«KDB, MUS — my ŭsiudy byli». Pradprymalniki raskazali, ź jakimi prablemami sutykajucca i jakija plusy bačać
Dniami ministr ekanomiki Alaksandr Čarviakoŭ zajaviŭ, što za košt pryvatnaj śfiery ekanomiki farmujecca 35% biudžetu. Usiaho ŭ hetaj śfiery zaniata kala 1,5 młn čałaviek. «Naša Niva» parazmaŭlała z pradstaŭnikami małoha biznesu i daviedałasia, ź jakimi składanaściami jany sutykajucca i čamu zastajucca ŭ krainie.
«U paraŭnańni z 90-mi ŭ nas jašče ŭsio pakul dastatkova stabilna»
Adzin z pradprymalnikaŭ raskazaŭ, što ŭ 2020-m mocnych źmien umoŭ viadzieńnia biznesu jon nie adčuŭ.
«Pieršy čas, na fonie infarmacyi ab roznaha rodu vobšukach, štrafach i zakryćci bujnych kampanij, było krychu strašna, ale ŭ cełym dla nas, nievialikaha biznesu, ryzyki było nie tak šmat.
Adčuvałasia, što krainie, biudžetu patrebny hrošy, i ich źbirali ŭsiudy, dzie možna. Nam stali čaściej telefanavać z FSAN i inšych orhanaŭ, udakładniać, ci ŭsio my zapłacili. Prychodzili pravierki: enierhanahlad, pažarnyja i inšyja», — raskazvaje jon.
Składana stała vieści biznes u krainie paśla pačatku vajny. U pieršuju čarhu z-za ŭviadzieńnia sankcyj.
«Nam dla akazańnia pasłuh klijentam treba kuplać niekatoryja jeŭrapiejskija tavary i zamiežny soft. Spačatku ŭźnikli prablemy z apłatami (banki pa čarzie pačali admaŭlacca prymać płaciažy ź Biełarusi). Pryjšłosia apieratyŭna pierabirać banki, šukać abarotnyja srodki i zakidvać vialikija sumy pieradapłaty pa kanałach, jakija jašče pracavali.
Zatym jeŭrapiejskija kampanii pačali admaŭlać zaklučać damovy i kantrakty napramuju ź biełaruskimi arhanizacyjami, i pryjšłosia šukać varyjanty nabyćcia nieabchodnaha nam softu i tavaraŭ praz trecija krainy.
Heta pavialičyła terminy, nakładnyja vydatki, padatkovyja staŭki, uskładniła łahistyku. Ale ja dumaju, z hetym sutyknulisia praktyčna ŭsie, i nie tolki ŭ Biełarusi», — kaža jon.
Razam z hetym, pa słovach pradprymalnika, paśla lutaha 2022-ha źjavilisia plusy, jakich raniej nie było.
«Ruch hrošaj u krainie pavialičyŭsia. Mabyć, my atrymali niejkija rasijskija datacyi ci kredyty, ale sutnaść u tym, što hrošy kruciacca. Tak, uźnialisia ceny, niekatoryja zanadta, ale ruch jość. I dla viadzieńnia biznesu heta samaje hałoŭnaje.
Druhi plus, što paśla sychodu jeŭrapiejskich brendaŭ i rełakacyi niekatorych kampanij vyzvaliłasia miesca. I jano pačało zapaŭniacca abo miascovymi, abo tavarami z Rasii ci z Kitaja», — pieraličvaje jon.
Na pytańnie, što dajecca ciapier składaniej za ŭsio, mužčyna adkazvaje: abychod jeŭrapiejskich sankcyj.
A ŭnutry krainy — vykonvać patrabavańnie dziaržavy «nie pavyšać ceny».
«Našy pasłuhi niepasredna nie adnosiacca da śpisa tavaraŭ, jakija zaraz kantralujucca, ale ŭsio roŭna strašna. Raptam niechta voźmie i paskardzicca. A DFR biez razboru voźmie i pakaraje.
Choć, abjektyŭna, sabiekošt i vydatki na mnohija tavary sapraŭdy pavialičylisia, ludziam pryjšłosia padniać zarobki z-za ahulnaha rostu cen u krainie, i tamu padniać canu pasłuh dla klijentaŭ było b całkam łahična. Ale pryciahvać lišniuju ŭvahu nie chočacca. Miarkuju, padobnaja situacyja ŭ mnohich.
Davoli chutka mianiajucca ŭmovy. To rezka ŭviali zabaronu na vyvaz tavaraŭ, to źniali, to ŭviali inšuju zabaronu. Heta ŭsio treba apieratyŭna adsočvać, kali parušaješ niešta — karajuć chutka.
Usio heta napružvaje z pazicyi, što bolš dumaješ, jak vykrucicca z sankcyj i jak «nie pamylicca», čym pra toje, jak raźvivać biznes i zrabić jaho lepšym. Ale, dumaju, byvali časy i bolš składanyja. Vyžyviem», — kaža jon.
Tak jak kampanija akazvaje pasłuhi na terytoryi klijenta, rełakacyja dla jaje niemahčymaja, tolki adkryćcio filijała ŭ inšaj krainie.
«Z asobnymi klijentami, z asobnym piersanałam, z asobnym markietynham. Što ŭžo nie zusim rełakacyja.
U nas jość niekalki supracoŭnikaŭ, jakija źjechali, niechta zmoh zastacca nam karysnym i pracuje addalena, ale heta adzinki. Darečy, adzin chłopiec źjechaŭ u Polšču, i my ź im, musić, usio-tki adkryjem u Polščy filijał. Ale heta budzie nie rełakacyja, a, chutčej, zasvajeńnie novaj terytoryi dla našych pasłuh i kampietencyj.
U paraŭnańni z 90-mi ŭ nas jašče ŭsio pakul dastatkova stabilna. Abjektyŭna ryzyka niešta stracić jość zaŭsiody. A što da «adcisnuć» biznes — jon u nas nie vielmi vialiki. I ja b nie skazaŭ, što supierprybytkovy. Nie tyja abjomy, kab z nami važdacca.
Jak mnie zdajecca, asnoŭnaja chvala «hanieńniaŭ» užo prajšła — i ŭsich «niepažadanych» užo «pravučyli». Stracić biznes? Heta moža zdarycca ŭ luby momant, ź luboj pryčyny. Adzin niaŭdała pryniaty zakon, naprykład, ab zabaronie vykarystańnia zamiežnych softaŭ — i možna skazać, što nas niama. Ale pakul, ja b skazaŭ, naadvarot. Z-za taho, što šmat jakija kampanii z rynku syšli, dla nas vyzvaliłasia miesca i dadałosia pracy, prapanavańnia stała mienš, a popyt zastaŭsia», — razvažaje pradprymalnik.
«Možna zarablać, ale nam nie dajuć zarablać ułady»
Inšy pradprymalnik raskazvaje, što hałoŭnaja prablema dla jaho — heta ŭłady, jakija nie dajuć pracavać.
«Va ŭładzie ludzi nie prosta małaadukavanyja, a nieadekvatnyja. Jany nas prosta nie pavažajuć, miarkujuć, što jany bahi, a my čeladź. U ich arhumientaŭ nie byvaje, «chaču — dazvolu, a chaču — nie dazvolu». Voś takoje staŭleńnie. My tłumačym, što hetyja dziejańni ź ich boku pryniasuć im novyja padatki, pracoŭnyja miescy, raźvićcio terytoryj, — nie čujuć.
Što da ekanamičnaha składnika, to možna zarablać, ale nam nie dajuć zarablać ułady. Jašče letaś było bolš-mienš, u hetym hodzie našmat horš. Była nadzieja, što voś uviali sankcyi, zaraz, napeŭna, biznesu ŭnutry krainy stanuć dapamahać. Nie, stała jašče horš», — kaža jon.
Ab raźvićci biznesu pradprymalnik dumać baicca.
«KDB, prakuratura, MUS — my ŭsiudy byli. Jany prosta telefanujuć i havorać, što treba sustrecca. Adkryta «płacicie» jany nie kažuć, vyšukvajuć niejkija drobnyja parušeńni. Maksimalna stvarajuć prablemy.
Chacia ŭ płanie raźvićcia ŭ nas usio pavinna było b być dobra, paśla ŭviadzieńnia sankcyj, vizavych abmiežavańniaŭ ludzi stali šukać, jakim čynam možna adpačyvać, viesialicca ŭ krainie. U kavid u nas niadrenna išoŭ biznes. Ni adna prablema ŭ śviecie nas tak nie zakranuła, jak prablema z uładami», — raskazvaje jon.
Mahčymaściaŭ dla rełakacyi biznesu pradprymalnik pakul nie bačyć. Usie jaho aktyvy ŭ Biełarusi. Adziny varyjant — prodaž.
«Ale jakim čynam — niezrazumieła, — kaža jon. — Tamu što nieruchomaja majomaść u canie vielmi ŭpała. Ciapier u krainie ŭ cełym biznes realna pradać tolki pa častkach. I toje asablivaha sensu heta rabić niama, tamu što za realny košt nie atrymajecca, buduć davać pałovu.
Kali vybirać, dzie pačynać biznes — albo Polšča, albo Ispanija. Pasuje pa ŭmovach dla nas.
Pakul zachoŭvajem niejki aptymizm. Usio dumajem, što chutka ŭsio pamianiajecca. Čamu ja pavinien źjazdžać z krainy, kali tut niekalki stahodździaŭ žyli maje prodki? I jašče ja pavinien chadzić prasić niešta».
«Našmat ciažej było, kali ŭ Biełarusi była devalvacyja»
Jašče adzin biznesmien, jaki maje kampaniju ŭ krainie, taksama źviartaje ŭvahu na ŭmovy viadzieńnia biznesu: jany mianiajucca praktyčna kožny tydzień.
«Pahladzicie, što robić Jeŭrasajuz. U siłu abstavin Polšča pakinuła tolki adzin hruzavy pierachod. Heta adrazu ž pavialičyła košt dastaŭki. Jeŭrapiejskija banki admaŭlajucca adkryvać rachunki, pravodzić płaciažy.
Pieršaja samaja składanaja situacyja ź biznesam była, kali ŭsie jeŭrapiejcy na emocyjach paśla 24 lutaha pierastali z nami pracavać. Heta ja kažu nie tolki pra siabie, ale i pra svaich partnioraŭ.
Mnohija jeŭrapiejskija kampanii padumali, pahladzieli i praź niejki čas sami prapanavali šukać varyjanty. Dla ich heta taksama biznes.
Tut bolš hłabalna treba ŭźniać pytańnie. Čaho hetymi sankcyjami možna dasiahnuć? Usio roŭna toj, chto žadaje, znojdzie anałahičny tavar u Azii. Usio možna zamianić, pytańnie času i hrošaj. Kamu vyhadnyja sankcyi? Amierycy?» — razvažaje jon.
Samym składanym u viadzieńni biznesu ŭ krainie pradprymalnik nazyvaje niemahčymaść prahnazavać.
«Stratehična pačynaješ pierabudoŭvać biznes na zrazumiełyja, vyraznyja schiemy, pieraaryjentuješsia na Kitaj, Turcyju. Tam taksama jość dobryja tavary, jakija my prapanujem.
Isnuje niepradkazalnaść u pavodzinach navat nie partnioraŭ u Jeŭropie, ź jakimi pracujem, a palitykaŭ. Ciapier abmiarkoŭvałasia, što biełarusaŭ u Jeŭropie nie pryraŭniali da rasijan, i heta pieramoha. Atrymlivajecca, što faktyčna takija ludzi na Zachadzie — heta treci sort», — razvažaje jon.
Na pytańnie, ci zadumvajecca mužčyna ab rełakacyi biznesu, pradprymalnik adkazvaje stanoŭča. Ale ŭdakładniaje, što nie bačyć sensu ŭ adkryćci svajoj kampanii ŭ Jeŭropie.
«Liču, što biznes u Biełarusi na hety momant bolš pradkazalny, čym na Zachadzie.
Treba razumieć, što my tam asabliva nikomu nie patrebny, miakka kažučy. Pahladzicie, u Polščy strajkavali ciapier pieravozčyki, prasili, kab pierastali rehistravać kampanii ź biełaruskimi karaniami. Jany takim čynam abaraniajuć svaich hramadzian. Ja mahu heta zrazumieć, ale nie pryniać. Pryjedu ja kudyści adkryvać biznes, a praz dva miesiacy skažuć zakryvacca, bo nie miascovy.
U hetym žyćci zaŭsiody jość čym zaniacca, akramia biznesu. Kali što, znajdu prajekt, jaki mnie budzie cikavy. Strachu stracić biznes niama.
Ale mahu skazać, što heta jašče nie samyja składanyja časy. Našmat ciažej było, kali ŭ Biełarusi była devalvacyja, a zaraz jašče možna niejak vykručvacca», — padsumoŭvaje pradprymalnik.
Čytajcie taksama:
Biełarusaŭ, jakija adkryli biznes za miažoj, padtrymali hrašyma
Bolš za 2000 biełaruskich kampanij pierajechali ŭ Jeŭrasajuz paśla 2020 hoda
Što ŭjaŭlaje saboj impieryja «Novy zrok» i ŭ jakoj schiemie ich abvinavaciŭ DFR
«Ciabie b baćka praklaŭ»: Maci fihuranta «małočnaj spravy» prabiłasia na spatkańnie ź im, kab ślozna paprasić nie supracoŭničać sa śledstvam3
Kamientary