«Nielha vyhnać Biełaruś ź EHU». Što kažuć byłyja vypuskniki Jeŭrapiejskaha humanitarnaha ŭniviersiteta pra svajo navučańnie tam

«EHU — nie najlepšy ŭniviersitet, ale šmat dla kaho jon staŭ dobrym tramplinam»

Kirył Nasiakajła, prahrama «Miedyja i kamunikacyja», 2013-2017

Kirył raskazvaje, što pastupić u EHU było jaho śviadomym rašeńniem: «Niedzie ŭ dziaviatym kłasie ja znajšoŭ infarmacyju pra EHU, pačaŭ sačyć za im praz sacyjalnyja sietki. Mnie było cikava, bo tam stvaraŭsia vobraz univiera, jaki vielmi adroźnivajecca ad biełaruskaha».

Chłopiec raskazaŭ baćkam, što žadaje vučycca tolki ŭ Jeŭrapiejskim humanitarnym. Tyja pieršy čas byli suprać, maŭlaŭ, treba ž adpuścić dziciaci ŭ inšuju krainu, ale chłopiec patłumačyŭ im, što Vilnia nie tak i daloka — bližej da jaho rodnaha horada, čym luby biełaruski abłasny centr. I pačaŭ ź dziesiataha kłasa rychtavacca da pastupleńnia, pierš za ŭsio vučyŭ niamieckuju movu.

U vyniku atrymałasia pastupić na prahramu «Miedyja i kamunikacyja», dzie biełarus vyvučaŭ novyja miedyja. Mieŭ metu vučycca biaspłatna abo atrymać maksimalnuju źnižku na navučańnie, i vyjšła tak, što płaciŭ samuju mienšuju z mahčymych sum — 600 jeŭra, prytym što poŭnaja suma tady była 2500 jeŭra. Pastupić było niaciažka, tolki Nasiakajła nie moh razabracca, jak pravilna pisać ese, u vyniku pa im adznaka była nie najlepšaja.

Kirył zhadvaje pieršy čas va ŭniviersitecie:

«Ty 17-hadovy padletak i jašče prosta nie razumieješ, što adbyvajecca. Maješ inšy raskład dnia. Ale było cikava, bo, kali ja trapiŭ na pieršy kurs, jašče pracavała šmat krutych vykładčykaŭ, jakim paźniej nie praciahnuli kantrakty. Ahulnahumanitarnyja kursy nakštałt fiłasofii mnie spačatku nie nadta išli, ale potym razumieješ, čaho ad ciabie patrabujuć, i robicca cikava. Tym bolš na pieršym kursie jašče nie mocna nahružajuć, tam zbolšaha tvorčaja praca: prajekty, pierformansy, prezientacyi.

Pavialičyć

Druhi kurs, kali ty biareš kankretnyja pradmiety, užo bolš składany. Ale jon usio roŭna ahulnaŭniviersitecki. Časta ŭźnikali pytańni: a navošta mnie heta treba? Kali ja na miedyja, navošta mnie vučyć prava? Poŭny vybar pradmietaŭ uźnikaje tolki na trecim kursie».

Kirył zhadvaje, jak u 2014 hodzie syšli niekalki vykładčykaŭ: «Jany tady vykazali votum niedavieru administracyi, a taja, u svaju čarhu, nie praciahnuła im kantrakty. I heta byli najlepšyja vykładčyki, tyja, jakija padabalisia studentam, ź jakimi było cikava siadzieć na parach i razmaŭlać, ad jakich možna było daviedacca niešta novaje».

Paźniej byŭ skandał vakoł vybaraŭ rektara. Kirył tady ŭžo braŭ udzieł u studenckim žyćci i samakiravańni. Studenty patrabavali mahčymaści paŭdzielničać u vybarach rektara, kožny z kandydataŭ pryjšoŭ i pahavaryŭ ź imi, ale pa vyniku studenty ŭsio roŭna mieli tolki 10% hałasoŭ na vybarach. Pieramoh kandydat z ZŠA Devid Polik.

«Pamiataju, što kampanija Deloitte praviała niezaležny aŭdyt EHU, vyniki jakoha nie publikavalisia, ale chtości źliŭ spravazdaču ŭ internet. Pa joj było bačna, što ŭniviersitet traciŭ na Polika dzikija hrošy — na mašyny dla jaho, pieraloty ź Vilni ŭ Štaty, kudy jon lotaŭ davoli časta.

Na adnoj studenckaj sustrečy jon raskazaŭ, što, maŭlaŭ, spakojna adpačyvaŭ na bierazie Cichaha akijana, i tut jamu pazvaniŭ siabar z Kirujučaj rady EHU. Dyk voś, siabar jamu nibyta skazaŭ: Devid, nam treba tvaja dapamoha, tabie treba pryjechać u Vilniu i stać rektaram univiersiteta».

Vypusknik EHU Sierž Charytonaŭ pravioŭ svajo žurnalisckaje rasśledavańnie i znajšoŭ infarmacyju z byłoha miesca jaho pracy. Tam u dakumientach było prapisana, što Polik nieracyjanalna traciŭ univiersiteckija hrošy.

Kirył zhadvaje taksama historyju vakoł cen na navučańnie. Va ŭsich studenckich damovach było zafiksavana, što maksimalny košt dla ŭsich — 2500 jeŭra, ale kožny płacić u zaležnaści ad taho, jaki ŭ jaho rejtynh, sistema źnižak taksama była zamacavanaja.

Paźniej administracyja patłumačyła, što choča krychu źmianić rejtynhavuju sistemu, tak što było b ciažej atrymać źnižku. Ale ž sistema prapisanaja ŭ damovie. Tady dabilisia taho, što novyja praviły ŭviali tolki dla pieršakurśnikaŭ.

Pry ŭsim hetym Kirył nie škaduje pra hody ŭ Jeŭrapiejskim humanitarnym: «EHU — nie najlepšy ŭniviersitet, ale šmat dla kaho jon staŭ vielmi dobrym tramplinam. Bahata maich adnakurśnikaŭ vučylisia pa mižnarodnych stypiendyjach, pracavali ŭ ZŠA, paznajomilisia šmat ź jakimi cikavymi ludźmi.

Mnie, naprykład, było cikava pasłuchać u EHU Šaramieta za hod da jaho śmierci. Pry ŭsim tym, što tam zapeckanaja ŭnutranaja kuchnia, tam jość usie mahčymaści, i kali b mnie znoŭ było 17, ja b pastupiŭ u EHU jašče raz. Pryčym nie abaviazkova ž tam davučvacca, možna zabrać akademičnuju daviedku i pajści kudyści jašče.

Nastupnamu rektaru ja b pažadaŭ bolš prysłuchoŭvacca da studentaŭ, bo ŭ EHU ich realna nie čujuć. Treba niejak uznavić studenckaje samakiravańnie, kab jano było nie naminalnym, a realnym. Zrazumieła, što ty pastupaješ va ŭnivier, kab atrymać adukacyju, ale, kali ŭ ciabie akramia viedaŭ jość i inšyja pytańni, treba i ich vyrašać. Sami vučycie krytyčna myślić, a potym sprabujecie ad nas admachnucca? Niezdarma kažuć, što možna vyhnać EHU ź Biełarusi, ale nielha vyhnać Biełaruś ź EHU».

«Niama ludziej, abyjakavych da EHU, kali jany ŭžo sutyknulisia z univiersitetam»

Maksimas Miłta, prahrama «Kulturnaja spadčyna i turyzm», 2009-2013 

Pavialičyć

Maksimas nie tolki vučyŭsia ŭ EHU, ale i pracavaŭ tam. Miłta čatyry hady vykładaŭ u EHU ahulnahumanitarnyja pradmiety dla studentaŭ pieršaha kursa, taksama zajmaŭsia u administracyi ŭniviersiteta jaho raźvićciom, pijaram, internacyjanalizacyjaj. Tak što ŭ jaho, jak kaža sam Maksimas, było bačańnie ŭniviersiteta z usich bakoŭ.

Siamja mužčyny rodam ź Vilni, ale ŭ dziacinstvie jon žyŭ u Minsku. Tamu jamu chaciełasia vučycca ŭ miescy, jakoje b spałučała ŭ sabie biełaruskaje i litoŭskaje.

Vučycca Miłcie padabałasia: «Dumaju, najbolš jaskravaja akaličnaść EHU — heta toje, što ciabie vučać bačyć i šyryniu, i hłybiniu prablem. Heta charakterna dla luboj navučalnaj ustanovy, što pracuje pa pryncypach liberal arts (vyvučeńnie šyrokaha koła humanitarnych pradmietaŭ. — NN). Tam sprabujuć i pastavić ciabie va ŭmovy miždyscyplinarnaści, i padšturchnuć da krytyčnaha myśleńnia, umieńnia vykazvać dumku nie tolki kreatyŭna, ale i pierfarmatyŭna.

Šmat zaležyć i ad taho, jakuju prahramu navučańnia ty vybiraješ. U maim vypadku heta była bakałaŭrskaja prahrama «Kulturnaja spadčyna i turyzm», kudy ja pastupiŭ u 2009 hodzie, i dumaju, što Vilnia — dakładna nie najhoršy horad u śviecie, dzie možna vyvučać takuju temu. Miarkuju, toje, što adbyvajecca ŭ kłasie i pa-za kłasami, źviazanaje».

Maksimas raskazvaje, što ŭ supolnaści EHU jamu było vielmi kamfortna, i litoviec nie mieŭ dumak spynić navučańnie va ŭniviersitecie abo zaniacca čymści inšym. Jon zhadvaje jaskravych asobaŭ, ź jakimi sutykaŭsia va ŭniviersitecie: prafiesara Ryhora Miniankova, u jakoha pisaŭ bakałaŭrskuju pracu, ci prafiesara Anatola Michajłava. Miłta padkreślivaje, što, chacia ŭniviersitet i maje nievialiki pamier, u im nie adčuvaješ siabie nibyta ŭ pravincyjnym kole, a bačyš suviaź z bolšaj častkaj intelektualnaj tradycyi, i heta, na jaho dumku, istotna.

Što da minusaŭ, to Maksimas zhadavaje nastupnaje: «Usie ŭsprymali prahramu pa pravie jak bolš prestyžnuju, adčuvaŭsia razryŭ pamiž joj i astatnimi prahramami. Taksama škada, što ŭ 2009 hodzie, kali ja pastupaŭ, skončyłasia prahrama pa teoryi i praktycy sučasnaha mastactva, bo pieršapačatkova ja dumaŭ pastupać u tym liku na jaje.

U nas było vielmi kankurentnaje asiarodździe z punktu hledžańnia finansavaj dapamohi. U majoj hrupie, naprykład, było 35 studentaŭ, i tolki čatyry ź ich vučylisia biaspłatna. Uvohule studenty byli padzielenyja na katehoryi pa adznakach, i kožnaja z katehoryj atrymlivała svoj uzrovień źnižki, ale z taho času sistema ŭžo šmat razoŭ źmianiałasia».

2009-ty, kali Miłta pastupiŭ, byŭ hodam finansavaha kryzisu ŭ Jeŭropie. Tyja, chto pastupaŭ paźniej, mieli šans atrymać stypiendyju, ale ŭ pieršym siemiestry ŭ jaho kursa stypiendyj nie było. Litoviec taksama pamiataje, što tyja, chto chacieŭ nakiroŭvacca pa mižnarodnych abmienach, mieli značna mienš mahčymaściaŭ, čym tyja, chto pastupiŭ u apošni hod jaho navučańnia, bo źjaviłasia bahata novych partnioraŭ.

Ale da niehatyŭnych momantaŭ Maksimas stavicca spakojna i ŭvohule zhadvaje pra Jeŭrapiejski humanitarny ź ciepłynioj: «Univiersitet zaŭždy znachodzicca ŭ pracesie pieraasensavańnia siabie, asabliva kali jon taki małady, jak EHU. Kali tam sutykalisia roznyja bačańni ŭniviersiteta, jany abmiarkoŭvalisia. Niama ludziej, abyjakavych da EHU, kali ŭžo sutyknuŭsia z univiersitetam, ty prymaješ jaho vielmi blizka da serca. Heta niešta siaredniaje pamiž siamjoj i prafiesijnym asiarodkam».

U EHU, uspaminaje Miłta, zaŭsiody była vielmi mocnaja biełaruskaja prysutnaść: pa jaho adčuvańniach, na jaho nabory było niedzie 95% biełarusaŭ. Pavodle Maksimasa, kali b tam było troški bolš ludziej ź inšych krain, naprykład, ź Litvy ci Ukrainy, było b lepiej, tamu što ŭ jaho čas unutranaja raznastajnaść siarod studentaŭ była nievialikaj.

Miłta ličyć, što ŭsprymańnie EHU jak biełaruskaha ŭniviersiteta dla biełarusaŭ štučna abmiažoŭvała tuju supolnaść: «Zvyčajna čakaješ ad univiersiteta raskryćcia haryzontaŭ, i ŭ akademičnym płanie heta i adbyvałasia. Naprykład, univiersitet stvaryŭ čałaviek, jaki zajmajecca fiłasofijaj Chajdehiera, a značnaja častka fiłasofskaj supolnaści EHU ŭzrasła ŭ sučasnaj sacyjalna-krytyčnaj teoryi. Heta zusim roznyja kanceptualnyja padychody da razumieńnia rečaisnaści, u jakoj ty žyvieš, i heta nierealna kruta.

I ŭsio roŭna było b niakiepska, kali b unutry supolnaści było troški bolš hałasoŭ, jakija b pradstaŭlali nie tolki Biełaruś. Viadoma, što heta ŭniviersitet dla Biełarusi, tamu tam musić być šmat biełarusaŭ. Ale, kali ich budzie 85%, heta ŭsio roŭna budzie bolšaść».

Što pažadać novamu rektaru? Na dumku Maksimasa, jakoha b novaha rektara ni vybrali, EHU — prajekt, jaki moža zabiaśpiečyć prysutnaść Biełarusi ŭ jeŭrapiejskaj i ŭ šyrokim sensie zachodniaj cyvilizacyi. Važna toje, nakolki paśpiachova EHU budzie intehravany ŭ zachodniuju intelektualnuju i palityčnuju tradycyju.

Miłta ŭpeŭnieny, što hałoŭnaja kaštoŭnaść EHU — toje, što jon aryjentavany mienavita na jeŭrapiejskaje bačańnie Biełarusi. Pa svaim akademičnym rakursie ŭniviersitet byŭ na niekalki krokaŭ napieradzie biełaruskich kankurentaŭ, miarkuje jon. Hiendarnyja daśledavańni, urbanistyka, teałohija (kali EHU pracavaŭ u Minsku) — usio heta było tam raźvita dziakujučy ŭnutranaj enierhii ŭniviersiteta.

«Taja sistema, jakaja tam jość, mnie nahadvaje režym Łukašenki»

Sabina Alijeva, prahrama «Mižnarodnaje prava i prava Jeŭrapiejskaha Sajuza», pastupiła ŭ 2019-m

Pavialičyć

Kali Sabina jašče vučyłasia ŭ škole, jana šmat vałancioryła ŭ biełaruskich NDA, i bahata chto ź jaje siabroŭ z tych arhanizacyj navučalisia ŭ EHU. Da taho ž biełaruska chacieła pracavać u pravie, i siabry joj vielmi raili EHU, kazali, što tam šmat kłasnych vykładčykaŭ.

Alijeva razumieła, što ŭ jaje mierkavanaj alma-matar nie ŭsio dobra, ale heta jaje nie źbiantežyła: «Viedała, što va ŭniviersitecie šmat prablem, parušanaja kamunikacyja pamiž studenctvam i administracyjaj, ale vyrašyła, što pajdu na hetuju ryzyku. Taksama razumieła, što ŭ biełaruskich VNU nie toj padychod i nie taja prahrama, što ja b sabie chacieła, bo chacia i vučyłasia ŭ viaskovaj škole, tam byli kłasnyja padychody da pracy i supracoŭnictva ź mižnarodnymi arhanizacyjami».

Kab pastupić u EHU, dziaŭčyna zdavała anhlijskuju movu i pisała ese, potym źbirała partfolia dla hranta na navučańnie i atrymała źnižku 50%. U vyniku ŭ 2019 hodzie Sabina apynułasia ŭ EHU na prahramie «Mižnarodnaje prava i prava Jeŭrapiejskaha Sajuza», i ŭžo samy pačatak navučańnia staŭ vyprabavańniem:

«Praz čatyry dni paśla taho, jak ja pačała vučycca, adbyłosia pasiadžeńnie ŭniviersiteckaha Sienata razam sa studentami, na jakim zdaryŭsia hrandyjozny skandał, bo tady studenty pratestavali suprać źmienaŭ sistemy źnižak na navučańnie. Administracyja nas, pieršakurśnikaŭ, adšturchoŭvała, kab my nie viedali, što adbyvajecca. Ja sama była na tym pasiadžeńni.

U toj ža dzień ja vypadkova sustreła dziaŭčynu, jakaja mocna płakała. Jana mnie raskazała, što chutka buduć vybary ŭ studenckaje pradstaŭnictva EHU (SP EHU), ale toj prezident SP, što padymaŭ pratesty, užo nie pojdzie tudy, a zamiest jaho vyłučycca niejki praadministracyjny kandydat. Ja paabiacała toj dziaŭčynie, što sama vyłučusia, i 24 kastryčnika stała prezidentkaj SP, chacia navučałasia va ŭniviersitecie mienš za miesiac. Pryjšłosia chutka vučycca sumiaščać hetuju pracu i studenckija prablemy z navučańniem».

Sabina raskazvaje, što kiraŭnictva pazicyjanavała EHU jak mižnarodny pryvatny ŭniviersitet, studenty ž im nahadvali: maŭlaŭ, vam vydajuć hrošy nie za toje, što vy mižnarodny pryvatny ŭniviersitet, a za toje, što vy — biełaruski ŭniviersitet u vyhnańni. Jašče studenty pratestavali suprać zvalnieńniaŭ vykładčykaŭ, kazali, što paharšajecca jakaść prahram, bo zvalniajuć vykładčykaŭ, jakija ich stvarali.

Vychad na pratesty i razmovy z donarami EHU — adzinaje, što dapamahała, dzielicca Sabina, bo sproby vyrašać pytańni ŭ kabinietach ničym nie zakančvalisia.

Sabinie daviałosia sutyknucca i z ckavańniem: «Niejak pryjechaŭ Dzirk Šubiel, były pasoł ES u Biełarusi, i ja jamu ŭručyła pazicyju SP pa tych pradmietach, što jość u EHU. Paśla hetaha suprać mianie pačałasia chiejt-kampanija: studentam, jakija vučylisia anłajn ź Biełarusi, dasyłali fejkavuju infarmacyju pra mianie. Potym hetyja studenty pryjazdžali da nas, i akazvałasia, što im raskazali, nibyta praz Sabinu Alijevu chutka zakryjuć EHU».

Kali havaryć pra sam vučebny praces, to, pierš za ŭsio, dziaŭčyna pryjšła da tych vykładčykaŭ, pra jakich joj raskazvali siabry, a ich nie było, bo im nie praciahnuli kantrakty.

Niekatoryja vykładčyki, ličyć Sabina, nie mahli adździalić jaje asabistuju pazicyju i pracu ŭ SP ad navučańnia, i tamu joj zanižali adznaki. Byŭ vypadak, kali ese dziaŭčyny abrali najlepšym u hrupie i jana jaho navat čytała pierad usim kursam, a potym vykładčyk, pradstaŭnik administracyi, pastaviŭ joj šeść.

Sabina pravučyłasia ŭ EHU krychu mienš za try kursy, a potym syšła ŭ akademičny adpačynak. Praŭda, jaje zajavu na hety adpačynak va ŭniviersitecie zhubili, i dziaŭčynu ŭ vyniku adličyli.

Alijeva zhadvaje, što ŭ EHU było šmat dobraha, ale svarki z administracyjaj heta pierakreślivajuć: «EHU — heta takoje miesca, dzie ty možaš rabić amal što chočaš u prykładnych ramkach svaich kursaŭ, i ja karystałasia hetym. Ładziła prajekty, źviazanyja z našymi NDA, pryvodziła roznych śpikieraŭ va ŭniviersitet. Šmat z taho, što my vučyli, my mahli vykarystoŭvać u prajektach, mahli ŭdzielničać u mižnarodnych konkursach. Bahata ŭ jakich vykładčykaŭ byli dobra pabudavanyja prahramy, z nami pracavali vysokakłasnyja litoŭskija śpiecyjalisty, ale ź imi ŭ nas było nie tak šmat vučoby.

Mianie ŭžo daŭno niama ŭ EHU, i ja navat nie chaču zhadvać hety čas. Heta byŭ i dobry vopyt, i balučy, bo taki cudoŭny prajekt isnuje ŭ takich umovach, dzie, kali ŭ ciabie inšaje mierkavańnie, ź ciabie mohuć śmiajacca, i pry hetym my znachodzimsia ŭ demakratyčnaj krainie».

Novamu rektaru Sabina paraiła b pierabudavać EHU.

«Taja sistema, jakaja tam jość ciapier, mnie nahadvaje režym Łukašenki — toje, što treba źniščać pad korań. Jašče varta praviarać ludziej, jakija zastajucca na pracy, razhladać kiejsy, na jakija nie źviartałasia ŭvaha raniej, padniać navuku, słuchać studentcva i hramadzianskuju supolnaść. Jamu treba być adkrytym čałaviekam, bo, kab pierabudavać EHU, patrebnyja namahańni i žadańnie ŭsich — i studenctva, i nastaŭnikaŭ, i administracyi», — padsumoŭvaje dziaŭčyna.

Sakretnyja vybary rektara ŭ EHU: što pra ich viadoma

«Usie pakul stailisia i čakajuć». Siemji adzinaccacikłaśnikaŭ — ab źmienach va ŭstupnaj kampanii

«Zybickaja — prykład dzikunstva». Hutarka ź pieramožcam Hiedrojcia Siarhiejem Abłamiejkam

• 17
• 0
• 4
• 0
• 3
• 6
• 11
• 0