Žycharka Bresta pryjechała z Polščy ŭ Biełaruś na pachavańnie — jaje zatrymali za danat
Bieraściejka Natalla (imia źmieniena) u 2020 hodzie aktyŭna padtrymlivała hramadzianskuju supolnaść i zrabiła danat u fond salidarnaści Bysol. Paźniej dziaŭčyna źjechała z mužam u Polšču na vučobu i zabyła pra hety pieravod. Sioleta letam dziaŭčyna viartałasia na radzimu na pachavańnie blizkaha svajaka i była zatrymanaja na miažy.
Natalla raspaviała «Viaśnie», jak joj nazvali sumu štrafu ŭ 250 razoŭ bolšuju za danat, jak jana handlavałasia ź siłavikami, jak u bresckim IČU kłapy pakusali jaje i sukamiernic da alerhičnaj reakcyi, a prakładki i tualetnuju papieru treba było vyprošvać u nahladčykaŭ. Jak jaje maci pieražyła zatrymańnie dački, a taksama pra toje, ci płanuje dziaŭčyna jašče raz pajechać u Biełaruś.
Surazmoŭca pierajechała razam z mužam u 2021 hodzie na vučobu ŭ Polšču pa śpiecyjalnaści mižnarodnyja adnosiny. Sioleta ŭ kancy lipienia joj pryjšłosia viartacca na radzimu na pachavańnie svajaka. Dziaŭčyna jechała rejsavym aŭtobusam. Na biełaruskaj miažy jaje zatrymali.
«Mnie padałosia, što moj pašpart praviarali davoli doŭha. Zvyčajna ŭsio značna chutčej. Dzieści praz hadzinu paśla pravierki ja ŭžo zajšła ŭ aŭtobus i pačuła, jak pamiežniki nazvali majo proźvišča i skazali vychodzić».
Čakajem vas u milicyi adrazu paśla pachavańnia
Dziaŭčynu pryviali ŭ pakoj daznavańnia, zabrali pašpart, ale pryčynu zatrymańnia nie patłumačyli. Telefon nie zabirali, tamu Natalla paśpieła napisać blizkim.
«U kabiniecie pamiežnikaŭ mnie patelefanavaŭ supracoŭnik bresckaha HUBAZiKa i zaprasiŭ da siabie na razmovu. Nahodu dla razmovy nie nazvaŭ, ale zapeŭniŭ, što jana nie zojmie bolš, čym 20 chvilinaŭ. Ja skazała, što pryjechała na pachavańnie. Tady siłavik adkazaŭ, što spadziajecca na maju prystojnaść i čakaje mianie ŭ adździaleńni adrazu paśla pachavańnia», — raspaviadaje dziaŭčyna.
Natalla amal całkam była ŭpeŭnienaja, što jaje vyklikajuć u milicyju za danaty. Raniej pa padobnaj schiemie ŭžo vyklikali jaje znajomych. Dziaŭčyna nie znajšła siabie ŭ bazie MUS tych, kamu zabaronieny vyjezd ź Biełarusi i źbirałasia źjazdžać na nastupny dzień paśla pryjezdu ŭ krainu. Na hety raz surazmoŭca vyrašyła nie karystacca aŭtobusam, a padsieła ŭ mašynu, kab pierasiekčy miažu.
«Niahledziačy na toje, što mianie nie było ŭ aficyjnaj bazie MUS, mianie ŭsio roŭna zatrymali na miažy. Praz 15 chvilinaŭ pa mianie pryjechali dva maładych chłopca hadoŭ pa 20-25 u cyvilnym adzieńni sa słovami: «Nu što, chłusicie nam?». Pavodzili siabie vielmi aburalna: zajšli ŭrazvałku jak karali i čviakali humaj».
«Ja dumała, heta zastałosia daloka ŭ 2020 hodzie»
Na pytańnie dziaŭčyny na jakoj padstavie jaje zatrymlivajuć, maładyja hubazikaŭcy adkazali z pahrozaj: «Daŭno z nami tak nie hutaryli. Budzie vielmi cikava».
«Było kaniešnie trochu stromna, ale ja imknułasia nie padavać vidu i zachoŭvać spakoj. Spačatku ja ŭvohule razmaŭlała ź imi davoli dziorzka. Ale jany pakłali pierada mnoju Kryminalny kodeks i pačali zapužvać, što zaviaduć na mianie spravu. Skazali, što ja zaraz pajedu ŭ izalatar, tamu ja vyrašyła «zbaŭlać abaroty» .
Jak raspaviadaje surazmoŭca, supracoŭniki HUBAZiK pakłali na ŭvachodzie bieł-čyrvona-bieły ściah i demanstratyŭna pa im taptalisia.
«Ja ščyra dumała, heta (praktyka taptańnia nacyjanalnaha ściaha — zaŭv. red.) zastałosia daloka ŭ 2020 hodzie i padobnyja «ekziemplary» byli adzinkavyja. Ščyra, ja była ŭ šoku» — ździŭlajecca Natalla.
U siłavikoŭ była razdrukoŭka bankaŭskaj apieracyi, u jakoj było imia i proźvišča Natalli, danyja bankaŭskaj karty, nazva fonda Bysol, data i suma apieracyi. Jak jany skazali, danyja im pieradała płaciožnaja sistema PayPal, praź jakuju dziaŭčyna rabiła pieralik.
Ciaham dźviuch hadzinaŭ Natallu raspytvali, što jana rabiła ŭ Polščy, pra vučobu i pryvatnaje žyćcio, a taksama, kali pryjazdžaŭ muž i čamu daŭno nie byŭ u Biełarusi. Siłaviki zabrali ŭ dziaŭčyny smartfon i prahladali ŭsie fotazdymki i padpiski ŭ sacsietkach.
«Ja spytała, ci mahčyma niejak pa-inšamu vyrašyć hetaje pytańnie. Tady siłaviki prapanavali mnie padkreślena «ŭ miežach zakonu» zrabić dobraachvotnaje achviaravańnie ŭ Respublikanski fond miedyčnaha reahavańnia».
Suma «dobraachvotnaha achviaravańnia» ŭ 250 razoŭ bolšaja za danat
Siłaviki pačali abmiarkoŭvać sumu, jakuju musić spłacić Natalla. Dziaŭčyna zadanaciła ŭ BYSOL niekalki dziasiatkaŭ dalaraŭ. Spačatku joj nazvali sumu «achviaravańnia» ŭ 250 razoŭ bolšuju za sumu danata. Siłaviki adšturchoŭvalisia ad pamieru siaredniaha zarobka Natalli ŭ Polščy.
«Ja im kazała, što zarablaju ŭ Polščy 1000 dalaraŭ. Jany znoŭ pačali mianie pužać kryminałkaj. Padličvali, kolki ja straču zarobku, kali mianie zaraz pasadziać na try hady. I što jany, maŭlaŭ, takija dobryja, bo pryznačajuć sumu «achviaravańnia» zusim nievialikuju, u paraŭnańni z stračanym zarobkam za kratami. Jany prosta hulalisia sa mnoju, sumu štrafu vydumlali z hałavy» — raspaviadaje dziaŭčyna.
Siłaviki skazali surazmoŭcy, što praz toje, što jana sprabavała ad ich źbiehčy, da jaje bolš strohaje staŭleńnie. Zvyčajna, jany pryznačajuć sumy štrafaŭ u 10-20 kratnym pamiery, kaža Natalla.
«U kolki vy aceńvajecie svaju svabodu»
Dziaŭčyna nie mieła takoj bujnoj sumy i paprasiła, kab tyja źmienšyli pamier štrafu.
«Ja razumieła, što mnie takaja suma nie pa kišeni, adrazu pačała kazać im, što takich hrošaj nie maju. A jany mnie tolki adkazvali: «U kolki vy aceńvajecie svaju svabodu? Voś, siadzicie dumajcie». Ja im prapanoŭvała zapłacić 1000 dalaraŭ. Jany, kaniešnie ž, nie pahadzilisia. U vyniku skazali, što zaŭtra maje rodnyja ci znajomyja musiać prynieści na adras HUBAZiK tuju vializnuju sumu.
Tady adbyŭsia śmiešny momant. Kali ja teliła mužu, kab toj razam z maimi baćkami rychtavaŭ hrošy, siłaviki pabajalisia pramović čas vizitu, a tolki napisali na papiercy — 11:00 i padsunuli mnie. Napeŭna, bajalisia, što muž pačuje ich hołas».
«Kłapy byli paŭsiul». Brescki IČU
Na čas, pakul muž Natalli budzie šukać hrošy, dziaŭčynu źmiaścili ŭ izalatar. U dziaŭčyny na telefonie va «Ukantakcie» znajšli padpisku na staronku «Afisha.TUT.BY». Na jaje skłali administracyjny pratakoł za zachoŭvańnie «ekstremisckich materyjałaŭ» pavodle art. 19.11.
«U pieršuju noč na šeść miescaŭ kamiery nas siadzieła siem čałaviek. U astatnija dźvie nas było ŭžo šeść. Usie siadzieli pa tym ža artykule — za «ekstremisckija» materyjały. Dvaich žančyn zatrymali ŭ Biełarusi, astatnich, jak i mianie, na biełaruskaj miažy».
Natalla raspaviadaje, što ŭmovy ŭ izalatary byli žachlivymi. Jaje pieravodzili tolki ŭ kajdankach u pozie «łastaŭka».
«Kamiera była ŭ padvale. U joj nie było čym dychać, nie było vientylacyi. U aknie, zašytym płastykavym listom, byli tolki try maleńkija dzirački dla pavietra. Na ścienach była čornaja ćvil. Matracy nam nie vydavali. Dziaŭčaty, jakija siadzieli dolej, raspaviadali, što ŭ inšych kamierach byŭ śviežy ramont. A žančynam, jakich zatrymali za niaspłatu alimientaŭ, matracy na noč vydavali, u adroźnieńnie ad tych, kaho zatrymali pavodle art. 19.11. Jašče ŭ druhoj kamiery byli žaleznyja łožki, tamu palityčnyja vymušanyja byli spać na padłozie».
Surazmoŭca kaža, što pa ŭsioj kamiery było vielmi šmat kłapoŭ, jakija da alerhii kusali žančyn. Praz heta niemahčyma było spać.
«Kłapy byli paŭsiul: na stoli, na ścienach, litaralna paŭsiul. Ja navat vyvučyła ŭsie stadyi žyćcia kłapoŭ: jak vyhladaje ličynka, jak darosły. Ja stała śpiecyjalistkaj pa kłapach.
Niahledziačy na toje, što ŭ našaj kamiery byli draŭlanyja łožki, spać było niemahčyma. Jak tolki ty kładziešsia spać, ciabie adrazu pačynajuć mocna hryźci kłapy. U adnoj sukamiernicy ad ukusaŭ pačałasia alerhija. U jaje na ciele źjavilisia ahromnistyja puchiry. My prasili nahladčykaŭ vyklikać chutkuju dapamohu, ale jaje tak nichto nie vyklikaŭ. Kali ŭ dvaich inšych dziaŭčat taksama pačałasia alerhičnaja reakcyja, tady tolki nam prynieśli niejkuju maź i tabletki. Mianie taksama mocna pakusali. Ślady dahetul zastalisia.
Adnu ź dziaŭčat pryviali ŭ kamieru ŭ lohkaj sukiency. Jaje taksama vielmi mocna pakusali kłapy. Jana doŭha prasiła nahladčykaŭ, kab joj vydali jejnyja zapasnyja rečy, kab choć niejak schavacca ad hetych kłapoŭ. Tolki na trecija sutki, kali jana była ŭsia pakusanaja, joj pieradali štany i koftu».
Prybiralnia ŭ kamiery była ŭ vyhladzie dzirki ŭ padłozie bieź dźviarej ci firanak, choć pamiaškańnie było abstalavanaje kamieraj videanazirańnia. Nie było mahčymaści narmalova pamycca. Jak kaža Natalla, ad usich dziaŭčat mocna śmiardzieła.
«Za tualetnuju papieru prychodziłasia vajavać. My jaje mahli vyprošvać u supracoŭnikaŭ ceły dzień. Taksama my vyprošvali prakładki, ale nam ich nichto tak i nie vydaŭ».
Spać davodziłasia pry štučnym aśviatleńni, jakoje nikoli nie vyklučali. A pieršaj i čaćviortaj hadzinie nočy źniavolenych budzili na pierakličku.
«Na trecija sutki praz pastajanny niedasyp ja ŭžo vielmi drenna siabie adčuvała. Sprabavała paspać takim čynam: na stoł kłała svaju koftu, na jaje ruki, a na ruki hałavu. Kab choć niejak abierahčysia ad kłapoŭ. Ale ŭžo praz 10 chvilinaŭ nahladčyki pačali da nas hrukać, kab ja «prybrała anuču z-pad hałavy».
Štraf u storazovym pamiery
Paśla 72 hadzin zatrymańnia siłaviki vypuścili Natallu ź izalatara i skazali jechać pa bankaŭskuju vypisku. Usie niekalki dzion aryštu baćkam Natalli nie kazali pra jaje zatrymańnie. Tolki za dźvie hadziny da vyzvaleńnia ŭ niadzielu viečaram učastkovy apaviaściŭ jaje baćkoŭ.
Natalla raspaviadaje, jak sprabavała źmienšyć sumu «dobraachvotnaha achviaravańnia». Heta jašče raz pakazvaje, nakolki advolna i biaspraŭna siłaviki pryznačajuć štrafy tym, chto danaciŭ.
«Baćki paprasili mianie ź imi pahandlavacca. U nas niebahataja siamja, tamu takija vialikija hrošy ja tak chutka nie sabrała by.
U vyniku my damovilisia na sumu ŭ dva razy mienšuju ad pieršapačatkovaj. Atrymaŭsia štraf prykładna ŭ storazovym pamiery. Mnie skazali napisać čystasardečnaje pryznańnie, dali danyja fondu dla spłaty «dobraachvotnaha achviaravańnia». A niedzie praz tydzień paśla apłaty baćkam pryjšło apaviaščeńnie ab admovie ŭ zaviadzieńni kryminalnaj spravy», — raspaviała surazmoŭca.
«Maci dumała, što mnie daduć try hady»
Zatrymańnie Natalli adbyłosia adrazu paśla pachavańnia blizkaha svajaka i pryniesła siamji jašče bolš stresu i pieražyvańniaŭ.
«Maci ŭvohule dumała, što mnie daduć try hady. Kali mianie nie vypuścili ŭ pieršy dzień, maci vielmi ŭschvalavałasia. Samaje ciažkaje dla rodnych było toje, što jany nie mahli atrymać infarmacyju pra majo miescaznachodžańnie».
Natalla kaža, što bolš nie płanuje viartacca ŭ Biełaruś niahledziačy na toje, što spłaciła štraf.
«Kali ja adnojčy ŭ ich zaśviaciłasia, nastupny raz da mianie moža być pilnaja ŭvaha. Ja im nie vieru».
Ajcišnik z EPAM, jaki žyvie ŭ ZŠA, naviedaŭ Biełaruś. Ciapier jamu pahražaje da siami hadoŭ kałonii3
Kamientary