Нагадаем, што ў ліпені 2013 Камітэт дзяржаўнай бяспекі заявіў аб завядзенні адразу пяці крымінальных спраў у дачыненні да старшыні Белкаапсаюза Сяргея Сідзько, начальніка ўпраўлення капітальнага будаўніцтва таварыства Дзмітрыя Калодзежнага, яго намесніка Сізука, а таксама некалькіх бізнэсмэнаў. Кіраўнікі Белкаапсаюза абвінавачваліся ў атрыманні хабараў, якія дасягалі 500 тыс. даляраў, злоўжыванні ўладай або службовымі паўнамоцтвамі, крадзяжах. Гэтыя злачынствы былі выяўлены «ў ходзе правядзення мерапрыемстваў па навядзенні парадку ў будаўнічай галіне».
Паводле звестак КДБ, кіраўнікі Белкаапсаюза і бізнэсмэны, з якімі яны былі звязаны, займаліся вымагальніцтвам хабараў за прадастаўленне аб'ёмаў работ на аб'ектах спажыўкааперацыі і за продаж інвестарам зямельных участкаў і аб'ектаў нерухомасці. Крыху пазней, у жніўні, КДБ паведаміў, што Дзмітрый Калодзежны таксама, злоўжываючы службовымі паўнамоцтвамі, лабіраваў інтарэсы камерцыйных структур пры будаўніцтве крамы ў горадзе Ліда, чым нанёс таварыству шкоду ў памеры каля 700 млн рублёў.
На гэтым афіцыйная інфармацыя па гэтай справе спынілася. За амаль два месяцы ні КДБ, ні Следчы камітэт, куды перададзена для расследавання крымінальныя справы, не прамовілі ні слова. І для гэтага ёсць сур'ёзныя падставы.
Справа ў тым, што пасля пачатку расследавання ў Белкаапсаюзе пачаліся масавыя праверкі, у якія былі ўцягнутыя не толькі КДБ, але таксама розныя падраздзяленні МУС, Дэпартамента фінансавых расследаванняў Камітэта дзяржкантролю і пракуратуры. Прычым праверкі праводзіліся не толькі ў галаўной структуры, а ва ўсёй камерцыйнай сетцы грамадства, якая сёння налічвае больш за 300 розных юрыдычных асоб, у тым ліку каля 10 тыс. магазінаў, размешчаных у асноўным у сельскай мясцовасці і малых гарадах краіны. Праверкі яшчэ ідуць і, улічваючы аб'ём дзейнасці Белкаапсаюза, правяраючыя пакуль нават прыблізна не могуць сказаць, калі яны завершацца. Аднак першыя вынікі праверак для многіх былі шакуючымі. Па сутнасці, калі ацэньваць сітуацыю збоку, то можна казаць пра тое, што ўнутры грамадства была створана цэлая злачынная арганізацыя, якая аб'ядноўвае некалькі дзясяткаў службовых асоб, якія атрымліваюць прыбыткі ў самых розных сферах дзейнасці.
Праўда, дзеля аб'ектыўнасці варта сказаць, што Следчы камітэт пакуль не заводзіў крымінальных справаў па арт.285 Крымінальнага кодэкса (стварэнне злачыннай арганізацыі альбо ўдзел у ёй). Аднак у гэтым факце больш прысутнічае палітычны момант, бо прызнанне факту існавання злачыннай буйной камерцыйнай дзяржарганізацыі можа мець вельмі сур'ёзныя наступствы для краіны. Тут ужо давядзецца пытацца не толькі з службовых асоб Белкаапсаюза, але і многіх іншых, якія стаялі над імі. Але факты, як іх ні падавай, самі па сабе кажуць вельмі шмат пра што. І гэтых фактаў за апошнія два месяцы было выяўлена столькі, што КДБ, МУС, ДФР КДК і Следчы камітэт лічаць за лепшае маўчаць, чым абвяшчаць хоць малую частку іх.
Сёння Белкаапсаюз займае фактычна манапольныя пазіцыі ў сельскай мясцовасці і малых гарадах Беларусі, аб'ядноўваючы больш за 10 тыс. аб'ектаў рознічнага гандлю. Пры гэтым любыя спробы ўклініцца на іх тэрыторыю з боку буйных прыватных рытэйлераў сустракаюць адчайны супраціў на ўзроўні мясцовых уладаў. Пра гэта не раз заяўлялі самі прадстаўнікі прыватных гандлёвых сетак.
Такое становішча спраў зусім не выпадкова. Бо многія кіраўнікі раённых райпо ўваходзяць у раённыя Саветы дэпутатаў і, прадстаўляючы мясцовую ўладу, маючы рэальны ўплыў, проста не хочуць аддаваць карову, якую самі ж і дояць.
Сёння падазраванымі па справах Белкаапсаюза праходзяць больш за 15 асоб, з якіх каля траціны - дэпутаты райсаветаў. Яшчэ столькі ж на падыходзе. Гэта значыць, рашэнні па іх яшчэ не вынесена, бо не завершаны праверкі, але сітуацыя больш-менш прамалёўваецца. Пры гэтым злачынствы выяўлены не толькі ў цэнтральным офісе, але таксама практычна ў кожнай вобласці на самых розных узроўнях. Цікава, што некаторыя службовыя асобы арганізацыі, як толькі пачаліся аператыўныя і следчыя мерапрыемствы, паспяшаліся звольніцца, спадзеючыся пазбегнуць адказнасці, але гэта ім не дапамагло.
Вось толькі некаторыя, самыя яркія і не вядомыя грамадскасці факты злачыннай дзейнасці некаторых службовых асоб шырока разгалінаванай сеткі Белкаапсаюза, якая ахоплівае ўсю краіну. Гэта толькі пацверджаныя дакументальна факты, але на самой справе іх значна больш.
У Салігорску (Мінская вобласць) распачата крымінальная справа ў дачыненні да былога старшыні Салігорскага райпо, які пасля звальнення стаў індывідуальным прадпрымальнікам. Па дадзеных барацьбітоў з эканамічнымі злачынствамі УУС Мінаблвыканкама, у чэрвені 2011 года падазраваны, злоўжываючы службовымі паўнамоцтвамі, прычыніў шкоду таварыству ў памеры 480 млн рублёў, што дало падставу для кваліфікацыі яго дзеянняў па ч.3 арт.426 Крымінальнага кодэкса Беларусі (перавышэнне ўлады або службовых паўнамоцтваў, учыненае асобай, якая займае адказнае становішча, альбо якіяпрывялі да цяжкіх наступстваў).
У Ваўкавыску (Гродзенская вобласць) у выніку сумесных дзеянняў пракуратуры, АБЭЗ і фінансавай міліцыі, распачата крымінальная справа ў дачыненні да дэпутата Ваўкавыскага раённага Савета дэпутатаў, цяпер непрацуючай, якая яшчэ нядаўна займала пасаду дырэктара ваўкавыскай філіі Гродзенскага абласнога спажывецкага таварыства. Жанчына звольнілася практычна адразу з пачаткам праверак, але гэта ёй не дапамагло. Ёй таксама інкрымінуецца здзяйсненне злачынства па ч.3 арт.426 Крымінальнага кодэкса Беларусі з прычыненнем шкоды таварыству ў памеры больш за 112 млн рублёў.
Магілёўская пракуратура па матэрыялах БЭЗ УУС Магілёўскага аблвыканкама завяла крымінальную справу ў дачыненні да дэпутата Чавускага райсавета, старшыні праўлення Чавускага райпо. Ён абвінавачваецца ва ўчыненні злачынства па ч.3 арт.424 Крымінальнага кодэкса Беларусі (злоўжыванне ўладай або службовымі паўнамоцтвамі, здзейсненае службовай асобай, альбо пры выкананні функцыяў па раздзяржаўленні ці прыватызацыі дзяржаўнай маёмасці, альбо якія пацягнулі цяжкія наступствы). Па дадзеных праваахоўных органаў, падазраваны прычыніў сваімі дзеяннямі шкоду таварыству ў памеры больш за 214 млн рублёў.
У Нясвіжы (Мінская вобласць) распачата крымінальная справа па ч.3 арт.426 Крымінальнага кодэкса Беларусі ў дачыненні да жанчыны, якая яшчэ зусім нядаўна займала пасаду старшыні праўлення Нясвіжскага райпо, але звольнілася з пачаткам праверак. Па дадзеных праваахоўных органаў, яна ў сакавіку 2013 нанесла шкоду таварыству ў памеры амаль 30 млн рублёў.
У Браслаўскім раёне распачата крымінальная справа па факце прычынення шкоды ў памеры больш за 260 млн рублёў.
