Nakolki my ad ich adstajom: jak Kapienhahien pieratvarajecca ŭ horad biez vykidaŭ i jak kapienhahiency inakš arhanizujuć svajo žyćcio

Francuzskaje vydańnie Le Monde znajomić z vopytam stalicy Danii na šlachu da vychadu płaniety z ekałahičnaha kryzisu. Prapanujem vašaj uvazie skaročany pierakład.

Stalica Danii doŭhi čas była pijanieram u baraćbie z klimatyčnym kryzisam. Užo ŭ 2009 hodzie jana pastaviła pierad saboj metu stać vuhlarodna-niejtralnaj da 2025 hoda, heta značyć nie vykidvać bolš CO₂, čym mohuć ułavić pryrodnyja pahłynalniki na jaje terytoryi — raśliny.

Na toj čas prajekt byŭ radykalny, amal revalucyjny. Ni adzin inšy horad ci navat kraina nie stavili pierad saboj metu dasiahnuć «nulavoha ŭzroŭniu vykidaŭ» za takija karotkija terminy. Paryž ustanaviŭ takuju ​​metu tolki ŭ 2018 hodzie, a Francyja — u 2019 hodzie, z haryzontam da 2050-ha.

Praŭda, ažyćciavić płan akazałasia składaniej, čym zdavałasia. Da 2025 hoda horad nie ŭkładziecca, ale zadača ŭsio ž budzie vykananaja, imavierna, u 2027-m.

Kapienhahien, u jakim žyvie 660 tysiač nasielnictva (u ahłamieracyi — 1,1 miljon), užo skaraciŭ vykidy na 75% pačynajučy z 2005 hoda i dasiahnie skaračeńnia na 80% da 2025-ha. I heta niahledziačy na toje, što kolkaść nasielnictva za hety pieryjad vyrasła na čverć.

Vykidy horada zaraz składajuć 1,2 tony CO₂ u hod na čałavieka, a kali ŭličvać adnaŭlalnuju enierhiju, što vypracoŭvajecca horadam za jaho miežami, to navat 0,8 tony.

Heta dasiahnieńnie, uličvajučy, što meta Paryžskaha pahadnieńnia pa klimacie 2015 hoda zaklučajecca ŭ źnižeńni vykidaŭ da ŭzroŭniu nie mienš za 2 tony na čałavieka. Paryž, naprykład, maje pakazčyk 2,2 tony na čałavieka.

Dziesiać roznych bakaŭ dla śmiećcia

Kali traplaješ u kapienhahienskuju siamju, razumieješ, nakolki hetyja ludzi apiaredžvajuć pa svajoj ekałahičnaj kultury.

U ciopły červieński viečar 33-hadovaja Malin Lindkvist (Malin Lindqvist) i 35-hadovy Anders Falancin (Anders Fallentin), razam sa svaimi dziećmi, 7-hadovym Alfredam i 3-hadovym Hieorham, viačerajuć ź siabrami za doŭhimi stałami pad drevami, na pryrodzie. Na stale maładaja bulbačka, sałata z sačavicy, zapiečanyja pamidory i łasoś. Chto što choča, toje i jeść.

«My nie viehietaryjancy, ale pryncypova starajemsia jeści čym mienš miasa», — kaža Anders Falancin, historyk i ekskursavod. U kvateru jany viartajucca na rovarach, dzieci siadziać u śpiecyjalnaj płatformie, prymacavanaj da rovara. U pary niama aŭtamabila.

Śpiać dzieci na dvuchjarusnym łožku, Malin čytaje im kazku pierad snom. Pakoj, jak i ŭsie dziciačyja pakoi, z adnym adroźnieńniem: amal usio tut — ad mebli i paścieli da robata Lego i pirackaha karabla Playmobil — nabyta patrymanym, z ruk.

«Ja pierapracoŭvaju i pierarablaju ŭsio. Heta zajmaje čas, ale mnie padabajecca. Ciapier ja b adčuvała siabie drenna, kuplajučy niešta novaje», —

kaža jana, užyvajučy tuju ž fiłasofiju ŭ svajoj pracy mastaka pa kaściumach.

Jana šviedka, pierajechała ŭ Kapienhahien dvanaccać hadoŭ tamu, zamiest Ikea jana asvoiła błyšynyja rynki, sekand-chendy i sajty, dzie prapanoŭvajuć užyvanyja rečy typu našaha «Kufra».

Siamja addaje pieravahu zakupcy praduktaŭ optam, na kanikuły jeździć na ciahniku ŭ Stakholm, starajecca maksimalna aščadžać aciapleńnie i staranna sartuje svaje adkidy — na ich dumku, heta «baza».

Jak i astatnija žychary, jany raźmiarkoŭvajuć śmiećcie pa dziesiaci roznych kantejnierach: škło, papiera, kardon (asobna), upakoŭki, płastyk, mietał, arhanika, niebiaśpiečnyja adkidy i elektronika, tekstyl i roznaje inšaje asobna (toje, što nie paddajecca sartavańniu).

Malin i Anders dalokija ad fanatyzmu. Prosta jany imknucca ŭ žyćci «zadavolvacca małym» i «zapavolicca», ale ličać, što mahli b «rabić značna bolš, asabliva što datyčyć vykarystańnia miascovych praduktaŭ».

Źmiena haradskoj infrastruktury

Siońnia vobraz Kapienhahiena nieparyŭna źviazany z viełasipiedam. 45% pajezdak na pracu ci ŭ škołu robiacca na im (metavy pakazčyk — 50% da 2025 hoda) Taksama 27% usich pieramiaščeńniaŭ u horad, z horada i pa horadzie robiacca na viełasipiedach, u paraŭnańni z 29% na aŭtamabilach.

Heta cudoŭnaje dasiahnieńnie dla miehapolisa, viadomaha svaim chałodnym, daždžlivym i vietranym klimatam. U Kapienhahienie naličvajecca 745 000 viełasipiedaŭ, jakija štodnia prajazdžajuć 2,6 miljona kiłamietraŭ pa 397 kiłamietrach viełasipiednych darožak, pieršaja ź jakich była pabudavanaja ŭ 1905 hodzie.

Ale i tut jość što palepšyć. Kolkaść viełasipiedystaŭ raście, ale ich dola ŭ ahulnych pajezdkach zastajecca na raniejšym uzroŭni, niahledziačy na ​​pavieličeńnie nasielnictva.

Pavialičyć

Zatory na śviatłaforach, vializnyja pierapoŭnienyja parkoŭki la stancyj mietro, ​​pierapoŭnienyja ciahniki… Hetyja niazručnaści ciapier datyčać i viełasipiedystaŭ. Štohod kala 10 miljonaŭ jeŭra vydzialajecca na raźvićcio viełasipiednaj infrastruktury, ale, pa acenkach krynicy ŭ meryi, kab situacyja źmianiłasia, nieabchodna ŭ dziesiać razoŭ bolš.

Najbolšaj krynicaj vykidaŭ vuhlakisłaha hazu zastajecca aŭtatranspart. Darožny ruch — heta siektar, jaki najmienš skaraciŭ svaje vykidy z 2005 hoda (tolki na 24%), i ciapier na jaho prypadaje try čverci vuhlarodnych vykidaŭ u horadzie.

Pa słovach klimatyčnaha analityka Nilsa Bietłoŭski Krystensiena (Niels Bethlowsky Kristensen), «municypalitet dobra vykarystaŭ «piernik», pabudavaŭšy mnostva abjektaŭ viełasipiednaj infrastruktury, dadatkovyja linii mietro i raźviŭšy sietku aŭtobusaŭ, jakuju z 2025 hoda całkam zamieniać elektrobusami. Ale niedastatkova vykarystaŭ bizun, kab uskładnić dostup aŭtamabilaŭ u horad». Ideju haradskoha padatku na aŭtamabili vybarcy ŭ 2012 hodzie adchilili.

Zielaniejšy horad

Kapienhahien taksama zrabiŭ bolš ekałahičnaj vytvorčaść enierhii, pašyryŭ vykarystańnie adnaŭlalnych krynic enierhii, takich, jak vietranyja turbiny i soniečnyja fiermy, a taksama vykarystoŭvaje bijamasu — draŭnianyja treski, što impartujucca sa Šviecyi, Narviehii i Hiermanii. Ale z-za krytyki ekołahaŭ ad jaje horad płanuje admovicca na karyść ciepłanasosaŭ.

Paŭsiul uźnikajuć prajekty, nakiravanyja na źnižeńnie enierhaspažyvańnia budynkaŭ. Naprykład, kantejniery pieratvarajuć u pakoi dla studentaŭ. U horadzie šmat kampaktnych draŭlanych žyłych damoŭ. Stalica taksama robicca zielaniejšaj: za piać hadoŭ pasadzili 70 000 dreŭ, na kožnaha žychara prypadaje ŭ siarednim 41 kvadratny mietr zialonych zonaŭ. Pryčym heta realnaja hustaja zielanina: vysokija travy, kusty i drevy.

Taksama ŭ Kapienhahienie stvoranaja śpiecyjalnaja drenažnaja sistema dla advodu vady ŭ čas intensiŭnych apadkaŭ u kanalizacyjnuju sietku i praduchileńnia pavodak.

Źmiena charčovych zvyčak

Dla taho, kab pryščapić novyja zvyčki ŭ charčavańni, municypalitet na bazie 24 škoł horada stvaryŭ tak zvanyja «škoły charčavańnia». «Zaniatki tam takija ž, jak i ŭ inšych miescach, z adnoj roźnicaj: vučni pravodziać adzin tydzień u hod na kuchni, kab navučycca hatavać ekałahična.

Sa žniŭnia ŭ škołach bolš nie padajuć jałavičyny, baraniny i cialaciny — hadoŭla hetych žyvioł pryvodzić da asabliva vialikich vykidaŭ CO₂. U cełym z 2018 pa 2024 hod dziakujučy skaračeńniu spažyvańnia miasa škodnyja vykidy ad hramadskaha charčavańnia źnizilisia na 25%. Taksama pamienšała kolkaść charčovych adkidaŭ: ludziej vučać kuplać roŭna stolki, kolki źjasi, nie vykidać niedajedkaŭ.

Śmiećciespalvajučy zavod

Śmiećciespalvajučy zavod, jaki pierapracoŭvaje 590 tysiač ton adkidaŭ u hod, pastaŭlaje horadu nie tolki elektryčnuju, ale i ciepłavuju enierhiju. Sam budynak pabudavany pa aŭtarskim prajekcie. Na jaho schiłach uładkavali harnałyžnyja spuski — toje samaje možna było b zrabić na minskich śmietnikach, a ŭ Kapienhahanie tam jość jašče i 85-mietrovaja ściana dla skałałažańnia, piešachodnyja ściežki i bar, u jaki kožny dzień zachodzić kala tysiačy naviedvalnikaŭ.

Płanujecca, što ź dziaržpadtrymkaj budzie realizavany prajekt, jaki dazvolić užo ŭ 2025 hodzie praktyčna całkam ačyščać ad vuhlakisłaha hazu vykidy zavodu ŭ atmaśfieru.

Realizacyja płanu pieraŭtvareńnia Kapienhahiena ŭ vuhlarodna-niejtralny nie kančatkovaja meta. Horad imkniecca dasiahnuć admoŭnaha pakazčyku vykidaŭ da 2035 hoda. Heta značyć vykidvać mienš CO₂, čym mohuć pahłynuć jaho pryrodnyja pahłynalniki. Horad taksama choča skaracić svoj vuhlarodny śled na 50% u paraŭnańni z 2019 hodam.

Samaje hałoŭnaje, što datčanie źmianili śviadomaść ludziej: jany ciapier sami arhanizujuć svajo žyćcio z dumkaj pra ekałohiju, pra toje, kab nam pieradać płanietu nastupnym pakaleńniam takoj ža dobraj, jakoj jaje atrymali našy prodki.

• 45
• 3
• 1
• 5
• 0
• 2
• 1
• 2