Piša Valer Kavaleŭski.
Apošnim časam źjavilisia paviedamleńni pra toje, što niekatoryja apazicyjnyja siły Biełarusi majuć namier brać udzieł u prezidenckich vybarach 2015 hoda. «Ruch za Svabodu» rychtuje Alesia Łahvinca, «Havary praŭdu» — Uładzimiera Niaklajeva, Abjadnanaja hramadzianskaja partyja — Anatola Labiedźku. Jak i ŭ 2010 hodzie, znajšlisia i inšyja amatary publičnaj uvahi, hatovyja papieścić svaje ambicyi biez naležnaha dośviedu i hramadskaj padtrymki. Nie kranajučy pytańnia metazhodnaści ŭdziełu ŭ vybarach va ŭmovach dyktatury, u jakich pieramahčy niemahčyma, źviartaje ŭvahu nastupnaje. Nichto z patencyjnych kandydataŭ nie abumoŭlivaje svoj udzieł u vybarach vyzvaleńniem palityčnych źniavolenych.
Miž tym palityčnyja źniavolenyja – heta ludzi, jakija byli asudžanyja niezakonna.
Paśla vybaraŭ 2010 hoda cełaja hrupa zaŭvažnych palitykaŭ i aktyvistaŭ była prysudžanaja da turemnaha źniavoleńnia. Siarod ich byli i kandydaty na prezidenctva, u tymliku Dźmitryj Vus, Andrej Sańnikaŭ i Mikałaj Statkievič.
Patrapili jany za kraty mienavita tamu, što brali ŭdzieł u vybarach, a nie tamu, što parušyli zakon.
Aryšty i nastupnyja represii pryviali da maštabnaha demantažu apazicyjnaj supolnaści Biełarusi. Niekranutym represijami zastaŭsia tolki «Ruch za Svabodu», čyj lider Alaksandr Milinkievič niečakana i niełahična admoviŭsia ad udziełu ŭ vybarach 2010 hoda.
Padziei 19 śniežnia 2010 hoda jak cełasnaja źjava nikoli nie byli aficyjna rascledavanyja. Abstaviny taho dnia i padziej na Płoščy razhladalisia na sudovych pracesach frahmientami ŭ kantekście dziejańniaŭ padsudnych, ale nie jak sukupnaść i paśladoŭnaść źviazanych padziej. Dziela taho, kab schavać cełasnuju karcinu Płoščy, režym pravioŭ niekalki asobnych pracesaŭ zamiest adnaho ahulnaha sudovaha pracesu. Ułady nikoli nie tłumačyli hety niełahičny padzieł. U vyniku, zamiest sapraŭdnaha vyśviatleńnia abstavinaŭ padziej 19 śniežnia i pakarańnia adkaznych za padtrymańnie hramadskaha paradku i jaho parušeńni, ułada asudziła ludziej, jakija praz realizacyju zakonnych pravoŭ ujaŭlali pahrozu dyktatury Łukašenki.
Z taho času častka źniavolenych była vyzvalena, častka zastajecca za kratami, jak Mikałaj Statkievič i pravaabaronca Aleś Bialacki, častka vymušana źjechała z krainy. Mnohija byli abmiežavanyja ŭ pravach na viadzieńnie palityčnaj dziejnaści. Zdajecca, u hetych umovach reštki apazicyi pavinny abjadnacca i damahčysia ad uładaŭ vyzvaleńnia svaich adnadumcaŭ. Varta było b čakać, što apazicyja budzie padymać pierad zamiežnymi ŭradami jak pryjarytetnaje pytańnie ab nieabchodnaści cisku na režym Łukašenki z tym, kab vyzvalić palitźniavolenych. Zamiest hetaha znoŭ namiačajecca «zabieh entuzijastaŭ». Možna było b vykazać spadziavańnie, što adzin ź ich dabiarecca da pasady prezidenta i reabilituje niezakonna asudžanych. Adnak
u Biełarusi i za jaje miežami nie zastałosia tych, chto pavieryć u imaviernaść spraviadlivych vybaraŭ u našaj krainie pry režymie Łukašenki.
Lidary biełaruskaj apazicyi pavinny navučycca elemientarnym praviłam salidarnaści.
I nie tolki navučycca im. Važna być paśladoŭnymi i kiravacca hetymi praviłami. Akramia maralna-etyčnaha boku tut prysutničaje i prahmatyčny raźlik: kansalidavanyja siły prymušajuć uładu da sastupak i salidarna abaraniajuć bazavuju ŭmovu palityčnaj dziejnaści:
baraćba za ŭładu praz zakonnyja mietady nie pavinna karacca.
Usie vysiłki apazicyi musiać być skiravanyja na toje, kab vyzvalić palitźniavolenych, jakija jašče zastajucca za kratami, i ŭznavić pravy tych, chto hetych pravoŭ pazbaŭleny.
Pavinna być zroblena ŭsio, kab dazvolić im na roŭnych brać udzieł u palityčnym pracesie. Kali ž hetaha damahčysia niemahčyma, to ad udziełu ŭ vybarach nieabchodna admaŭlacca.
Hramadstva taksama budzie ŭvažliva sačyć za dziejańniami apazicyi datyčna svaich paplečnikaŭ za kratami. Palitzeki i represavanyja — lidary, jakich u Biełarusi tak mała, hatovyja svaimi mužnaściu, volaj i asabistymi achviarami damahacca ad ułady vykanańnia zakonaŭ.
Ihnaravańnie elemientarnych pryncypaŭ salidarnaści supiarečyć hramadskamu intaresu.
Heta nie zaklik da bajkotu vybaraŭ. Heta zaklik da biełaruskich palityčnych dziejačoŭ pakazać salidarnaść sa svaimi adnadumcami, damahčysia ich vyzvaleńnia i ŭ roŭnych umovach vieści supolnuju palityčnuju baraćbu. Nieabchodna pakazać pierad uładaj ćviordaść u adstojvańni elemientarnych praviłaŭ palityčnaj baraćby.
Heta adnačasova nahoda, mahčymaść i krajniaja patreba damahčysia ad ułady minimalna prymalnych pavodzinaŭ.
Adnym z najbolš staražytnych i pavažanych nacyjanalnych simvałaŭ Biełarusi źjaŭlajecca hierb «Pahonia».
Ad pačatku ŭžyvańnia ŭ jakaści hierba Vialikaha Kniastva Litoŭskaha «Pahonia» adlustroŭvała sens vajskovaj spravy biełaruskaj dziaržavy: dahnać zachopnika i vyzvałić zachoplenych im pałonnych. Praktyčna ŭsia biełaruskaja apazicyja pryznaje «Pahoniu» za nacyjanalny hierb, a značyć pa vyznačeńni pavinna kiravacca jaho ŭnutranym źmiestam — abarona supolnych intaresaŭ i salidarnaść.
U žorstkich umovach dyktatury biełaruskaja apazicyja musić zrabić hetaje praviła dla siabie abaviazkovym.
Kali ž apazicyjnyja kandydaty vozmuć udzieł u vybarach 2015 hoda, pakul ich adnadumcy buduć nazirać za imi z-za krataŭ, to całkam abhruntavana budzie havaryć ab ehaistyčnym i chcivym charaktary dziejnaści apazicyi.I tady nie varta raźličvać na salidarnaść tych, chto zastaniecca na voli, kali novyja kandydaty apynucca za kratami praź niedabačlivuju prahu da hrantaŭ. Bo varta pamiatać, što tyja, chto siońnia ŭ niavoli, zakonaŭ nie parušali. Ich, jak i ŭ časy, kali «Pahonia» była nazvanaja hierbam VKŁ, zachapili ŭ pałon. Ich treba nieadkładna vyzvalać, kab abaranić pravy asoby i intaresy supolnaści.
Kamientary