Hłybokaje. HUŁAH. Halivud. Častka I

Film z-pad vokładki bestselera

Vitold Hlinski naradziŭsia ŭ ciapierašniaj Uschodniaj Biełarusi, jakaja ŭ raniejšyja časy była ŭłasna ŭ składzie Zachodniaj, bo jaje adsudziŭ sabie polski bok u Ryzie. Rodnym jaho horadam jość Hłybokaje, što na Viciebščynie. Majučy proźvišča staroha biełaruskaha šlachieckaha rodu, Vitold Hlinski naradziŭsia pry polskaj uładzie, słužyŭ paźniej u armii hienerała Andersa (jaki, miž inšym, mieŭ niamieckaje proźvišča), i ličyć siabie palakam, što zusim nia dziŭna. Spadar Hlinski žyvie ŭ Anhlii, jamu 87 hod.

U Halivudzie zrobleny film «The Way Back», u asnovie jakoha nievierahodnaja historyja Vitolda Hlinskaha, što zdaryłasia šeśćdziesiat hadoŭ tamu, prynamsi sam jon ćviorda staić na hetym.

Pra jaho žyćcio i pra novy film raspaviadajecca ŭ polskim vydańni časopisu «Newsweek». Vitold Hlinski ŭciok z HUŁAHu, mieŭ ščaślivuju zorku ŭ niebie i dabraŭsia ažno da Indyi. Ale jaho historyja była vykarystana inšymi i na joj zarabili miljony. U Anhlii svaim časam vyjšła kniha «The Long Walk», u polskim pierakładzie «Dlugi marsz». Voś što piša «Newsweek. Polska»: «Apovieść była vydadziena ŭpieršyniu ŭ 1956 hodzie. Słavamir Ravič i žurnalist Ronald Daŭninh pracavali nad joj kala hodu», — i dalej — «knižka chutka zrabiłasia bestseleram, była pierakładziena na 25 movaŭ i da siońniašniaha dnia pradadziena nakładam niekalki miljonaŭ asobnikaŭ».

Vitoldu Hlinskamu było 17 hadoŭ, kali pryjšła Čyrvonaja armija. Jon raspaviadaje, što trapiŭ u kanclahier N303 ažno pad Jakuckam i chutka zrazumieŭ, što zahinie tam. Napačatku 1941‑ha, u surovuju zimu, ucioki atrymalisia, ale ź im pabiehli jašče niekalki viaźniaŭ, jakich jon nie zaprašaŭ. Siarod ich byli charvat Zara, amerykanski inžyner Śmit, try palaki i navat biełarus Batko, jakoha «u Polščy šukali za zabojstva» i jaki «sprabavaŭ uciačy ŭ Zamiežny lehijon», ale taksama ŭ rešcie rešt trapiŭ u saviecki lahier. U halivudzkaj stužcy rolu mienavita hetaha Batko vykonvaje viadomy aktor Kolin Fareł, na zdymku ŭ časopisie ŭ jaho na hrudzioch vialikaje tatuiroŭka ź leninskim i stalinskim profilami.

Skradzienaja historyja

Viadoma ž, uźnikajuć sumnievy — nakolki praŭdzivy siońnia Vitold Hlinski? Bo knižku «Doŭhi marš» jon, kaniečnie, vyvučyŭ ci nie napamiać… Žurnalist Maks Fuzoŭski zaznačaje, što paśla śmierci Raviča, adzin anhielski žurnalist zrabiŭ pošuk ŭ biełaruskich archivach i ŭ rasiejskich i pierakanaŭsia, što Ravič apisaŭ u knizie pad vyhladam svajoj asabistaj historyi — čužuju. Anhielski žurnalist taksama znajšoŭ byłoha aficera brytanskaj kontrvyviedki, jaki słužyŭ u Indyi ŭ 1940‑ch. Toj pamiataje, jak da jaho pryviali niekalkich čałaviek i pierakanany, što padčas ich dopytu pačuŭ mienavita tuju historyju, pra jakuju havoryć Vitold Hlinski, chacia nijakich proźviščaŭ užo nia pamiataje.

Pa zakančeńni słužby, budučy ŭ Anhlii, Vitold Hlinski napisaŭ rapart, u jakim vykłaŭ svaju historyju z uciokami z HUŁAHu.

Jon miarkuje, što były aficer Słavamir Ravič natrapiŭ na jahony rapart i vykarystaŭ jaho ŭ svaich metach. Knihu, darečy, krytykavali za niedachop hieahrafičnych apisańniaŭ, što mahło śviedčyć pra kiepskaje viedańnie Ravičam maršrutu ŭciokaŭ, uvohule vyśvietliłasia, što ŭ čas hetych uciokaŭ jon znachodziŭsia ŭ polskaj armii ŭ Iraku. Darečy, vierahodna i Hlinski mieŭ by paźniej mahčymaść trapić u armiju Andersa, kudy nabirali z kanclahieraŭ viaźniaŭ, što byli z byłoj polskaj terytoryi. Ale ž chiba jon moh ujavić takoje — u toj čas, kali Polščy nie isnavała, kali Hitler jašče nie napaŭ na Stalina, kali apošni jašče nia musiŭ niejk damaŭlacca z polskim emihranckim uradam?

Darečy budzie skazać, što brali ŭ armiju Andersa, zrazumieła, ludziej z byłym polskim hramadzianstvam. I mnohija zachodnija biełarusy tudy taksama na ščaście trapili, bo lepiej było apynucca na vajskovych mohiłkach u Monte‑Kasina, dzie ŭsialak ušanoŭvajuć pachavanych tam aficeraŭ i žaŭnieraŭ, čymści źhinuć biaśśledna ŭ nietrach HUŁAHu. Potym u Anhlii zasnavalisia veteranskija arhanizacyi — polskaja, zrazumieła, i, asobna, nievialikaja, biełaruskaja. U 1990‑ch hadoch kiraŭniki abiedźviuch byli z byłoj Biełarusi Zachodniaj.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0