Pra što pisali ŭ pieršaj u Biełarusi haziecie i čamu jaje cenzuravali 

Gazeta Grodzieńska pačała vychodzić jašče ŭ 1775 hodzie, ale tady ŭ joj raźmiaščali pieradrukavanuju infarmacyju z vydańnia Gazeta Warszawska. U žniŭni 1776 hoda vydańnie pačało drukavać infarmacyju pra Hrodna i stała nazyvacca Gazeta Grodzieńska partykularna, što možna pierakłaści jak «miascovaja hrodzienskaja hazieta». Praź jaje Antonij Tyzienhaŭz namahaŭsia ŭźniać intelektualny ŭzrovień šlachty.

Inicyjatary zasnavańnia Gazeta Grodzieńska źviarnulisia pa materyjalnuju dapamohu da karala. Jany nabyli ŭ Vilni abstalavańnie dla drukarni, a ŭ Pastavach adkryli zavod pa vytvorčaści papiery.

Hazietu drukavali na polskaj movie, jaje hałoŭnym redaktaram byŭ A. Sabaleŭski. Jana składałasia ź dźviuch staronak farmatu 15 na 20 sm. Jak i ŭsie padobnyja vydańni taho času, hazieta była nievialikaja i bolš nahadvała listoŭku ź dźviuch pałos. Byli vypadki, kali abjom pavialičvaŭsia ŭdvaja. Naprykład, kali ŭ 1780 hodzie rasijskaja impieratryca Kaciaryna II padarožničała pa terytoryi Biełarusi.

Hazieta vychodziła adzin raz na tydzień u čaćviarhi, a tyraž vydańnia byŭ da 300 ekzemplaraŭ. U pieradavych artykułach abmiarkoŭvali nadzionnyja hramadska-palityčnyja prablemy. Na toj čas heta była redkaja źjava.

Pra što pisali ŭ haziecie: naviny, abjavy i kryminalnaja chronika

U haziecie drukavali naviny pra padziei Hrodna. Naprykład, pra kancert i iluminacyju ŭ horadzie, jakija adbylisia ŭ honar karaleŭskaj siamji 17 studzienia 1779 hoda. Taksama pisali pra śviatkavańnie imianin Antonija Tyzienhaŭza ŭ falvarku Kulbaki niedaloka ad Hrodna i pra publičnyja ekzamieny ŭ hrodzienskaj vajavodskaj škole.

U haziecie byli abjavy pra zhublenyja rečy. Naprykład, chtości zhubiŭ čorny kitajski płašč, niechta inšy — załaty hadzińnik z załatym łancužkom i jantarnaj piačatkaj na bali ŭ Novym zamku, a chtości — uvohule miech z poštaj ź Dziarečyna.

Pisali pra kradziažy, źbiehłych sialanaŭ i słuh. U haziecie apisvali ich prykmiety i vopratku. U vydańni rekłamavali pradukcyju hrodzienskaj drukarni: knihi, «Haspadarčy kalandar», spravazdačy i raparty ź siejmaŭ. Zredku rekłamavali rečy: naprykład, paŭkryty vazok albo aharodnaje nasieńnie.

Nie tolki pra Hrodna: drukavali naviny krainy i śvietu

U haziecie publikavali nie tolki hrodzienskija naviny. Tam raskazvali pra pasiadžeńni siejma, pracu skarbovaj kamisii ŭ Hrodnie, vybary deputataŭ u Hałoŭny Trybunał VKŁ, pra žyćcio karala i karaleŭskaj siamji, drukavali ŭradavyja abjavy, prydvornuju chroniku i dziońnik znachodžańnia Kaciaryny II u Połacku.

Pavialičyć

Asobny raździeł byŭ pryśviečany zamiežnaj palitycy. Tam pisali pra vajnu za niezaležnaść u Paŭnočnaj Amierycy, pra kanflikty pamiž Aŭstryjaj i Prusijaj. Była infarmacyja pra rasijska-aŭstryjskija i rasijska-tureckija adnosiny, raźmierkavańnie ŭ Polščy rasijskaj armii, i inšyja padziei, jakija zakranali intaresy Rečy Paspalitaj, Rasii, Aŭstryi i Prusii.

U haziecie drukavali i cikavostki: pra vypiečku chleba z bulbianoj muki ŭ Viersali, pra kanstrujavańnie ŭ Francyi ekipaža, jaki nikoli nie zmoža pieraviarnucca, vyviaržeńnie Viezuvija ŭ Nieapali albo zaćmieńnie Miesiaca ŭ Koŭnie.

Za artykułami sačyŭ cenzar

Idejna-palityčny źmiest haziety z časam nabliziŭsia da krytyčnych acenak palityki Polščy i Rasii ŭ adnosinach da terytoryj Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Vydańnie nieadnarazova vyklikała niezadavolenaść polskaha karala, bo jon raźličvaŭ, što Gazeta Grodzieńska budzie prapahandystam polskaj palityki.

Pa patrabavańni karala Stanisłava Aŭhusta Paniatoŭskaha ŭ Hrodnie stvaryli pasadu hazietnaha cenzara. Im staŭ Francišak Suchadolec, jaki niekatoryja redakcyjnyja artykuły zamianiaŭ źviestkami ź inšych haziet.

Apošni zachavany numar haziety vyjšaŭ 28 śniežnia 1780 hoda. Nie vyklučana, što hazieta vydavałasia da 1783 hoda.

• 15
• 0
• 0
• 0
• 1
• 0
• 1
• 0