Žychary Baranavičaŭ chacieli b, kab načalnicy idealahičnaha adździełu harvykankamu Tacianie Žytko byŭ zabaronieny ŭjezd u Eŭropu. Jaki zakon dazvalaje karać za sustreču z palitykam?
Pieršyja represiŭnyja zachady pa sustrečy ź Milinkievičam u Baranavičach raspačalisia ŭ dzień samoj sustrečy, 11 listapada. Načalnica idealahičnaha adździełu harvykankamu Taciana Žytko adrazu paśla sustrečy pryjechała ŭ ekanomika-jurydyčny kaledž. Razam z supracoŭnikam KDB jana pierapisała ŭsich navučencaŭ, što prysutničali na zaniatkach.
Na nastupny dzień na razmovy pačali vyklikać tych, chto adsutničaŭ. Čynoŭniki razam z kiraŭnictvam navučalnych ustanoŭ razhladali zroblenyja specsłužbami fatazdymki — raspaznavali svaich navučencaŭ. U navučalnyja ŭstanovy vyklikalisia baćki. Navučencam kaledžu, što brali ŭdzieł u sustrečy ź Milinkievičam kala BarDU, skazali, što im tudy ŭžo nikoli nie pastupić. Bolšaść maładzionaŭ pieralakanaja, navučency siadziać jak myšy pad vienikam. U niekatorych pa vychadzie z kabinetu treślisia ruki. Čynoŭniki pakazali maładym ludziam, jak buduć pieraśledavacca lubyja antyrežymnyja prajavy. Rektar BarDU Kačurka ŭsiu vinu skinuŭ na nastaŭnikaŭ kaledžu. Maŭlaŭ, maje studenty ŭ apazycyjnaj sustrečy nia ŭdzielničali, usio heta navučency kaledžu.
Dyrektar kaledžu Sokał vyklikaŭsia da namieśnika ministra adukacyi A.Žuka, dzie jaho papiaredzili pra budučuju śniežańskuju atestacyju. Paśla daviałosia jechać u abłvykankam. Była sustreča i z namieśnikam harvykankamu. Vymovy atrymali namieśnicy dyrektara pa idealahičnaj pracy i pa vychavańni za niedachopy ŭ idealahičnaj pracy. Kiraŭnictva navučalnaj ustanovy atrymała papiaredžańnie ab mahčymaści zakryćcia kaledžu.
Kab niejak sucišyć represii, zajavu ab zvalnieńni napisaŭ vykładčyk kaledžu, staršynia baranavickaj supołki TBM Viktar Syryca. Adzin z najlepšych vykładčykaŭ u horadzie, talenavity nastaŭnik ad Boha ciapier staŭ biespracoŭnym. «Kab spynić usio heta, zvolniŭsia sam. Zvolnić mianie jany nia mieli padstaŭ — maju 12 padziak i anijakich vymoŭ», — kaža jon. Spadar Syryca skazaŭ karespandentu «NN», što pajšoŭ na heta, «kab pasłabić nacisk na studentaŭ i vykładčykaŭ». U zajavie na zvalnieńnie jon napisaŭ, što sychodzić u znak pratestu suprać represij u adras studentaŭ. «Ja sam kazaŭ studentam, kali išli na sustreču ź Milinkievičam, što im ničoha nia budzie, bo heta nie parušeńnie zakonu».
Syryca ličyć vielmi niepryvabnaj rolu Taciany Žytko. Darečy, niekali praź piać chvilin paśla razmovy ź joju ŭ Baranavičach byli zatrymany mienskija zubroŭcy, što pryjaždžali padtrymlivać Sasima. Letaś paśla naviedańnia joju byłoha ofisu BNF praz hadzinu tudy pryjechali milicyjanty i kanfiskavali ŭlotki «Piaciorki+».
V.Syryca ličyć, što vykładčyckaja dziejnaść dla jaho skončyłasia. Adnak «dobryja ludzi» prapanavali sustrecca z Žytko, tady, maŭlaŭ, «usie prablemy vyrašacca». «Na pakłon nie pajdu. Ja nie curajusia nijakaj pracy, biez kavałka chleba nie zastanusia», — kaža staršynia haradzkoj arhanizacyi TBM.
Niahledziačy na cisk i zapałochvańnie, studenty nie zabyvajuć svajho vykładčyka. Telefanujuć jamu, pišuć listy sa słovami padtrymki.
Horka na ŭsio heta hladzieć. Čalcy miascovych niaŭradavych arhanizacyj i partyj adnadušna vykazvajucca, što kali b miascovyja čynoŭniki mieli pahrozu stacca nievyjaznymi ŭ Eŭropu, dyk heta krychu ich strymlivała b. Darečy, aktyvisty z pravincyi mieli hetkuju nadzieju jašče padčas letašnich vybaraŭ — złyja byli na staršyniaŭ vybarčych kamisij… Ludzi čakajuć niejkaj dapamohi ci chacia b maralnaha syhnału asabliva zaciatym čynoŭnikam.
«Syryca na pieršy pohlad zrabiŭ paśpiešlivy krok, — kaža Siarhiej Hoŭša, staršynia kolišniaj haradzkoj filii «Viasny». — Ale jon abaraniaŭ svaich vučniaŭ i kaleh ad horšych vynikaŭ. Bo namieśnik ministra adukacyi Žuk, ličy, papiaredziŭ: albo zvalniajecie Syrycu, albo ŭ śniežni kaledž nie prachodzić atestacyi».
Sam Milinkievičaŭ pryjezd siarod prostaha ludu ŭ adkrytuju nie kamentujecca i nie abmiarkoŭvajecca. Siarod ludziej panuje strach. Strach skazać lišku ci niedzie zaśviacicca. Adnak u toj samy čas narod cikavicca ŭsim, što źviazana z adzinym kandydatam: kuplajucca hazety, pieradajecca adzin adnamu artykuł miascovaha niezaležnaha tydniovika «Intex-Press», dzie nadrukavany Milinkievičavy adkazy na telefanavańni čytačoŭ. Usia infarmacyja prahna ŭbirajecca.
Pavodle słoŭ S.Hoŭšy, u čas, kali zakryvajucca niezaležnyja ŚMI, adzinaj mahčymaściu dajści da ludziej zastajucca takija pajezdki. Mahčyma, jany zaŭčasna padstaŭlajuć ludziej, ale za ich treba zmahacca. Inšaha šlachu niama. Budziem razam, dyk nie prapadziom i pieramožam. Ale zahiniem, kali budziem siadzieć adzincami.
Jak mučyli Cila Švajhiera i centry haradoŭ, kab stvaryć karcinku dla sudzimaha za machlarstva prateže Dźmitryja Baskava15
Kamientary