«Nie karystaŭsia telefonam i staraŭsia nie traplać na kamiery». Mastak Alaksiej Kuźmič viarnuŭsia ŭ Biełaruś dziela pierfomansu
Mastak Alaksiej Kuźmič rabiŭ akcyju ŭ dzień prezidenckich vybaraŭ-2020, byŭ zatrymany i źbity, emihravaŭ. A siońnia jon vykłaŭ videa svajoj novaj akcyi z centra Minska. Spytali ŭ Kuźmiča, jak i navošta heta było zroblena.
Padčas novaj akcyi, videa jakoj mastak vykłaŭ na jutubie, Alaksiej pakazaŭ hoły zad, stojačy pasiarod praśpiekta Pieramožcaŭ.
Kuźmič pryjechaŭ u Biełaruś u pačatku žniŭnia. Hałoŭnaj pryčynaj viartańnia na Radzimu Alaksiej nazyvaje nieabchodnaść zaviaršyć svoj tranzit — akcyju apošnich troch hadoŭ: «Niadaŭna vyvieŭ movu svajho mastactva, heta SLAG art, ci ŠŁAK-art. Rasšyfroŭvajecca jak Self, life, action, game, art, to-bok ja biaru abstaviny ŭłasnaha žyćcia i ź ich rablu mastactva ŭ vyhladzie hulni.
Zadumaŭ heta, kali skłalisia takija abstaviny, što ja źjechaŭ ź Biełarusi. Moj tranzit pačaŭsia 9 žniŭnia 2020-ha, kali ja vyjšaŭ z doma rabić akcyju na dzień vybaraŭ. Dalej mianie zatrymali, pabili, mastactva AMAPa adbiłasia na maim zadzie, i hety zad ja pavioz dalej pa Jeŭropie. Ciaham troch hadoŭ znachodziŭsia ŭ tranzitnym stanie, nidzie nie spyniaŭsia. A ciapier zrazumieŭ, što pryjšoŭ čas skančvać hetuju hulniu i viartacca ŭ Biełaruś, pradstavić tuju mietamarfozu, jakaja adbyłasia za hetyja try hady».
Biełarus śćviardžaje, što nie jechaŭ dachaty, kab razabracca z dakumientami. Ale kali byŭ u Biełarusi, vyrašyŭ zrabić pašpart i paśviedčańnie kiroŭcy. Płanavaŭ iści nazad u Jeŭropu nielehalnym šlacham, ale ŭ vyniku zładziŭ sabie dakumienty.
I ŭ krainu, i nazad Kuźmič jechaŭ praz Rasiju. Kaža, što pastajanna bačyć naviny pra zatrymańni biełarusaŭ na polskaj i litoŭskaj miažach, i nie razumieje, čamu ludzi zajazdžajuć u Biełaruś takim čynam. Mastak dapuskaje, što heta jaho i zaścierahło: «Całkam mahčyma, što złaviŭ niejki bah sistemy. Tamu i zrabiŭ u krainie dakumienty, što nie adzvaniŭsia ni pa jakoj bazie, kali zajazdžaŭ u Biełaruś, bo pa sutnaści i nie zajazdžaŭ u jaje».
U Biełarusi Kuźmič pravioŭ dva miesiacy. Raskazvaje, što ŭ jaho vypadku hety čas prajšoŭ biespakojna: «Kožny dzień žyvieš z dumkaj, što ciabie mohuć pryniać. Doma i ŭ hramadskich miescach ja nie źjaŭlaŭsia, praktyčna ni z kim nie bačyŭsia, nie karystaŭsia telefonam i staraŭsia nie traplać na kamiery. Žyŭ na pryrodzie, tam vielmi dobra, možna rassłabicca.
U cełym rady, što pabyvaŭ tam i, asnoŭnaje, zrabiŭ mastactva. Pierapracavaŭ hetuju maju trochhadovuju situacyju ŭ art, skončyŭ svoj tranzit, pastaviŭ u im kropku. Ź jaho pačynajecca novy etap majho žyćcia i mastactva. Jakim jon budzie, pakul kazać nie mahu».
Svaje pieršyja ŭražańni ad viartańnia ŭ krainu Alaksiej apisvaje słovami «usio spakojna, cicha, pavolna i zanadta čysta». A jašče tłumačyć, što mieŭ adčuvańnie, byccam trapiŭ u inšuju realnaść, ujaŭlaŭ ciapierašniuju Biełaruś nie tak.
«Tyja, chto tam žyvie, nie asabliva napružvajucca pa situacyi, jakaja była ŭ 2020-m. Viadoma, jany ŭsie pra jaje havorać i pamiatajuć pra jaje, trymajuć jaje niedzie na bekhraundzie, abmiarkoŭvajuć na kuchni i ŭ kułuarach, ale kali niechta pačynaje hutaryć pra heta zanadta hučna, astatnija jaho abryvajuć i starajucca pieravieści temu. Bo niemahčyma pastajanna ŭ hetym žyć, čałaviek choča pieraviarnuć staronku i iści dalej zajmacca svaim žyćciom, nie žyć minułym.
Važnyja dla nas, emihrantaŭ, temy, pra jakija my čytajem u ŚMI i jakija abmiarkoŭvajem pamiž saboj, nie nadta važnyja dla tych ludziej, jakija znachodziacca ciapier unutry Biełarusi», — razvažaje Kuźmič.
Mastak pryznaje, što za čas svajho tranzitu prytamiŭsia. Jon prydumaŭ sabie praviły akcyi, ale ich vykonvać akazałasia składana. Ludzi schilnyja šukać kamfortu i žadać niedzie kinuć jakar, ale Kuźmič žyŭ z adnym zaplečnikam, pastajanna pierasoŭvaŭsia ź miesca na miesca biez dazvołaŭ na žycharstva, padatkovych numaraŭ i rehistracyj. Adpaviedna byŭ pazbaŭleny peŭnych harantyj, mahčymych dla čałavieka ź lehalnym statusam.
Čamu viarnuŭsia mienavita praz try hady adsutnaści? «Try — sakralnaja ličba praktyčna va ŭsich kulturach, u pryvatnaści ŭ chryścijanstvie. Dy i prosta nadyšoŭ čas viartacca, pa maich adčuvańniach. U Jeŭropie ja akazaŭsia nielehałam — žyŭ vosiem miesiacaŭ bieź vizy, dy i pašpart moj byŭ praterminavany pa miascovych zakonach, jamu było ŭžo bolš za dziesiać hadoŭ.
Mianie pačało napružvać, što ja nie mahu narmalna pierasoŭvacca, što ludzi mianie curajucca — maŭlaŭ, ich mohuć pasadzić u niejkuju jeŭrapiejskuju turmu, kali ja ŭ ich pažyvu z maim nielehalnym statusam. Abstaviny tak składvalisia, byccam mianie prastora padšturchoŭvała da zaviaršeńnia tranzitu. I ja prosta pajechaŭ u Biełaruś, pajechaŭ biez supierpłana zrabić dakumienty. Chacieŭ viarnucca na tuju ž kropku, adkul pačaŭ, kab zaviaršyŭsia moj tranzit. I tak skłalisia abstaviny, što ja jašče i zrabiŭ dakumienty».
Ciapier biełarus znachodzicca ŭ Vilni, a dalej trymaje šlach u Francyju — «rabić novaje mastactva», jak jon kaža. Alaksiej raskazvaje, što jamu było vielmi ciažka supraćstajać infarmacyjnamu vakuumu ŭ dačynieńni navin ź Biełarusi: «Zdavałasia, što tam niejkaje piekła. I heta vielmi subjektyŭnaja situacyja, bo dla niekatorych ludziej tam sapraŭdy piekła, ale heta nie značyć, što tam tak dla ŭsich.
Kankretna dla mianie, hledziačy pa zroblenym u 2020-m, tam taksama musiła być piekła, ale ŭ vyniku hetaja situacyja akazałasia dla mianie rajem. Kali čytaješ ŚMI, jakija siadziać tut [za miažoj], zdajecca, što tam prosta niejki žach. Moža, jano tak i jość dla niekatorych ludziej, ale heta ŭsio randomna: kamuści šancuje, kamuści — nie».
Niachaj kožny žyvie ŭ adpaviednaści sa svaim rozumam, padsumoŭvaje Kuźmič. A my nahadajem maksimalna suvymiarać ryzyki, kali vy žadajecie naviedać Biełaruś.
U 2019-m hodzie vystava Alaksieja Kuźmiča ŭ Minsku trapiła pad cenzuru. Tady mastak pryniaŭ vijahru i pryjšoŭ na imprezu z šyldaj Minkultury, što prykryvała jaho hienitalii. 9 žniŭnia 2020-ha hoda Kuźmič pryjšoŭ na vybarčy ŭčastak u nabiedranaj paviazcy i ź biuleteniem, na jakim byŭ namalavany faličny simvał, uviečary taho ž dnia jon paŭtaryŭ hetuju akcyju na pratestach. Byŭ zatrymany i źbity, dalej byŭ vymušany źjechać z krainy.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆMastaka Alaksieja Kuźmiča, jaki sprabavaŭ zaleźci ŭ Jelisiejski pałac, adpuścili
Z Russia zrabiŭ Belorussia. Mastak Alaksiej Kuźmič zładziŭ novuju dziorzkuju akcyju VIDEA
Kamientary
Važnyja dla nas, emihrantaŭ, temy, pra jakija my čytajem u ŚMI i jakija abmiarkoŭvajem pamiž saboj, nie nadta važnyja dla tych ludziej, jakija znachodziacca ciapier unutry Biełarusi»