Heta jarkaja žančyna była pieršaj biełaruskaj telezorkaj i śvieckaj ilvicaj, jakaja mieła mnostva ŭpłyvovych prychilnikaŭ. Jana była karalevaj epatažu, a na roznyja fiestyvali vaziła z saboj kata, jakomu prynosili ježu prosta ŭ haściničny numar. U Eleanory Jazierskaj, zdavałasia, było ŭsio — słava, małady kavaler i nasyčanaje na padziei žyćcio. Ale ž usio skončyłasia trahična i sumna.
Eleanora Jazierskaja ŭsio svajo žyćcio pražyła ŭ biełaruskaj stalicy i nazyvała siabie karennaj minčankaj. Ale heta byŭ adzin ź mifaŭ, jakimi televiadučaja lubiła siabie akružać na praciahu ŭsiaho žyćcia. Nasamreč jejnaja maci Aŭhusta naradziłasia ŭ Nižnim Noŭharadzie. Tudy ž u 1942 hodzie paśla ranieńnia trapiŭ małady ŭradženiec Homielščyny Arkadź Jazierski. U špitali jon zakachaŭsia ŭ pryvabnuju doktarku i vyrašyŭ zabrać jaje da siabie na radzimu.
Pieršym u Jazierskich naradziŭsia chłopčyk, jakoha nazvali Tolikam. Ale jahony los budzie vielmi karotkim i trahičnym — pierad adychodam ź Minska nacysty zaminiravali mnohija budynki, i mały padarvaŭsia na adnym ź niamieckich snaradaŭ i zahinuŭ.
Dziaŭčynka Eleanora źjaviłasia na śviet u 1946-m. Minsk tady stajaŭ u ruinach, i Jazierskija žyli ŭ adnym ź niešmatlikich acalełych damoŭ na vulicy Savieckaj. Žytło heta było prestyžnaje, bo Arkadź Jazierski ŭ 27 hadoŭ staŭ kiraŭnikom transpartnaj słužby pry saviecie ministraŭ BSSR i adkazvaŭ za aŭtamabili, u jakich vazili respublikanskuju namienkłaturu. Dla razumieńnia — bolšaść minčukoŭ u toj čas žyła ŭ draŭlanych barakach.
Uvohule, žyćcio Jazierskich mocna adroźnivałasia ad žyćcia zvyčajnaj savieckaj siamji. Za haspadarkaj sačyli słužanki, a za vialikim stałom u kvatery časta źbiralisia hości, jakija śpiavali i tancavali. A zusim pobač z domam, na płoščy Lenina, prachodzili vajskovyja parady, jakija vielmi lubiła maleńkaja Eleanora.
Ź piaci hadoŭ dziaŭčynka pačała vychodzić na podyum. U domie madelaŭ dla Eli šyli modnyja stroi, jakija paśla vykuplała jaje maci. Ale ŭ vyniku dziaŭčyna vybrała dla siabie muzyčnuju adukacyju: skončyła vučelniu, a zatym i kansiervatoryju.
U zastojnym SSSR Jazierskaja praciahvała žyć bahiemnym žyćciom. Jaje susiedziami byli znakamityja asoby: naprykład, viadomy kampazitar Jaŭhien Hlebaŭ, da jakoha ŭ hości časta prychodzili Vasil Bykaŭ, Ryhor Baradulin, Pimien Pančanka i inšyja słavutyja tvorcy. A ŭ kvateru da vypusknicy kansiervatoryi zavitvali zorki ŭsiesajuznaha ŭzroŭniu: kampazitar Cichan Chreńnikaŭ, aŭtar muzyki da filmaŭ Tarkoŭskaha Eduard Arciemjeŭ, akcior Vachtanh Kikabidze i navat Uładzimir Vysocki.
U pryhožaj žančyny było mnostva prychilnikaŭ, u tym liku zamožnych i ŭpłyvovych. Jana karystałasia ich uvahaj, nie admaŭlajučy ŭ žadańni daryć joj pryhožaje žyćcio. U toj ža čas Jazierskaja nikoha nie padpuskała zanadta blizka, bo ličyła siabie ehaistkaj, jakaja pavinna žyć adna. A taksama pryznavała, što ŭ jaje vielmi składany charaktar, jakomu nie zmoža dać rady nivodny kavaler.
Kali Eleanory Jazierskaj było 26 hadoŭ, joj prapanavali stać kiraŭnicaj muzyčnaj redakcyi Biełaruskaha radyjo. Ale mieniedžarskaja karjera nikoli dziaŭčynu nie cikaviła — i jana prosta admoviłasia.
U pačatku 80-ch čarhovy kavaler sprabavaŭ pieraciahnuć biełarusku ŭ Maskvu, i, kab nie dać hetamu adbycca, kiraŭnictva respublikanskaha Dziaržteleradyjo zrabiła joj unikalnuju prapanovu. Tak źjaviŭsia «Muzyčny sałon Eleanory Jazierskaj» — pieršaja prahrama na savieckim telebačańni, nazvanaja ŭ honar jaje aŭtara. U efiry viadučaja raskazvała pra muzyku i kampazitaraŭ, zaprašała da siabie muzykantaŭ, ale samaje hałoŭnaje — heta byŭ całkam jejny asabisty prajekt.
U vyniku, «Muzyčny sałon» pieražyŭ i lichamanku pierastrojki, i ŭtvareńnie novaj dziaržavy. Chacia jaho viadučaja była dalokaj ad nacyjanalnaha ruchu, jana starałasia nadavać bolš uvahi ajčynnaj kultury i ŭ efiry navat pierajšła na biełaruskuju movu. Aproč taho, Eleanora Jazierskaja viadomaja jak aŭtar kultavaj frazy, jakaja bliskuča charaktaryzuje jak režym Łukašenki, tak i jahonuju estetyku.
Kali ŭ Biełarusi znoŭ zrabili dziaržaŭnym čyrvona-zialony ściah, mienavita Jazierskaja nazvała jaho «zachad nad bałotam».
Pry hetym teledziva zastavałasia čałaviekam savieckaj epochi. Ale Saviecki sajuz u jaje byŭ svoj — z prysłuhaj, restaranami, Vysockim u haściach, pajezdkami ŭ Vilniu za 3 rubli i razmovami pra vysokaje. Šeraść i deficyty, jakija byli realnaściu dla dziasiatkaŭ miljonaŭ inšych hramadzian, nijak nie tyčylisia efiektnaj žančyny.
U 90-ja biełaruskaja śvieckaja lvica zmahła adkryć dla siabie Jeŭropu — jana z zadavalnieńniem chvaliłasia žurnalistam, jak pierastała ličyć, kolki razoŭ była ŭ Paryžy, Vieniecyi ci Rymie, a taksama jak lubić płavać u Lihuryjskim mory. U 48 hadoŭ jana zakruciła raman z małodšym za siabie ŭdvaja kalekcyjanieram Vitalom Žukavym. Chacia z hetaha sajuza ničoha nie atrymałasia, bo para časta svaryłasia. Žukava žančyna ličyła svaim hałoŭnym kachańniem, jakoje praciahnułasia amal dva dziesiacihodździ. Pryčym, kavalera Jazierskaja nazyvała na francuzski manier: Vitali Žukof.
Tym časam imkliva mianialisia epochi. Kali ŭ savieckija hady telehladač byŭ pazbaŭleny vybaru i hladzieŭ usio, što pakazvajuć, to kaniec dvaccataha stahodździa adznačyŭsia imklivym prahresam telebačańnia, što vymusiła kanały zmahacca za aŭdytoryju. Tut biełaruski televizar staŭ zaŭvažna adstavać ad rasijskaha, bo ŭ Maskvie byli i biudžety, i bolš cikavyja prajekty i charyzmatyčnyja viadučyja.
U 2001-m na BT vyrašyli admovicca ad «Muzyčnaha sałona», jaki vychodziŭ amal 20 hadoŭ. Eleanory Jazierskaj prapanavali zajmacca inšymi prajektami, ale jana kateharyčna zajaviła načalstvu, što kali niešta i budzie rabić na ekranie, to tolki svoj «Sałon». Žančyna nie mahła źmirycca ź situacyjaj, sklikała pres-kanfierencyi, na jakich nazyvała zakryćcio pieradačy raspravaj i začytvała listy kampazitaraŭ u svaju padtrymku.
Ale ničoha nie dapamahło — prahramu nie viarnuli. Niahledziačy na toje, što Jazierskaj amal adrazu prapanavali vieści efiry na radyjo, jana vielmi ciažka pieražyvała sychod z telebačańnia. Časam jana była ŭ depresiŭnym stanie, a taksama pieražyła składanuju apieracyju na straŭniku i pierajezd praz trahiedyju na Niamizie, jakaja zdaryłasia amal pad voknami jaje kvatery. Eleanora Jazierskaja raskazvała, što bolš nie mahła znachodzicca ŭ domie na tahačasnym praśpiekcie Mašerava i bajałasia spuskacca ŭ mietro, tamu pierajechała na płošču Pieramohi.
Byłoj teledzivie było ciažka pryniać pieramieny na ekranie i svaju niezapatrabavanaść. Jana aktyŭna krytykavała maładych televiadučych, tamu što, na jaje dumku, jany byli niepiśmiennyja i niedastatkova adukavanyja. A kali ŭ 2004 hodzie za chabary zatrymali kiraŭnika Biełteleradyjokampanii Jahora Rybakova, jaki prykłaŭ ruku da zvalnieńnia Jazierskaj, taja zajaviła, što pry im BT pieratvaryłasia ŭ ruiny. Za heta Rybakoŭ prosta z turmy padaŭ u sud na śvieckuju lvicu. I ŭ vyniku pieramoh: jon zmoh adsudzić u Jazierskaj kala adnaho miljona rubloŭ, što tady składała kala 500 dalaraŭ.
Z nastupleńniem staraści byłaja zorka ŭsio čaściej stała ŭpadać u depresiju. Jana mahła adklučyć telefon i niekalki tydniaŭ ni z kim nie sustrakacca.
Jaje intervju pieratvarylisia z naboraŭ nievierahodnych historyj z žyćcia ŭ nieviasiołyja spoviedzi. U ich jana škadavała, što tak i nie zajmieła siamji i nie naradziła syna. Darečy, žančyna vielmi lubiła svaich plamieńnikaŭ i dziaciej znajomych, vadziła ich pa teatrach i ŭ cyrk. Siarod tych, kaho niańčyła televiadučaja, byŭ budučy pieramožca «Jeŭrabačańnia» Alaksandr Rybak, jaki naradziŭsia ŭ Minsku i byŭ synam jaje kalehi.
Ź inšaha boku, kali psichałahičny stan Eleanory Jazierskaj byŭ u paradku, to vizualna jana fantaniravała epatažam.
Jana ŭsio ž viarnułasia ŭ televizar. Na telekanale STB jana viała rubryku ŭ štotydniovaj prahramie, dzie raskazvała pra žyćcio dziejačaŭ mastactva, zdymałasia ŭ roznych teleprajektach i jeździła na fiestyvali. Pryčym niaredka padarožničała nie adna — ale nie z mužčynam, a sa svaim katom, spačatku pieršym, Kazanovam, a paśla i druhim — jakoha aficyjna zvali Ramea, a nieaficyjna — Romačka ci navat Raman Arkadzievič.
Teledziva vielmi hanaryłasia tym faktam, što śniadanki ŭ numar prynosili tolki jejnamu hadavancu i Muślimu Mahamajevu. A na «Słavianskim bazary» ŭ Viciebsku viadučaja patrabavała ŭ arhanizataraŭ, kab jaje katu davali asobny bejdžyk z akredytacyjaj. Svajho hadavanca Romačku jana aktyŭna addavała na zdymki rekłamy dy sieryjałaŭ i navat chvaliłasia, što zarabiła takim čynam niekalki tysiač dalaraŭ.
Pry hetym charyzma i ŭmieńnie pryciahvać da siabie ludziej u Eleanory Jazierskaj nikudy nie padzielisia. Užo ŭ salidnym uzroście jana zaviazała siabroŭstva ź Juryjem Čyžom i Uładzimiram Japryncavym — adnymi z najbolš upłyvovych biełaruskich biznesoŭcaŭ nulavych.
Biznes-partniory padtrymlivali jaje materyjalna i dapamahali ź jejnymi patrebami. Naprykład, zrabić ramont. Naohuł, kvatera viadučaj nahadvała muziej z karcinami viadomych mastakoŭ, antykvarnymi hadzińnikami i inšymi raskošnymi pradmietami. Da siabie Eleanora Jazierskaja lubiła zaprašać haściej i žurnalistaŭ, jakim raskazvała pra svaje novyja padarožžy i pryhody. Chacia chutčej za ŭsio, u apošnija hady heta byli prosta prydumki ci pierakazanyja staryja historyi, kab stvarać uražańnie, što jejnaja zorka jašče nie zakaciłasia.
U bijahrafii žančyny jość i niekalki kinarolaŭ — ad maleńkich epizadyčnych da davoli surjoznych. U filmie «Eskiz na manitory» Jazierskaja syhrała byłuju nastaŭnicu Irmu Adamaŭnu. Pryčym, hrała razam z adnoj vielmi viadomaj siońnia piersonaj. Rolu jejnaj dački Steły vykanała Viera Palakova, budučaja žonka ministra zamiežnych spraŭ Biełarusi Uładzimira Makieja.
U apošnija hady svajho žyćcia pieršaja biełaruskaja teledziva pieratvaryłasia ŭ čałavieka, jakoha ciapier pryniata nazyvać frykam. Epatažnyja vobrazy nie ŭražvali zvyčajnych biełarusaŭ, a chutčej ździŭlali. I kali niekatoryja zvykajucca z hetym i sprabujuć pajmieć niejkija plusy, to dla Jazierskaj heta było čarhovaj trahiedyjaj. Jana pasvaryłasia sa svaim najbližejšym siabram Vitalom Žukavym i stała ŭsio čaściej zamykacca ŭ sabie. Žančyna siadzieła doma i biaskonca hladzieła televizar, dzie było ŭsio bolš rasijskaj papsy i prapahandy, i ŭsio mienš — kulturnaha praduktu, jaki žančyna vielmi vysoka caniła. Supracoŭnikaŭ BT jana nazyvała dyletantami i nieprafiesijanałami, jakija stvarajuć kantent nizkaha intelektualnaha ŭzroŭniu.
Niešta krytykavać Jazierskaja nikoli nie saromiełasia. Jana raznosiła biełaruskich artystaŭ za prymityŭnuju tvorčaść i narakała na «Słavianski bazar» za zasille biełaruskaj papsy. A ŭ intervju aburałasia — čamu ŭ Minsku francuzski syr kaštuje ŭ razy daražej, čym u Vilni?
Eleanora Jazierskaja čakała, što sa źjaŭleńniem biełaruskaj premii «Televiaršynia» arhanizatary adznačać jaje vialiki ŭniosak u raźvićcio biełaruskaha telebačańnia. Ale hetaha tak i nie zdaryłasia. Hierainiaj šmatlikich pieradač jana stanie tolki paśla śmierci, pra jakuju stanie viadoma 16 maja 2014 hoda.
Praŭda, pamierła Jazierskaja amal za tydzień da taho. Uvieś hety čas u kvatery hareła śviatło i pracavaŭ televizar.
Paśla svajakam viadučaj daviałosia apraŭdvacca za heta na teleefirach. A taksama abviarhać apošni mif, źviazany ź imiem viadučaj, praŭda, na hety raz — žudasny. Bo papaŭźli čutki, što kot Jazierskaj karmiŭsia płoćciu svajoj haspadyni, kali toj nie stała.
Ź pieršaj biełaruskaj telezorkaj, jakaja syšła na 68-m hodzie žyćcia, raźvitvalisia ŭ budynku Biełteleradyjokampanii. Pachavali jaje na Uschodnich mohiłkach pobač z maci Aŭhustaj i jejnym druhim mužam, hierojem Savieckaha sajuza Alaksandram Antonavym. Pryčym z hetym čałaviekam źviazanaja jašče adna nievierahodnaja historyja z žyćcia Eleanory Jazierskaj.
Jaje baćki praz 30 hadoŭ šlubu vyrašyli raźvieścisia — Arkadź Jazierski pakachaŭ adnu sa svaich sakratarak i pajšoŭ da jaje. Starejšaja dačka, ubačyŭšy pakuty maci, zajaviła toj, što abaviazkova vydaść jaje zamuž. I svajo słova strymała.
U mai 1977-ha Eleanora Jazierskaja zdymałasia na «Biełaruśfilmie» ŭ epizodzie adnaho ź filmaŭ. U pierapynku žančyna vyjšła kupić haziroŭki ŭ aŭtamacie z vadoj i pabačyła pobač pradstaŭničaha mužčynu z zorkaj Hieroja Savieckaha sajuza. Jana adrazu ž vyrašyła paznajomicca z salidnym minakom. Akazałasia, što Alaksandr Antonaŭ adzinoki i žyvie ŭ svajoj asobnaj kvatery. Jon paznačyŭ u natatniku telefon niejkaj Aŭhusty Jafimaŭny, jakoj musiŭ pazvanić, kab paznajomicca, i praź niekatory čas vykanaŭ svajo abiacańnie. Užo praz dva tydni znajomstva Antonaŭ zrabiŭ Aŭhuście Jazierskaj prapanovu ruki i serca. Razam jany pražyli 17 ščaślivych hadoŭ.
Na mahile Eleanory Jazierskaj staić ścipły, ale pryhožy pomnik. Na im niama fota, ale vobraz adrazu paznajecca ŭ minimalistyčnaj załatoj vyjavie žančyny ŭ šlapie, lubimym hałaŭnym ubory televiadučaj. Ad času niekatoryja litary i ličby na mahilnaj plicie advalilisia.
U lutym 2015-ha na śmietnicy pobač z domam Eleanory Jazierskaj znajšli mnostva rečaŭ, jakija joj naležali: spadnicy, pinžaki i jarkija palito. Na chvali skandału svajaki pryznalisia, što vykinuli toje adzieńnie, jakoje było ŭ kiepskim stanie. A kalekcyi sukienak, kapialušykaŭ i karcin jany płanavali kudyści pieradać ci pradać praz dabračynny aŭkcyjon. Taksama blizkija televiadučaj addali jejnyja archivy i rukapisy ŭ muziej litaratury i mastactva.
Praz hod paśla śmierci svajaki sprabavali pradać tuju samuju kvateru Jazierskaj na Płoščy Pieramohi. Za dvušku tady prasili 140 tysiač dalaraŭ, i pakupnik nie znajšoŭsia. Praz vosiem hadoŭ majomaść teledzivy vystavili na prodaž u druhi raz — ale na hety raz całkam adramantavanuju. U novym minimalistyčnym dyzajnie niemahčyma paznać muziejnuju atmaśfieru byłoj haspadyni. U 2023-m za kvateru ŭ stalincy chacieli na 20 tysiač dalaraŭ mienš.
Kali b Jazierskaja dažyła da siońniašnich dzion, napeŭna, jana b žachnułasia z taho, uva što pieratvaryłasia biełaruskaje telebačańnie. Što b słavutaja Eleanora skazała pra heta, nieviadoma — ale jana b dakładna nie zmaŭčała.
«Ciabie b baćka praklaŭ»: u Barysavie šyrycca sapraŭdnaja pryčyna maŭčańnia Hienadzia Skitava, centralnaj fihury «małočnaj spravy»3
Kamientary
Za 30 hod niekalki razoŭ sprabavał pierasłuchać pasłuchać Vysockaha ?? Chapała niekalki chvilin..