«Usich mužčyn zakryli, pasiołak staić pusty!» — paśla zabojstva daišnika ŭ Mahilovie milicyja masava zatrymlivała cyhanoŭ REPARTAŽ
Na trasie M4 praciahvaje stajać milicyja, na padjeździe da Mahilova i na niekatorych skryžavańniach dziažurać bajcy ŭ šlemach. Praciahvajecca pošuk tajamničaj čornaj «Vołhi», na jakoj nieviadomyja skrali inśpiektara DAI viečaram 16 maja. Nočču 22-hadovaha milicyjanta Jaŭhiena Patapoviča znajšli zabitym u lesie.
Kažuć, što apošni raz Patapoviča bačyli ŭ mahiloŭskim rajonie Čapajeŭka. Tam jon ci to sam sieŭ u tuju «Vołhu», ci to jaho tudy zapchnuli. U «Vołzie» byli ci to cyhanie, ci to asoby kaŭkazskaj nacyjanalnaści. Miascovyja schilajucca da pieršaj viersii, bo Čapajeŭka — adzin z dvuch cyhanskich rajonaŭ Mahilova, druhi — Hrabianiova. I ŭ abodvuch rajonach nočču prajšli sapraŭdnyja začystki, kažuć miascovyja žychary.
Čapajeŭka — heta vialiki pryvatny siektar niepadalok ad vakzała. Jana faktyčna padzielenaja na dźvie pałovy. U adnoj žyvuć biełarusy, u druhoj, praz vulicu, — cyhany.
Ciapier u Čapajeŭcy cicha, z voknaŭ nievysokich abdziortych damkoŭ naściarožana pahladvajuć smuhłyja žančyny. Na razmovu pahadžajucca, ale prosiać nie fatahrafavać ich — bajacca prablem:
«Nie zdymajcie, bo nas zusim tady zadziaŭbuć. Nam i tak tut žyćcia niama».
Žančyny kažuć: nočču ŭ Čapajeŭku pryjechała milicyja. Zabrali ŭsich.
«Da nas pryjechali milicyjanty. U maskach, sa zbrojaj, z aŭtamatami. Zabrali mianie, majho niepaŭnaletniaha syna. Jaho zabrali na dopyt adnaho — a na heta ž milicyja nie maje prava. Mianie da syna nie puścili. Ja pačała kryčać, pahražać, što znajdu advakata, — raskazvaje adna z žančyn. Nazyvajecca Volhaj. — Ja dabiłasia, kab milicyja jamu vyklikała taksi i adpraviła dadomu. Heta było kala pałovy na treciuju nočy!»
Siamja ŭ Volhi tradycyjna vialikaja. U adnym nievialikim starym domie žyvie 14 čałaviek.
«Ja, maci, moj brat, dźvie niaviestki, maja plamieńnica…» — pieraličvaje Volha žycharoŭ doma.
Takich siamiej u Čapajeŭcy kala tryccaci. Va ŭsich pa 10—15 čałaviek.
Žančyna kaža, što milicyja zabirała ŭsich paŭnaletnich mužčyn, niekatorych padletkaŭ i bolšaść žančyn. U chatach pakinuli tolki starych i žančyn z małymi dziećmi. Pryčym nie tolki ŭ jaje. Volha zapeŭnivaje, što maštabnaja začystka prajšła siarod cyhanoŭ va ŭsioj Čapajeŭcy.
«U nas z 14 čałaviek zabrali 10. Pa ŭsioj Čapajeŭcy zabrali čałaviek 40 mužčyn i prykładna stolki ž žančyn. Žančyn adpuścili kala 4-j nočy. A tut ža ŭsie pracujuć, ludziam ranicaj na pracu! — aburajecca Volha. — Mužčyn pakinuli pad vartaj. Majho staroha dziadźku źbili. Skazali, što adpravili ŭ balnicu».
Dapytvali i samu Volhu.
«Pytalisia, dzie my byli, što bačyli. U susiedziaŭ było śviata, jany hulali dva dni — syn vyzvaliŭsia. Była pjanka. U nas pytalisia, ci bačyli my, kab da ich padjazdžała takaja mašyna? — raspaviadaje Volha. — Ja kažu: kab bačyła, štości skazała b, bo luboha čałavieka škada».
Volha paćviardžaje, u cyhanskich siemjach chapaje tych, chto siadzieŭ. Ale chapaje i tych, chto pracuje.
«Paŭsiul jość vyradki! I siarod cyhan, i siarod ruskich!» — dadaje inšaja žančyna, Alesia.
«Našych vy ciśniecie. A vašy dziaciej svaich hvałciać. Ludziej režuć. Tut mańjak zavioŭsia, u Kazimiraŭcy, hod tamu, žančyn patrašyŭ», — aburajecca Volha.
«A cyhanoŭ robiać vinavatymi. Čamu heta mienavita cyhany, moža, heta čałaviek byŭ inšaj nacyjanalnaści? — kaža Alesia. — Ja liču, što heta kaniec śvietu. Ja sa svaimi tryma dziećmi ciapier bajusia iści praź les. Mnie treba było ŭnačy vyjści pa małako, ja ŭbačyła AMAP i nikudy nie pajšła. Dzicia małoje było biez małaka ŭsiu noč».
Žančyny kažuć, što začystka prajšła i siarod cyhanoŭ, jakija žyvuć u Hrabianiovie. Tam taksama milicyja zabrała mužčyn. Pa słovach žančyn, hrabianioŭskich mužčyn adpuścili. Mužčyn z Čapajeŭki pakinuli pad vartaj. Mierkavana, na troje sutak, ale žančyny ličać inakš.
«Skazali, što buduć pad vartaj, pakul my nie znojdziem [zabojcaŭ], pakul nie paviedamim, chto heta byŭ», — kaža Volha.
«Usich mužčyn zakryli, staić naš pasiołak pusty», — kryčyć staraja žančyna. Kaža, jaje zavuć Śviatłanaj.
«A što milicyja čuła, viedała, chto tam byŭ? Heta ŭsio vydumki! Jany zachacieli ŭsio na cyhanoŭ zvalić, voś i valać! A tych, vinavatych, nie znojduć užo, voś ubačycie. Za niejkuju ch**niu jany b chutčej znajšli, a za heta — nie znojduć. Kali tyja ludzi padalisia na Rasiju, to chren ich znojdzieš!» — aburajecca Śviatłana. Jana kaža, što ŭ jaje ŭ milicyju zabrali ŭnuka.
«Heta zusim, choć ty biary i viešajsia! Choć vy spalicie hetyja damy i biažycie kudy vočy hladziać!» — praciahvaje kryčać Śviatłana.
Mašyny na rasijskich numarach pryhaniajuć miascovyja chłopcy na pieraprodaž. Ale «Vołhi» nie bačyli, kažuć žančyny. Dy i kali da kahości pryjazdžajuć hości, to ŭsie pra heta viedajuć.
«My ž usie svaje. Kab niejkija svajaki z Rasii zavitali da susiedziaŭ, uvieś pasiołak by viedaŭ, — kaža Alesia. — Ja b sama skazała pra heta milicyjantam! Ale nichto nie pryjazdžaŭ!»
Alesiu padtrymlivaje i pažyłaja Śviatłana.
«Chto b pra takoha esesaŭca maŭčaŭ, chto b jaho chavaŭ!? Kab jaho rak rastačyŭ, taho, chto toje zrabiŭ z maładym chłopcam, — praklinaje zabojcu staraja. — Kab ruki adsochli!»
Za Čapajeŭkaj i tak pilna sočyć milicyja, kažuć žančyny. Novych haściej zaŭvažyli b i sami siłaviki.
«Tut kožny tydzień katajecca milicyja, AMAP, kryminalny vyšuk. Pastajanna ŭ našych adkatvajuć palčyki! Prosta biaruć i adkatvajuć usich cyhanoŭ, usich čornych. Kožny raz pierapisy pravodziać, fatahrafujuć našy mašyny, — kaža Alesia. — Kali štości zdarajecca, to adrazu prychodziać da nas. Usie i ŭsio na kantroli».
U Hrabianiovie, inšym cyhanskim rajonie, pradstaŭniki dyjaspary taksama zapeŭnivajuć: nočču była milicyja, zatrymlivali ŭsich. Kažuć, što zabirali i starych, i niepaŭnaletnich, trymali da nočy.
«Spačatku zabrali muža, paśla jašče raz pryjechali, ŭziali mianie i niaviestku. Trymali da nočy», — kaža adna z žančyn.
Pa jaje słovach, ahułam zatrymali 150 «hrabianioŭskich» cyhanoŭ. Bolšaść adpuścili, ale častka miascovych mužčyn nibyta jašče pad vartaj.
Praŭda, muž žančyny, adzin z tych zatrymanych, adkazvaje jak pa pisanym:
«Milicyjanty pavodzili siabie z nami narmalna, nie zatrymlivali, a zaprasili vietliva prajechać ź imi, ja pahadziŭsia. Usio było narmalna, takaja ŭ ich praca, prablem nie baču. Nichto nikoha nie biŭ».
U vialikim zamku ŭ Hrabianiovie žyvie siamja miascovaha barona. Toj ciapier u Minsku ŭ balnicy, tamu funkcyi vykonvaje jaho małodšy brat Leanid Kazimiraŭ.
«Ja byŭ u milicyi tolki što. Mianie nie zatrymlivali, zaprasili, kab ja pryjechaŭ pahavaryć. Milicyja kaža, što ŭ paviedamleńni supracoŭnika DAI było ŭkazana, što heta zrabili cyhany. Ale heta na dadzieny momant ničym nie paćviardžajecca, — kaža Leanid Kazimiraŭ. — Ja ciapier budu źbirać ludziej, vyśviatlać, ci chtości štości viedaje, chto čym moža dapamahčy.
Praz paru hadzin pajedu iznoŭ u milicyju razmaŭlać. Unačy razmaŭlaŭ ź milicejskim načalstvam, tut byŭ namieśnik ministra ŭnutranych spraŭ. Ja paabiacaŭ maksimalna dapamahčy».
Leanid Kazimiraŭ
Kazimiraŭ paćvierdziŭ, što zatrymańni nočču byli.
«Ahułam ciapier pad vartaj kala sotni čałaviek, ale ich dapytvajuć i adpuskajuć. Ja nie baču ŭ hetym ničoha strašnaha. Usio ž było zabojstva, heta trahiedyja», — skazaŭ Kazimiraŭ.
«Idzie płanavaja rabota ŭ ramkach kryminalnaj spravy, nijakaj nadzvyčajščyny ŭ dačynieńni da miascovych žycharoŭ niama», — prakamientavała situacyju aficyjnaja pradstaŭnica Śledčaha kamiteta Julija Hančarova.
Pamior dzied Koli Łukašenki — były viazień HUŁAHa, asudžany za dapamohu «banderaŭcam»9
Kamientary