1 listapada, pa daŭniaj zaviadzioncy, viciebskija aktyvisty naviedvajuć mohiłki, dzie pachavanyja ichnyja adnadumcy.
U lepšy śviet syšli pačynalniki demakratyčnaha ruchu ŭ Viciebsku, havoryć najstarejšy viciebski apazycyjaner Barys Chamajda, inicyjatar paminalnych akcyjaŭ na Dziady:
«Hetaj tradycyi ŭžo 6 hadoŭ. Štohod na Dziady my jedziem spačatku ŭ Kopci — tut pachavanyja Alena Zaleskaja, Raman Sałaŭjan, Aleś Mudryčenka i Siarhiej Ciarenćjeŭ. Potym my jedziem u Drukava, dzie pachavany Ŭładzimier Pleščanka, i ŭ Palai — na miesca rasstrełu mirnych biełaruskich hramadzian».
Sioleta paminalnuju akcyju daviałosia padzialić na dźvie častki: u adzin dzień pajechać na mohiłki pad vioskaj Kopci, a ŭžo nazaŭtra — na mahiłu Ŭładzimiera Pleščanki i na miesca rasstrełu achviaraŭ stalinskich represij. Zrabić usio ŭ adzin dzień nie chapaje ni času, bo adlehłaści pamiž mohiłkami vialikija, ni fizyčnych siłaŭ. Na mohiłkach ža davodzicca nia tolki ŭskładać kvietki dy zapalvać śviečki, ale i prybirać.
Chamajda:
«Tak zdaryłasia, što ŭ Aleny Zaleskaj uvohule ŭ Viciebsku nikoha nie zastałosia. Tak što kali my nia pryjdziem, to chto da jaje pryjdzie? Jana šmat zrabiła dla Abjadnanaj hramadzianskaj partyi, ale siabraŭ hetaj partyi ja ni razu tut nia bačyŭ u hetyja dni…Raman Sałaŭjan byŭ siabram Kanservatyŭna-chryścijanskaj partyi BNF, Aleś Mudryčenka — ź pieršych siabraŭ Biełaruskaha Narodnaha Frontu, kali tolki BNF utvaryŭsia ŭ Viciebsku, Siarhiej Ciarenćjeŭ — taksama ź Biełaruskaha Narodnaha Frontu».
Paminać čatyroch pačynalnikaŭ apazycyjnaha ruchu pryjšli ŭsiaho troje ciapierašnich aktyvistaŭ. A niekali ŭ hety dzień, 1 listapada, pad ściahami źbirałasia cełaja kalona viciebskich apazycyjaneraŭ, zhadvaje Barys Chamajda. I sprabuje znajści tłumačeńnie tamu, što adbyvajecca:
«Napačatku ludziej było bolej, a zaraz ich nie sabrać, inšyja pryjarytety — abjadnaŭčym momantam dla apazycyi stali hrošy. Pavinien być niejki abjadnaŭčy stryžań — Radzima, biełaruskija kaštoŭnaści, ale baraćba jdzie za hrošy, za pasady, za słavu…A važnaja sprava nia robicca! A heta treba rabić. Bo kali my nia budziem prychodzić da našych pamierłych, to nichto nia pryjdzie da nas — žyvych, kab razam zmahacca z hetym režymam».
Try čałavieki pad bieł-čyrvona-biełymi ściahami prajšli z kraju ŭ kraj vializnyja haradzkija mohiłki, spyniajučysia kala zaśniežanych mahił svaich adnadumcaŭ. Na mahiłach zastalisia hareć śviečki ŭ ich pamiać.
Ciapier čytajuć
Paśla vystupleńnia Łuhanskaha teatra ŭ Minsku adna z hladačak vyhuknuła «Słava Ukrainie!»5
Kamientary