Prymityŭnaja kanjukturščyna vydajecca za «novuju kancepcyju». Pra knihu «Partyzany SSSR. Ot mifov k riealnosti» piša Siarhiej Vahanaŭ.
Historyk Anatol Taras vydaŭ čarhovuju «Nieviadomuju historyju» pad nazvaj «Partizany SSSR. Ot mifov k riealnosti». U knihi jość aŭtar, niechta Siarhiej Zacharevič, ale, jak i pry raniejšych vydańniach, inicyjataram hučnaha prajekta, jaho stvaralnikam dy natchnialnikam źjaŭlajecca Taras, da taho ž u ścipłaj jakaści redaktara. I, jak zaŭsiody, razdaje intervju, na hety raz «Salidarnaści», u jakim śćviardžaje, što «ŭsia historyja partyzanskaha ruchu SSSR — adzin vialiki mif».
Mienavita tak — «usia» i «adzin».
Ja nie staŭ by znoŭku pisać pra «tvorčuju manieru» Anatola Tarasa, kab nie chudarlavaja postać Chviedzi Bačyły…
Pra Chviedziu ja ŭspomniŭ, kali daznaŭsia ad Tarasa, što znakamitaja «rejkavaja vajna» była «typovym savieckim ašukanstvam».
Chviedzia byŭ fotakarespandentam haziety «Čyrvonaja źmiena». Žurnalistaŭ, havorać, nohi kormiać. Fotažurnalistaŭ — asabliva.
Chviedziu «karmiła» adna naha. Druhuju nahu «ašukaniec» Bačyła zhubiŭ padčas padryvu varožaha ešałona.I samym «ašukanskim čynam» u 20 hadoŭ atrymaŭ najvialikšy pa tych časach orden Lenina. Pra što, darečy, možna było daviedacca amal vypadkova. Vielmi ścipłym čałaviekam byŭ Chviedar Bačyła…
Jakuju ž «nieviadomuju historyju» pra partyzan paviedaŭ nam «viadomy historyk»? Takuju nieviadomuju, što Chviedzia sa svaimi ešałonami, adnoj nahoj i ordenam vyhladaje kali nie ašukancam, dyk niejkaj niedarečnaściu, histaryčnaj vypadkovaściu. Miž tym, kali vieryć samomu Tarasu, ničoha nieviadomaha ŭ knizie niama, usia jana «pabudavana na vykarystańni ŭžo nadrukavanych materyjałaŭ… u inšych knihach, u časopisnych artykułach, u hazietach, u internecie… Novaj źjaŭlajecca tolki aŭtarskaja kancepcyja, na padstavie jakoj hetyja materyjały źviedzieny…»
Zhodna z hetaj mudrahielistaj «kancepcyjaj», biełaruskija partyzany, asnovu jakich składała, pa Tarasu, namienkłatura, tolki i rabili, što adsiedžvalisia ŭ lasach i bałotach, mienš za ŭsio vajavali, dasyłajučy ŭ Maskvu lipavyja daniasieńni, biaźlitasna rabavali i źniščali mirnaje nasielnictva, pravakavali niemcaŭ na vyniščeńnie viosak i chutaroŭ…
I ŭsia heta, prabačcie, prymityŭnaja kanjunkturščyna vydajecca za «novuju kancepcyju» byccam by nieviadomaj ajčynnaj historyi.
Chacia «kancepcyja» hetaja jašče horšaja i bolš škodnaja za kamunistyčnuju, dy i łukašenkaŭskuju, kali mieć na ŭvazie pierajemnaść režymaŭ. Bo partyjnyja historyki byli ŭsio ž navukoŭcami — pracavali ŭ archivach, z dakumientami, śviedkami…A potym da spravy dałučalisia ideołahi, chavajučy najbolš pačvarnyja źjavy savieckaj biełaruskaj partyzanki, pieratvarajučy kryvavuju narodnuju trahiedyju ŭ haniebny prapahandyscki župieł…
Va ŭzhadanym intervju Taras pradbačliva zaličyŭ usich, kamu nie padabajecca jahonaja «kancepcyja», u «savieckija patryjoty», u tych, chto «dasiul atajasamlivaje siabie nie ź Biełaruśsiu, a z… Savieckim Sajuzam…»
Nie viedaju, z kim atajasamlivaje siabie «viadomy historyk», ale tolki nie ź Biełaruśsiu.Bo niemahčyma być sapraŭdnym patryjotam Biełarusi i adnačasova admaŭlać, pa sutnaści, udzieł biełarusaŭ u jeŭrapiejskim, navat suśvietnym Supracivie fašyzmu…
…«My ličym, — havoryć Taras, — što ŭsie 70 hadoŭ savieckaj ułady treba vykraślić z pamiaci. Zabyć nazaŭsiody…»
Pačesnaja zadača dla historyka — zabyć…
Miž inšym, heta aznačaje zabyć i Chviedara Bačyłu.
Ale ja nie mahu zabyć, vykraślić z pamiaci, jak jon pieraškodziŭ bandyckamu zhvałtavańniu dziaŭčyny.
Nichto ŭ tym aŭtobusie nie ŭźniaŭsia ź miesca, tolki invalid vajny, były partyzan Bačyła. Nie ciarpieŭ anijakaha hvałtavańnia. Za što i atrymaŭ napilnik u žyvot…
Daktary vyratavali jaho, ale i tady, na pačatku 70-ch, mała chto viedaŭ pra hetu historyju. Mo tolki rodnyja, siabry dy kalehi…
Sapraŭdy nieviadomaja historyja. Sapraŭdy…
Hladzieć taksama:
Voś vam i bajkot, abo Samahubstva pryvida
Kamientary