Falkłarystka naležyć da plejady novych kłasikaŭ biełaruskaj etnahrafii.
Lija Sałaviej naradziłasia 1 vieraśnia 1934 hoda na chutary kala vioski Navasiołki Žaśnianskaj hminy Pastaŭskaha pavieta, jakaja ciapier uvachodzić u skład Miadzieła.
Baćki Lii žyli na asobnym chutary, adkul adkryvalisia čaroŭnyja dalahlady. Tut, na ŭzhorkach Śviancianskaj Hrady, u vieličny panteon pryrody arhanična ŭłučajucca astraŭki čałaviečaha bytavańnia — viosački i chutary. Ciomna-zialonaja hotyka chvajovych lasoŭ na žoŭtych piasčanych schiłach čarhujecca ź jarkaj zielaninaj łuhoŭ i čyrvona-karyčnievymi plamami razaranych ziemlaŭ.
Prytuliŭšysia da ciopłaj šurpataj ściany chaty, dziaŭčynka lubiła nazirać, jak mianiajucca kolery, cišeje pavietra. Adnojčy, u pošukach ciałuški, dziaŭčynka spyniłasia, uražanaja pyšnym i samotnym kvicieńniem u cišy kusta kaliny, i hetaja ŭražańnie «byccam u joj duša» zachavałasia nazaŭždy, pisała pra jaje siabroŭka.
Svajo davoli niezvyčajnaje starazapavietnaje imia Lija atrymała ad miascovaha śviatara, jaki achryściŭ hetym imiem amal pałovu vioski. Kali ŭ Biełarusi jašče sustrenieš druhuju Liju, to jana, vidać, z Navasiołak.
Baćka, Maciej Skurka, byŭ dalokim svajakom Maksima Tanka (sapraŭdnaje imia jakoha Jaŭhien Skurko).
Maci, Nadzieja Vosipaŭna, pachodziła z rodu Čarniaŭskich, dzie za stoł sadziłasia da 15 čałaviek, a siamja ŭ svaim pobycie nahadvała siamju Jakuba Kołasa, jak jana apisana ŭ «Novaj ziamli». Inšaje adhalinavańnie hetaha miadzielskaha rodu dało vydatnaha historyka Michasia Čarniaŭskaha.
Maci Lii była majstrychaj, viedała bieźlič abradavych pieśniaŭ, prymavak i žyćciovych apaviadańniaŭ. I heta akazała vialikaje ŭździejańnie na duchoŭny śviet dački. Paźniej vyraby jaje maci stanuć asnovaj dla kalekcyi biełaruskaha narodnaha tkactva.
Lija Sałaviej kazała, što «navuka nijakim čynam nie praduhledžvałasia ŭ jaje žyćci». Spačatku jana skončyła piedahahičnaje vučylišča, zatym — biblijatečny fakultet Minskaha piedahahičnaha instytuta. Rana vyjšła zamuž.
U 1960-ch hadach žančyna pracavała ŭ adździele starych knih Bresckaj abłasnoj biblijateki, a ŭ 1968 hodzie, kali joj było 34 hady, pastupiła ŭ aśpiranturu Instytuta mastactvaznaŭstva, etnahrafii i falkłoru Akademii navuk BSSR.
Temaj dysiertacyi stali biełaruskija narodnyja bałady. «Bałady — majo pieršaje kachańnie ŭ falkłory. Ja ich sama vybrała sabie, nie naviazvali mnie», — uspaminała Sałaviej.
Pa słovach žančyny, tahačasny dyrektar instytuta narodny paet Biełarusi Piatro Hlebka chvalavaŭsia, ci chopić joj materyjału na dysiertacyju, na toj čas hetaja tema była sapraŭdnaj terra incognita.
Vynikam archiŭnych pošukaŭ i šmatlikich ekśpiedycyj stała nie tolki paśpiachovaja abarona ŭ 1974 hodzie dysiertacyi, ale i dva tamy (1977—1978 hady) šmattomnaha vydańnia «Biełaruskaja narodnaja tvorčaść» i manahrafija(1978 hod).
U 1980 hodzie Sałaviej padrychtavała tom, pryśviečany vałačobnym pieśniam, jakija źjaŭlajucca najbolš archaičnaj raznavidnaściu abradavych viasnovych pieśniaŭ i zachavalisia tolki ŭ rehijonie raśsialeńnia biełarusaŭ, uklučajučy Smalenščynu, Pskoŭščynu, Sakolščynu. Ale ich niama, naprykład, na Bieraściejščynie i ni ŭ koha z našych susiedziaŭ-słavian.
Kalektyŭ aŭtaraŭ vydańnia «Biełaruskaja narodnaja tvorčaść» u 1986 hodzie byŭ adznačany Dziaržaŭnaj premijaj BSSR.
U pačatku 1990-ch hadoŭ vučonaja daśledavała abradavaje ihryšča pad nazvaj «Žanićba Ciareški», jakoje zachoŭvałasia na Połaččynie.
Paśla vyjšli «Mifałohija. Duchoŭnyja vieršy» (2003), encykłapiedyčny słoŭnik «Biełaruskaja mifałohija» (2004) i encykłapiedyčny daviednik «Mifałohija biełarusaŭ» (2011). Jana napisała ŭstupny artykuł da knihi «Zamovy», što vyjšła ŭ 2009 hodzie i narysy dla knih ź sieryi «Pamiać» (Miadzielski, Niaśvižski, Vierchniadźvinski rajony).
Lija Sałaviej — adna z tych ścipłych pracaŭnic, jakija ŭ XX stahodździ stvaryli fundamientalnyja raboty pra biełaruski etnas.
U svaim intervju Nastaśsi Hułak u 2016 hodzie daśledčyca adznačała:
«Vyvučeńnie narodnaj kultury — heta jak u hieałohii: patrebna tearetyčnaja padrychtoŭka, aparatura dla daśledavann słaѐŭ zalahańnia parody, chimičny analiz. A źvierchu hledziačy, jak ty što adroźniš? Kali navat u tvaѐj kalekcyi mietearyt, jak ty jaho navobmacak raspaznaješ? Patrebnyja viedy!»
Jakimi buduć nastupnyja piać hadoŭ? Prahnoz Łatuški10
Kamientary