Гісторыя2727

Алесь Сапега адшукаў у Лондане ўнікальныя ФОТЫ і лісты Магдалены Радзівіл

6 студзеня 1945 года ў швейцарскім Фрыбургу пайшла з жыцця вядомая беларуская мецэнатка Магдалена Радзівіл. Сёлета напярэдадні гэтай даты Алесь Сапега, лідар супольнасці беларусаў Швейцарыі, адправіўся ў Лондан, каб адшукаць арыгіналы перапісак княгіні і забытыя за часам здымкі.

Магдалена Радзівіл. На першым і другім здымках яна за адным і тым жа сталом.
«Невядомая асоба» ў цэнтры — Магдалена Радзівіл.
Дачка Магдалены ад першага шлюбу з графам Людвікам Красінскім графіня Марыя з дзецьмі. У чэрвені 2017 года яе прах пры дапамозе Алеся Сапегі быў перавезены са Швейцарыі ў Варшаву, дзе пахаваны ейны муж.

«У нас з кіраўніком беларускай дыпламатычнай місіі ў Швейцарыі была ідэя зрабіць фотавыставу, прысвечаную Марыі Магдалене Радзівіл, — распавядае Алесь Сапега. — Мне раней сябар Анатоль Міхнавец прэзентаваў кнігу Аляксандра Надсана пра Магдалену «Княгіня Радзівіл і справа адраджэння Уніі ў Беларусі». Пачаў чытаць і даведаўся, што лісты, якія я так марыў знайсці, ёсць у архівах бібліятэкі імя Францішка Скарыны ў Лондане. Я пазваніў беларускаму святару Сяргею Стасевічу, які там цяпер знаходзіцца, і запытаўся, ці сапраўды ў архівах ёсць матэрыялы па Магдалене, яе ліставанні? Ён сказаў, што нешта дакладна ёсць, але што менавіта — не ведае, трэба глядзець. Тады я спытаў: «Калі прыеду, вы мне пакажаце архівы? Дазволіце ў іх сядзець?» На што айцец Стасевіч адказаў: «Канечне, прыязджай. Дазволім зрабіць копіі і, можа, дамо нейкія арыгіналы для выставы».

Праз некалькі дзён Алесь Сапега ўжо быў там. Два дні ён прасядзеў у архівах: вышукваў інфармацыю пра Магдалену, чытаў яе ліставанні, якіх апынулася даволі багата.

Фрагмент ліста княгіні Магдалены.

«Я, канечне, намагаўся знайсці лісты, у якіх Магдалена піша па-беларуску, але па-беларуску яна толькі размаўляла, пісала ж па-польску. Вось калі яны з мужам, князем Мікалаем Радзівілам, пераехалі з Лондана ў Кухцічы, то там ужо ўсё справаводства па яе загадзе вялося па-беларуску, — працягвае Алесь. — У Лондане я таксама схадзіў у царкву на вуліцы Пікадзілі, дзе Магдалена і Мікалай пабраліся шлюбам. Яна была адчыненая, але ўнутры нікога не было. Дачакаўся Імшы, а пасля ўжо падышоў да святара, сказаў яму, што займаюся справамі княгіні Радзівіл, а яна тут пабралася шлюбам. Святар стаў шукаць шлюбныя запісы, але, на жаль, самы першы, што там захоўваецца, за 1927 год. Магдалена ж выйшла замуж у 1906 годзе. Але святар даў кантакты нацыянальнага архіва, каб я шукаў там».

У гэтай царкве Магдалена і Мікалай пабраліся шлюбам.

Сфатаграфаваў Алесь і будынак гатэля, дзе маладыя святкавалі вяселле, гэта за некалькі кіламетраў ад царквы.

Будынак гатэля, дзе Магдалена і Мікалай святкавалі вяселле.
Гэты ж будынак у старых архіўных хроніках.

Усе сабраныя за паездку матэрыялы Алесь ужо апрацаваў і адвёз у беларускую амбасаду ў Берне. Застаецца толькі аформіць фотаздымкі ды дакументы ў рамкі і вызначыцца з месцам для выставы ў будынку амбасады. Мяркуецца, што выстава запрацуе ў студзені і будзе пастаяннай.

А ў лютым павінна прайсці перапахаванне праху Магдалены Радзівіл у касцёле ў Мінску.

Алесь Сапега падчас паездкі ў Лондан.

Чытайце таксама:

Пяць прычын, чаму беларусы павінны ганарыцца мецэнаткай Магдаленай Радзівіл

Каментары27

 
Націсканне кнопкі «Дадаць каментар» азначае згоду з рэкамендацыямі па абмеркаванні.

Цяпер чытаюць

Камандуючым НАТА стаў генерал Грынкевіч. Уражвае, наколькі ён падобны да некаторых Грынкевічаў, якія жывуць у Беларусі18

Камандуючым НАТА стаў генерал Грынкевіч. Уражвае, наколькі ён падобны да некаторых Грынкевічаў, якія жывуць у Беларусі

Усе навіны →
Усе навіны

Стала вядома, каго з расійскіх вайскоўцаў лячылі ў бальніцах Гомельшчыны ў пачатку вайны13

«Выскачыць на вуліцу ў кароткіх спаднічках — гэта вы маглі. І ўсіх гвалтавалі там». Лукашэнка ўспомніў кіношнікам 2020-ы і заклікаў спыніцца23

«Вы за ўсё адкажаце». Беларусам на прайдзе ва Уроцлаве таксама пагражалі невядомыя53

«Вакол вайна, вакол бушуе. Вазьміце Фінляндыю». Лукашэнка прачытаў кіношнікам лекцыю па міжнародным становішчы10

Еўракамісія прапануе знізіць верхнюю мяжу цаны на нафту1

Telegram: Мы ніколі не раскрывалі прыватныя паведамленні трэцім асобам6

Да ветэранаў спецназа Паўлічэнкі прыязджаў незвычайны госць: беларус, але мусульманін3

Зніклі крыжы на могілках у Гудагаі

У Мінску разбураюць мурал на Машэрава, які летась «рэстаўравалі»1

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Камандуючым НАТА стаў генерал Грынкевіч. Уражвае, наколькі ён падобны да некаторых Грынкевічаў, якія жывуць у Беларусі18

Камандуючым НАТА стаў генерал Грынкевіч. Уражвае, наколькі ён падобны да некаторых Грынкевічаў, якія жывуць у Беларусі

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць