca, ale zastajucca pry svaim pravilnym mierkavańni. Z kožnym miesiacam ich kolkaść skaračajecca, ale jany buduć adnymi ź pieršych, chto dapamoža ŭsio źmianić u krainie.
«NN»: Raniej dumali pra toje, kab źjechać ź Biełarusi?
KK: Tak, jašče niedzie ŭ 2017—2018 hadach, kali była ŭ moładzievaj zbornaj, była na zamiežnych spabornictvach. Bačyła, jak trenirujucca inšyja kamandy i jak jany vystupajuć, i razumieła, što jany bolš volnyja i majuć lepšaje finansavańnie. Ale heta, chutčej, byli prosta razvahi, bo ja vielmi lublu Biełaruś i zastavałasia ŭ krainie, jak by drenna tam ni było.
«NN»: Da 2020 hoda vy byli apalityčnym čałaviekam?
KK: Chutčej, nie nadta raźbirałasia ŭ palitycy. Była padletkam, i vakoł mianie byli roznyja ludzi. Niechta ź ich padtrymlivaŭ Łukašenku, a niechta nasiŭ BČB-simvoliku, vyšyvanki, viedaŭ pra Dzień voli i Noč rasstralanych paetaŭ. Ja bačyła, jak maje baćki pakutavali ad čarhovych kryzisaŭ, rabilisia ŭsio biadniejšymi, i ŭśviedamlała, što ŭ Biełarusi niešta nie tak. Kali jość mahčymaść zrabić žyćcio lepšym, to varta pasprabavać, a nie siadzieć ubaku.
U 2020 hodzie ja pačała bolš čytać pra situacyju ŭ krainie, mnie padrabiazna pra jaje raspaviadali. Vyvučała nie tolki palityku, ale i historyju, i pytańnie nacyjanalnaj identyfikacyi. Škaduju tolki, što nie zdoleła vyvučyć biełaruskuju movu.
U mianie byli siabry, jakija całkam razmaŭlali pa-biełarusku, časam ja nie razumieła, što jany kažuć, i mnie ad hetaha było vielmi soramna. U škole vyvučała hetuju movu, ale ŭ kaledžy nie paładziła z nastaŭnicaj biełaruskaj movy i litaratury, i tamu z pryncypu nie vučyła hetuju movu. Niejak sprabavała sama navučycca čytać i hutaryć pa-biełarusku, ale potym zakinuła hetuju ideju.
«NN»: Vy padpisvali list spartsmienaŭ za sumlennyja vybary, pryznavalisia, što chadzili na mirnyja maršy. Nie było strachu za karjeru?
KK: Viadoma, byŭ. Kali chadziła na pieršyja maršy, adklučała telefony i nikomu nie kazała, dzie ja. I niedzie na trecim maršy sustreła šmat svaich siabroŭ! Zrazumieła, što rablu pravilny vybar, i chaj budzie što budzie.
«U ciabie jašče nikoha nie zabrali?»
«NN»: Ad vas patrabavali padpisać praŭładny list spartoŭcaŭ?
KK: Tak. Sabrali spartsmienaŭ z nacyjanalnaj kamandy i skazali: «My vas nie prymušajem padpisvać hety list, ale, kali vy jaho nie padpišacie, u vas mohuć pačacca prablemy z kiraŭnictvam, ź Ministerstvam sportu, vam buduć udzialać bolš uvahi». Ja była adzinaj z tych spartsmienaŭ, chto z pryncypu nie padpisaŭ toj list.
«NN»: Paśla hetaha adčuvali na siabie cisk?
KK: Tak, pryčym razmova nie tolki pra niejkija kryŭdnyja słovy, žarty ci pryčepki. Kali ty čytaješ pra toje, jak niekaha zatrymali i dali štraf, razumieješ, što ty z čałaviekam zrabiŭ toje ž samaje, ale jon za heta panios vialikuju adkaznaść — možna skazać, ni za što! Było strašna, što da ciabie dachaty mohuć pryjści ludzi, i na hetym skončycca ŭsio tvaje žyćcio, da jakoha ty tak imknuŭsia.
«NN»: Što mieli na ŭvazie pad kryŭdnymi žartami i pryčepkami?
KK: Da mianie zaŭsiody było asablivaje staŭleńnie. Tamu, kali pačalisia mitynhi, u moj bok taksama było bolš uvahi, heta było niepryjemna. Znachodzišsia na spabornictvach ci treniroŭkach, a tabie kažuć «Nu što, jak pahulała?» ci «U ciabie jašče nikoha nie zabrali?». Vielmi ciažka nie sarvacca i nie adkazać hruba hetym ludziam. Žadajuć — niachaj žartujuć, ale ja starałasia być vyšej za ŭsio heta.
«NN»: Siabie tak pavodzili treniery?
KK: I treniery, i spartsmieny. U nas davoli źmiainy kalektyŭ, i heta ličyłasia normaj. Heta nie drennyja ludzi, prosta časam im było nudna i jany pačynali naśmichacca adno z adnaho ci z tych, chto tolki trapiŭ u našu nacyjanalnuju kamandu.
«NN»: A ci byli da vas pytańni nakont trenirovačnaha pracesu?
KK: Tak, bo vykonvała davoli małuju nahruzku ŭ paraŭnańni ź inšymi spartsmienami. Astatnija strałki treniravalisia dvojčy na dzień, i kožnaja treniroŭka była ŭ ich praciahłaściu dźvie-try hadziny, ja ž stralała tolki dźvie-try hadziny ŭ dzień. U inšy čas ja treniravałasia ŭ zale ci zajmałasia kardyjotreniroŭkami, to-bok zajmałasia krychu pa inšaj prahramie.
Kiraŭnictvu vielmi nie padabałasia, što ja vydzialajusia i trenirujusia nie tak, jak astatnija. I mnie było ciažka, bo razumieła, što mnie tady nie padychodziła toje, jak trenirujucca inšyja. Mnie kazali, što ja nibyta nie dapracoŭvaju i pavinna rabić bolš vystrałaŭ, a ja razumieła, što vystrał, zdajecca, niadrenny, i nie razumieła, što ŭ im jašče možna źmianić.
«NN»: Čynoŭniki nie ŭličvali vašy vysokija vyniki?
KK: U apošni čas, zdajecca, nie. U biełaruskim sporcie pieramohi i miedali chutčej ličać zasłuhaj nie spartsmiena, a kiraŭnika ci treniera. Spartsmien dla ich — prosta instrumient, i jany ličać, što kali skazać patrebnyja słovy, spartsmien, jak robat, daść vynik. Zvyčajnym nastaŭleńniem pierad spabornictvam, asabliva pierad važnym, było «nu davajcie, kab byli miedali».
Kali ja źjechała, kiraŭniki pradstavili mianie zdradnicaj — maŭlaŭ, mnie dali ŭsie ŭmovy i stypiendyju, chacia heta stypiendyja za majo 4-je miesca na Alimpijadzie, a ja ŭsio kinuła i skrała hrošy ŭ dziaržavy.
«NN»: Chto nazyvaŭ vas zdradnicaj?
KK: Tak mianie nazvali, nakolki ja viedaju, hałoŭny trenier nacyjanalnaj kamandy [Kaciaryna Cimafiejeva] i kiraŭnik fiederacyi stralby z łuka [Mikałaj Marusaŭ]. Ich słovy mnie pieradali znajomyja, jakija zaraz vystupajuć u Biełarusi. Trenier i kiraŭnik fiederacyi nazvali mianie durnoj, skazali, što ja nie razumieju, što zrabiła, što ja idyjotka i straciła hrošy — niaŭžo ščaście mienavita ŭ hrošach?
«NN»: Z takim staŭleńniem vy mahli nie trapić na Alimpijadu ŭ Tokia?
KK: Tak, mianie sprabavali prybrać. Pačali ź psichałahičnaha cisku, prymušali adklikać podpis pad listom za sumlennyja vybary. Potym sprabavali mianie nie puścić na mižnarodnyja spabornictvy, i ŭ ich heta atrymałasia, ja prapuściła čempijanat Jeŭropy pierad Alimpijadaj.
U 2019 hodzie ja razam z Karynaj Dziominskaj i Hannaj Marusavaj uziała dla Biełarusi alimpijskija licenzii. Spačatku nam kazali, što my i pajedziem na Alimpijadu, ale potym kiraŭnictva vyrašyła pravodzić adbor na Hulni. Za miesiac da Alimpijady jašče nichto nie viedaŭ, chto budzie jechać u Tokia, akramia Marusavaj i Dziominskaj, da ich pytańniaŭ nie było — jany padpisali praŭładny list, ich lubiać. Prajšoŭ etap Kubka śvietu, dzie ja niadrenna vystupiła, i mnie skazali: «Nu, dobra, kali ty tak stralaješ, to jedź užo na Alimpijadu».
«NN»: Jak vy pieražyvali ŭvieś cisk na siabie ŭ biełaruskim sporcie?
KK: Vielmi ciažka. Spadziavałasia, što paśla Alimpijskich hulniaŭ i takoha vysokaha vyniku staŭleńnie da mianie źmienicca, ale jano stała tolki bolš cyničnym.
Naprykład, zimoj prachodzili padrychtoŭčyja zbory da siezonu, i mnie paviedamlali pra ich litaralna za dzień da pačatku. Mahła da hetaha raspłanavać i apłacić svaje treniroŭki, zapisacca na niejkija kursy, a mnie kazali za dzień usio admianić i jechać u Stajki. Pryčym heta zakrytaja spartovaja baza, ź jakoj nielha vyjechać u horad. Tak było nie adzin raz.
Nie chaču skazać, što łučniki ŭ Biełarusi niejkija złyja ci vielmi lubiać Łukašenku. Tam jość i narmalnyja ludzi, z kim ja siabravała i chto mianie padtrymlivaŭ.
«NN»: Vy zaraz adčuvajecie kryŭdu?
KK: Mnie vielmi kryŭdna, što ŭ Biełarusi takaja žudasnaja situacyja, mnie kryŭdna, što pačałasia vajna. Trenirujusia razam z ukrainskimi łučnikami, i jany raskazvajuć šmat ciažkich historyj: naprykład, u adnaho ź ich razbambili strelbišča. Ad takoha mnie prosta chočacca płakać, i mnie duža kryŭdna, što ja nie mahu ničoha źmianić, tolki mahu padtrymać ludziej. Kali b hetaha ŭsiaho nie było, ja b nie źjechała ź Biełarusi, i ciapier vielmi pa joj sumuju.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ«My «pavinny» dziaržavie? Tady i dziaržava mnie pavinna». Snycina — pra čynoŭnikaŭ, svaju kramu mierču i toje, čamu vieryć u pieramohu
«Tut siaredni futbalist atrymlivaje nie bolš za nastaŭnika». Hety hałkipier vystupaŭ za Biełaruś na Alimpijadzie, a ciapier fiejeryć u Šviecyi i viadzie ŭroki ŭ škole
Na sustrečy Snapkova ź biznesam adzin z zaprošanych zaklikaŭ źniać videazvarot «Nado!» Jak adreahavali astatnija?12
Kamientary