Ekspertnaja rada VAKu adnaviła cenzuru temaŭ dysertacyj
Padzieły Rečy Paspalitaj — tema «rusafobskaja». Vialikaha kniazia Alhierda nie vyvučać, bo pry im adbyvalisia pachody na ŭschod. A piśmieńnik Uładzimier Arłoŭ — «adyjoznaja i niapravilnaja asoba». Uładzimier Michniuk pierad śmierciu: «Ja raskažu pra ludziej z veterynarnymi dyplomami, jakija lezuć kiravać historyjaj».
Vajna suprać historykaŭ i litaraturznaŭcaŭ pačałasia ź pierapisvańnia padručnikaŭ u siaredzinie 90-ch. Ciapier vajennyja dziejańni pierajšli ŭ fazu zabarony asobnych temaŭ dla dysertacyj i tabu na niekatoryja imiony. Filtram dla «niekarektnych temaŭ» stała ekspertnaja rada Vyšejšaj atestacyjnaj kamisii (VAK), jakuju ŭznačalvaje Jaŭhien Novik.
Mienavita z padačy VAKaŭskich ekspertaŭ nie była zaličana doktarskaja dysertacyja Alesia Paškieviča. Paškievičava praca była tolki pieršaj łastaŭkaj. Nastupnymi «achviarami» stali historyki. Ahulnaja schiema vyhladaje tak: navukoŭcy pišuć dysertacyi (kandydackija j doktarskija), abaraniajuć ich, a VAK nie zaćviardžaje abarony.
Samym skandalnym vypadkam apošniaha času stała kandydackaja dysertacyja supracoŭnicy Bieraściejskaha ŭniversytetu Śviatłany Navumuk «Kastuś Jezavitaŭ. Žyćciovy šlach i dziejnaść». Temu jejnaha daśledavańnia biez pytańniaŭ zaćvierdzili ŭ Bieraści. Abaraniała dysertacyju jana ŭ Biełpeduniversytecie ŭ Miensku. Abaraniłasia vydatna: z 10 siabroŭ rady pa abaronie 9 prahałasavali «za». Adnak ekspertnaja rada VAKu vystupiła suprać. Nie dapamahło navat toje, što praca była napisana ŭ vielmi aściarožnych vyrazach. Maładoj daślednicy zajavili, što Jezavitaŭ nia taja asoba, pra jakuju možna pisać kandydackuju. Ja.Novik navat zajaviŭ, što Śviatłanu nielha dapuskać da vychavańnia moładzi, kali jana ličyć, što Jezavitaŭ — nacyjanalny dziajač, a nia zdradnik.
Z Uładzimieram Michniukom, navukovym kiraŭnikom spn.Śviatłany, my razmaŭlali pry kancy vieraśnia. «Pačakajcie, kali łaska, z publikacyjaj, — uzrušana kazaŭ historyk. — Ciapier razhladajecca naša apelacyja. Voś daduć adkaz, tady ja adkažu na ŭsie pytańni j raskažu pra ludziej z veterynarnymi dyplomami, jakija lezuć kiravać historyjaj». Dla samoha Michniuka abarona jahonaj aśpirantki abiarnułasia zusim kiepska. Jaho kandydaturu prapanoŭvali na pasadu dyrektara akademičnaha Instytutu historyi. Kažuć, navat byŭ užo padpisany zahad na pryznačeńnie, i papiaredni v.a. dyrektara Mikałaj Staškievič vynosiŭ rečy z kabinetu. Ale ŭ toj samy dzień zahad skasavali: vyrašyli, što taki navukoviec nia moža kiravać ustanovaj. Pretendentu na vysokuju pasadu Michniuku daviałosia šukać sabie miesca pracy ŭ niedziaržaŭnym sektary — jon uładkavaŭsia ŭ pryvatny instytut pravaznaŭstva. Vidać, hety vypadak adyhraŭ niemałuju rolu ŭ tym, što ŭ siaredzinie kastryčnika U.Michniuk raptoŭna pamior.
Što budzie ciapier rabić S.Navumuk, nia viedaje i jana sama: «Paraicca z kiraŭnikom ja nie paśpieła. Jość takoje praviła, što niezaličanuju dysertacyju možna pierapracavać i znoŭ abaranić, padać u VAK. Ale što ja mahu zrabić, kali ŭ VAKu nie padabajecca sama tema majho daśledavańnia?»
Poŭnaściu hety artykuł možna pračytać u papiarovaj i pdf-versii "Našaj Nivy"
Arkadź Šanski
Kamientary