«Pastaŭcie čarku na mahile mnie». Syn pamierłaha palitviaźnia Lednika pra apošniuju razmovu z baćkam
Syn pamierłaha palitviaźnia Ihara Lednika raskazaŭ dla Radyjo Svaboda pra apošniuju razmovu z baćkam.
Ihara Lednika nia stała 20 lutaha 2024 hodu. Jon staŭ jak minimum piatym ad 2020 hodu palitviaźniam, jaki pamior u turmie. Ledniku było 63 hady, jon źjaŭlaŭsia siabram źlikvidavanaj uładami Biełaruskaj sacyjał-demakratyčnaj partyi «Hramada». Mužčynu asudzili na try hady kalonii pavodle artykułu «Paklop na prezydenta» za publikacyju ŭ partyjnym časopisie «Pazicyja».
U turmie Iharu Ledniku rabili aperacyju na straŭnikava-kišačnym trakcie, u jaho była invalidnaść 2-j stupieni pa chvarobie serca. Pamior sacyjał-demakrat u Mienskaj rajonnaj lakarni, kudy jaho dastavili na reabilitacyju z Babrujskaj kalonii. Aficyjnaja pryčyna śmierci — spynieńnie serca.
Pra Ihara Lednika sa Svabodaj pahadziŭsia parazmaŭlać jahony syn Alaksandar. Jon raskazaŭ, jakuju jany muzyku słuchali z tatam, jak baćka staviŭsia da svajho zdaroŭja i pra što pisaŭ z turmy.
«Barysaviec ad pačatku i da kanca»
Alaksandar — adziny syn Ihara Lednika. U 2017 hodzie jon pierajechaŭ ź Biełarusi ŭ Izrail, ciapier pracuje ŭ sfery IT.
«Tata naradziŭsia ŭ Miensku. Ale jon barysaviec ad pačatku i da kanca — pa samaadčuvańni, bijahrafii i hieahrafii. Jon siabie adčuvaŭ mienavita barysaŭcam, amal usio žyćcio pražyŭ u hetym horadzie, heta byŭ jahony dom. U taty byŭ biznes, źviazany z Maskvoj, jon niejki čas žyŭ u Niamieččynie, ale ŭsio kruciłasia vakoł Barysava», — pačynaje apovied Alaksandar.
Syn nia pamiataje tych časoŭ, kali baćka pracavaŭ u najmie. Navat samyja rańnija ŭspaminy źviazanyja z tym časam, kali Lednik-starejšy zajmaŭsia biznesam.
«Asnoŭnaj dziejnaściu biznesu, jak ja razumieju, była kupla i prodaž pradukcyi barysaŭskaha «Lesachimika». Kali havaryć u dvuch słovach, to tata pabudavaŭ biznes z nula nie adzin, nie biez dapamohi. Tak atrymałasia, što ŭ peŭny momant niechta pryjšoŭ i skazaŭ tatu, što jamu varta zajmacca čymści inšym, a tut, maŭlaŭ, jość ludzi. Tady jon adčuŭ niespraviadlivaść. U toj momant i pačaŭsia jahony hramadzki šlach».
Dzieści ŭ pačatku 2000-ch Ihar Lednik apynuŭsia za kratami ŭ kryminalnaj spravie, jakuju jon ličyŭ sfabrykavanaj. U SIZA mužčyna pravioŭ kala vaśmi miesiacaŭ, abvinavaŭčy prysud u toj spravie tak i nia byŭ vyniesieny.
«Dla jaho było važna adstojvać spraviadlivaść, jon ličyŭ aburalnym, što ŭsio robić pavodle zakonu, ale ŭ jaho adciskajuć biznes. Ja nia ŭpeŭnieny, ci tam było klasyčnaje «adcisnuli». Ale dakładna, što tata ŭ tym biznesie bolš pracavać nia zmoh», — raskazvaje syn.
«Čałaviek, jaki raźbirajecca ŭ temie»
Mienavita padčas pieršaha źniavoleńnia Ihar Lednik zachapiŭsia jurysprudencyjaj.
«Dla mianie heta byŭ čałaviek, jaki zaŭsiody samaadukoŭvaŭsia. I hety fokus z samaadukacyjaj jon tranślavaŭ usim vakoł, u tym liku i mnie. Nie takaja važnaja «koračka» (chacia vyšejšaja adukacyja ŭ jaho taksama była), treba być adkrytym da novaha. Heta tyčycca, naprykład, jurysprudencyi. Tam tata, mnie zdajecca, moh by abaranić doktarskuju».
Syn raskazvaje, što kali baćka pačynaŭ havaryć na jurydyčnyja temy, to było vidać, što pierad vami čałaviek, jaki hłyboka raźbirajecca ŭ hetaj sfery.
«Jamu spadabałasia, kali ja ź im padzialiŭsia terminam Subject Matter Expert. Heta značyć «čałaviek, jaki raźbirajecca ŭ temie». Jamu padabałasia takoje pazycyjanavańnie siabie».
Alaksandar apaviadaje, što baćka staraŭsia trymać jaho krychu ŭbaku ad svajoj dziejnaści, ale pry hetym usio adno pastajanna pravodziŭ aśvietu.
«Jamu było važna, kab ja nijak nie paciarpieŭ, ale adnačasova važna, kab ja razumieŭ jaho, čamu jon robić mienavita tak. Jon dzialiŭsia svaimi intaresami, niešta braŭ ad mianie. U tym liku zachapleńnie ličbavymi technalohijami. Jon razumieŭ, što być kala jaho niaprosta i niebiaśpiečna. Mahčyma, tata trymaŭ niejkuju dystancyju, kab ablehčyć mnie i siamji žyćcio».
«Apłacili dadatkovy bilet kacianiaci»
Baćki Alaksandra razyšlisia, kali chłopcu było vosiem hadoŭ, jon zastaŭsia z maci. Ale baćka praciahvaŭ zastavacca ŭ jahonym žyćci.
«My žyli asobna, ale ŭ adnym horadzie. Tata nia byŭ štodzionna pobač, ale my časta bačylisia. U nas byli sumiesnyja tradycyi, naprykład pachod u kino. Časta navat nie było važna, na jaki film iści ŭ kinateatar».
Syn uspaminaje historyju, jak Iharu Ledniku atrymałasia ŭhavaryć supracoŭnikaŭ kinateatra puścić ich u zalu, kali na seans nichto nie pryjšoŭ.
«My pryjšli ŭ kinateatar «Radzima» ŭ Barysavie. I nam nie chacieli pradavać kvitki, bo dla dvaich zapuskać film nia bačyli sensu. I tata pierakanaŭ ich puścić nas, kali my kupim try bilety. My siadzieli ŭdvuch, a pa zali biehała kaciania. My śmiajalisia, što apłacili dadatkovy bilet kacianiaci. Filma zusim nia pomniu, mabyć, tam była niejkaja absalutnaja łuchta, ale heta nia važna».
«Pastaŭcie čarku na mahile mnie»
Druhoj vielmi važnaj staronkaj u zachapleńniach Ihara Lednika była muzyka, raskazvaje syn.
«Usio žyćcio tata adukoŭvaŭ mianie ŭ pytańniach muzyki. Ad samaha dziacinstva ja daviedaŭsia ad jaho pra chard-rok. U nas uvieś čas ihrali doma AC/DC, Aerosmith, Pink Floyd. U pačatku 2000-ch ja daviedaŭsia ad taty pra Evanescence i Linkin Park, a paralelna jaho tavaryšy padkazali, što jość taki hurt, jak N.R.M., i što heta faktyčna biełaruski Rammstein. Pakolki Rammstein my taksama lubili, to vyrašyli, što treba pasłuchać».
Z taho momantu syn i baćka stali adkryvać dla siabie i biełaruskuju muzyku. Aproč N.R.M., heta taksama byli «Krama», «Pałac».
«Prykładna ŭ 2004-2005 hadach źjavilisia takija ciažkija hurty, jak «Tavaryš Maŭzer» i «Tarpač». Heta byli maje pieršyja ciažkija kancerty, mnie było hadoŭ dvanaccać. Tata mianie tudy advodziŭ i zabiraŭ. U niejki momant ja sam staŭ dzialicca ź im muzykaj. Padkazaŭ jamu System of a Down i Slipknot. Tata pasłuchaŭ i kaža: «Armianie — super! (Hurt System of a Down zasnavany amerykancami armianskaha pachodžańnia Sieržam Tankjanam i Daronam Małakjanam. — RS), a hetyja chłopcy ŭ maskach (Slipknot. — RS) — niejkija błazny». Tak voś my dzialilisia svaimi adkryćciami».
Taksama štomiesiac baćka i syn razam čytali časopis Rolling Stone, abmiarkoŭvali jaho źmiest. Alaksandar Lednik nazyvaje heta «adnoj ź miłych tradycyj dziacinstva».
«Kaliści byŭ taki zbornik «Pieśni svabody», i tam była kampazycyja «Pałaca» «Śpiejcie mnie». Tata vielmi lubiŭ frazu z hetaj pieśni: «Kali ja, moža być, zusim stamlusia, zakryju vočy, nie niasicie kvietki. Pastaŭcie čarku na mahile mnie i śpiejcie pieśniu, jak hulajuć dzietki». My rabili akcyju pamiaci taty ŭ Tel-Avivie, i ja paličyŭ symbaličnym uklučyć hetuju pieśniu».
«Dziejnaść nie prynosiła vialikich hrošaj»
Alaksandar havoryć, što jahonaje dziacinstva nielha było nazvać vielmi zabiaśpiečanym.
«Dziejnaść taty nie prynosiła vialikich hrošaj, jon nas nie kidaŭ nikoli, ale i vializnaj padtrymkaj heta nie nazavieš. Siamji ŭ cełym było vielmi niaprosta. Ja, z adnaho boku, razumieŭ žadańnie taty zmahacca (inakš jon nia moh), ale byŭ i advarotny bok medala».
Alaksandar uspaminaje, jak pajšoŭ z baćkam na film z udziełam Leanarda Dzi Kapryjo «Złavi mianie, kali zmožaš». Iharu vielmi padabalisia tam stasunki hałoŭnaha hieroja ź jahonym tatam.
«Mahčyma, jon bačyŭ niejkija paraleli z nami ŭ toj stužcy».
«Prablemy ź lohkimi, sercam, vačyma»
Što tyčycca zdaroŭja, to mocnym jano ŭ Ihara Lednika nikoli nie było. Alaksandar kaža, što jašče ŭ 2017 hodzie, kali jon vyjaždžaŭ ź Biełarusi, nazvać baćku całkam zdarovym čałaviekam było niemahčyma.
«Ciažki asabisty momant. Mnie zdajecca, što tata nia vielmi siabie škadavaŭ. Kali była mahčymaść siabie pabierahčy ŭ planie zdaroŭja ci dalej iści ŭ boj, jon vybiraŭ druhi varyjant. Zdaroŭje stanaviłasia ŭsio horš i horš. U jaho byli prablemy ź lohkimi, sercam, vačyma».
Ihar Lednik prachodziŭ medkamisiju, kab zaśviedčyć svaju invalidnaść nastupnaj stupieni. Jon heta rabiŭ, kab mieć bolšuju pensiju, ilhoty, atrymlivać lahčej leki.
«Ale jon tak i nie davioŭ heta da kanca, dla jaho heta było mienš pryjarytetna siarod inšych jaho prajektaŭ».
«Pisaŭ, kab my trymalisia»
Pakul Ihar Lednik znachodziŭsia na voli, jany pastajanna sazvońvalisia z synam. A voś z kalonii Lednik-starejšy zmoh patelefanavać Alaksandru tolki adnojčy.
«Jon patelefanavaŭ rankam. U nas było piać chvilin, i bolšuju častku hetaha času my prosta hladzieli adzin na adnaho i płakali, ale heta choć niešta».
Alaksandar raskazvaje, što zredku ad baćki prychodzili listy, ale jamu navat ciažka skazać, ź jakoj rehularnaściu.
«U asnoŭnym pisaŭ, kab my trymalisia, pieradavaŭ vitańni. Šmat pisaŭ detalaŭ pra stan svajho zdaroŭja. Jamu zrabili aperacyju, i paśla hetaha ŭvieś čas treba było pieradavać pakiety».
Syn kaža, što ŭ baćki była niejmaviernaja zdolnaść padtrymlivać ludziej, jamu było heta nieabchodna. Chacia sam nie zaŭsiody ŭmieŭ prymać dapamohu.
«Heta prajaŭlałasia ŭ roznych drobiaziach. Ź dziacinstva pamiataju, jak prachodzili mima babak na łavačkach, jak jon pasiadzić ź imi, spytaje pra ichnyja spravy. Ja dumaŭ: «Tata, nu ty ŭčora ž ź imi havaryŭ! Što ŭ ich moža źmianicca?» A jon ličyŭ heta važnym: im było pryjemna, i jamu taksama ad hetaha. Kali ŭ taty była vialikaja kolkaść znajomych na barysaŭskim rynku, to taksama va ŭsich pytaŭsia, čym im moža dapamahčy. Kali baćki raźvialisia i spačatku pamior dziadula pa maminaj linii, a potym babula, to tata byŭ pobač, dapamahaŭ».
«Strata nia tolki dla mianie»
Alaksandar Lednik kaža, što baćka, chutčej za ŭsio, razumieŭ, čym dla jaho moža skončycca źniavoleńnie. Pierad tym, jak jaho aryštavali ŭ kryminalnaj spravie, dvojčy sudzili ŭ administracyjnych. Vyniki tych spravaŭ — 10 i 15 dzion aryštu.
«Ja nia zmoh tady i nie zmahu ciapier zaleźci da jaho ŭ hałavu, kab zrazumieć, jak jon prymaŭ rašeńnie zastacca. Kali b jon chacieŭ, to byli ludzi i mahčymaści dla vyjezdu z krainy. Kali vialikuju kolkaść našych razmovaŭ sabrać u niejkaje reziume, to tata kazaŭ: «Mnie treba darabić voś hetuju spravu, a potym ja padumaju». Praź niejki čas u jaho źjaŭlałasia novaja sprava, potym jašče adna i jašče. Zaŭsiody było niešta važniejšaje za jaho samoha».
Syn kaža, što tajemna spadziavaŭsia ŭsio ž ubačyć baćku na voli. Što tyčycca śmierci za kratami, to Alaksandar pryjšoŭ da takich vysnovaŭ.
«Nia viedaju ŭsich detalaŭ, skažu niekalki tezisaŭ. Pieršy: nia dumaju, što turma dapamahła jamu sa zdaroŭjem. Druhi: jamu dakładna akazvali dapamohu, pryčym nieadnojčy. Treci: pa-za turmoj rodnyja, blizkija i siabry mahli dapamahčy lepš. Ź imi pracavali lekary, ja nie mahu hetych ludziej u čymści abvinavačvać, ale pa-za turmoj jamu mahli b dapamahčy».
Alaksandar nazyvaje svajho baćku absalutnym aptymistam, jaki ŭražvaŭ svajoj stojkaściu i niepachisnaściu.
«Vielmi ciažkaja strata. Ja sprabuju pierasabrać historyju, kab zrazumieć, što adbyvałasia ŭ jahonym žyćci i maim. Ja nia byŭ pahłybleny ŭ jahonuju dziejnaść, ale razumieju, što heta strata nia tolki dla mianie, ale i dla inšych ludziej».
Na raźvitańnie z pamierłym u niavoli Iharam Lednikam pryjšli 10 čałaviek
«Jon vielmi čakaŭ, što jaho pieraviaduć u špital i pačnuć lačyć». Ihar Lednik spadziavaŭsia na dapamohu da apošniaha
Što viadoma pra pamierłaha palitviaźnia Ihara Lednika
Były palitviazień: Ihar Lednik kazaŭ mnie, što chutčej za ŭsio pamre ŭ kałonii
Adsutnaść nyrki, puchlina ŭ hałavie, rak. Chto ź biełaruskich palitviaźniaŭ maje za kratami vialikija prablemy sa zdaroŭjem
Kamientary